Katalog

TartışmaEditöre mektup 'ucrenın ARGE harcamalan yüzde sonsuz/uğu. 2'ye çıkarülabilir mi? G GSYİH içinde ArGe payının arttırılmasını siyasi irade prensip olarak kabul etmiş.. Bu mümkün mü? Nasıl mümkün olabilir? ArGe 'nin arttmlabilmesi için rasyonel gerekçeler olmalı, bunlar nedir? TUHITAK wcb sıtesinde 8 Eylul 2004 tarıhlı BTYK toplantısında ArC.c harcamalarının 2010 yılında GSYIH nırı yuzde 2 sı duzevıne ulaşmasinın karara baglandığı' ıfade edilmektedır Halen bu oran Turkıye ıçın yuzde 0 67 (bınde fı7) gıhı bır rakam olması ve bu oranı yuzde 4 uvaıında gerçekleştıren ulkeler olması bakimından bu karaı olumlu bır karardır Ne var kı, bu karar Turkıye'de ılk ke/ alınmıyor Daha once de benzer kararlar alındı ve uygulanmadı ? Nedeıı Çunku, bu karar ArGe harcamalannın falanca yılda GSYIH'nın fılarua yuzdesıne ulaşmasıntn bır amaç olarak tanımlandığı şjeklınde alfîılandı Ama boyle bır amaç rasyonel degıldır, çunku ra.syonel hesaba kıta ba dayanan bır gerekçesı yoktur Buradakı karar ve belırlenen oran ust sınır konusunda kayda geçılen sıydsı ıradeden ıbarettır Yanı, sıyası rnakam dıyor kı "evet uluslararası karşılaştırtnalara bakarak ben bu oranın yuzde'de 2 ye kadar arttırılması konusunda sı yası ırade uretmeyı ve gerektıgınde ılgılı kaynakların tahsısını saglama yı taahhut edıyorum" Ancak, sıyası makamın bu dedığını yapabılmesı ıçın, kendısıne once spesıfik polıtıka ve stratejılerın benımsetılmesı ve sonra da bu polıtıka ve stratejı lere uygurı progrdm ve butçelerın benımsetılmesı gerekmektedır Yanı bu yuzde 2 kararının ıçının doldurulması gerekmektedır kararın gerekçesının rasyonel yontemlerle uretılmesı ıcab etmekte dır Turkıye'nın halen yıllık ArGe harcamalannın lıt saplanma vontemlerı dovı/ kurlarındakı buyuk çaplı oynamalaı ve ArGe harcamalarına satın alma parıtesı nın hangı oranda uygulanması gereküğı hakkında zıh nımde net olmayan sorular var 0nun ıçııı meseleye çok kalın nıcel çı/gılerle bakacagım Işle bu soruların cevapları Turkıve de asla enteg re bır polıtıka strattjı programbutçe manzumesı şeklın de uretılmedıgı ıçın, ArGe harcamalannın GSYIH mık tarına oranının arttınlmasına daır kararlar da asla uygulanma ımkanı bulmamıştır Evet, nereye ve nasıl harcanacak bu 45 mılyar dolar ArGe butçesı? Bu sorunun cevabı bulunmaz ıse, bu para da bulunmayaLdktır, şımdıye kadar da aynı nedenle bulunmamıştır RASYONEL GEREKÇELER LAZIM Dolayısı ıle şımdı hazır ArGe harcamalarının GSYIH ıçındekı payının arttırılması lehıne sıyası ırade bır kez daha tesıs ve ıfade tdılmışken, fırsat bu ke/ ka çırılmayarak, suratle hareket edılıp, ılave ArGe harcamalarının hangı alanlara yonlendırılecegı sorusunun cevabı, rasyonel gerekçelere dayanarak uretılmelı dır Bu soruya cevap verebılmek ıçın ıse, tabıı, yıne rakamlara bakmak gerekıyor Ontelıkle de, başta savunma sektoru ıçın yapılan ıthalat olıtıak uzere ıthalat rakamları na sonra da ıhratat rakamlarına bakmak gtrekıyor Burada benım yurutugum nıantık şudur 1 Halen bır şekılde ıştıgal ettığımız konularda Ar Ge faalıyetım genışletmeye oncelık vermelıyız Bu onerme sanırım bır aksıyom olarak kabul edılebılır 2 Ithal ettıgımı/ mamul ve yarı mamul koııularında ArGe faalıyetını genısjetırsek, pazarlık guuınuız ve yurtıçınde urettığımız katma değer yukselecektır ve dı^a bagımlı lıgımız azalacaktır (Bu bdglamda savunma sektoru ıs ter ıstemez on plana çıkıyor sdiıırım ) 1 Ihraç ettıgımız mallarda ArGe faalıyetım genış letırsek pa/ar payımız ve ış hacmınıız yukseleı.ektır 4 ArGe baglamında once ıthalat sonıa da ıhraca ta odaklandıktan vt bır mıktar mesate alındıktan sonra, ıhıaç gııdı kullanılmayan ve ıhraç da edılmeven urun lerle ıştıgal eden sektorlenn (var ıse eger boyle sektor) ArGe faalıvetıne ılgısı kcndılıgındLn arlataktır ABD elbette boyle bakmıyor niLSLİtye, çunku ekonomık yapısı bambaşka Zaten dış tıtaretının toplam Lkonomısı ıçındekı pavı kııçıık Avnca ABD ba!)kd hıçbır ulkede olmayan herhangı bır teknolojıyı hedef alıp o teknolojıyı otekı ulkelerden ddha once gelıştır meye yetecek kapasıteye sahıp ve kaynaklan yetmedı gı yerde de goçmen alıyor hatta borç alıyor, eger sermaye çekeme/se Aslında, yanlıs^ anlamıyorsam bı/ım dı^ımızdakı OECD ulkelerının ekonomık yapılan bırçok bakımdan bırbırıne benzerkeıı, bızım ekonomık yapımız dıgerle rınden oldukça farklıdır Dolayısı ılt bı/ım kendı eko nomık yapımı/ ve ıhtıyaçlanmıza uygun bakı^ açıları gelıştırmemız gerekıyor Bülent Sayın eçen haftalarda 3 gunu, Basel'de yapılan Avrupa Çocuk Endokrınolojısı Kongresınde ınsan btduımdekı 'hormonal ıletışımın" gızlerı UZL rıne onlarca konuşma dınleyerek geçırdım Bu yıl kongrenın ana teması olarak "Temel araştırmalar klınık pratıgın hızmetınde" seçılmıştı ve bır çok oturumda çocuklarda gorulen hormonal has talıkların molekuler temellen tartışıldı Ben de ozellıkle de molekuler genetığe dayalı çalışmaları ızlerken hem bazt derınlıklere ulke ve kışı olarak belkı de hıç ulaşamayacagımızın ausını bır kez daha hıssettım hem de bılımdekı heı ılerlemenın uzaydakı >olculuk ornegı ınsan vucudunun sonsuzluğu gos , terdıgını duşundum Bılındığı gıbı kan şekerının duzenlenmesın1 den stresle baş etmeyt ktmıklere kalsıyum çokme sınden, ureme fonksıyonunun surdurulmesıne ınsan ( , vucudundakı bır çok ış hormon adı verılen maddelerın ılettığı sınyaller ıle yapılıvor Her hormon salgıla dığı yerden uzaktakı dokularda lıutre yuzeyındekı reseptorlere bağlanıyor ve bu şekılde hormonun taşıdığı sınyal hucreye ıletılıyor Son 20 30 yılda onte hormonlar, sonra her hormonun bağlandıgı reseptorler daha sonra hormon ve reseptorlerı kontrol eden gtnlerın çoğu keş fedıldı. Gunumuzde artık bır hormonun yeterlı olup olmadığı kandakı duzeyı verıne hucre uzerındekı bı yolojık etkısı olçulerek belırlenıyor ve bu yontem karşısında en hassas yontemlerle yapılan hormon olçumlerı bıle guvenılmez kalıyor SONSUZLUĞUN PARÇASI Butun bunlar sınyal ıletımıııın, başka bır deyış le hutreler arasındakı karşılıklı konuşmanın nasıl ol duğu konusunda onemlı bılgıler sağladı ama reseptor sonrası hucrennı derınlıklerınde neler olduguna gelınınce aslmda "bır arpa boyu yol alındığı" goruldtı Çunku reseptor sonrasında da her hormonla ılgı lı bır çok ara molekul sınyallerı daha derınlere ta^ı yor ve bır tonksıyon ıçın orneğın ınsulın hormonu nun etkısıyle şekerın hucre ıçıne gırmesı ne kadar molekulun gorev yaptıgı henuz bılınmıyor Bu durum bır tur modern fızıgın atom altı duzeyde neler oldugunu açıklamasina btnzıyor ve sankı atom altı parçacıkların kendı başlarına bır anlam larının olmaması gıbı hucrenın derınlıklerınde oldugu var sayılan molekuller ÛL ^eyltr den çok şeyler arasındakı bağlantılar1 a benzıyor Bu nedenle Kuan tum mekanıgınde oldugu gıbı reseptor sonrasıyla ugraşan molekuler bıvologlar da sureklı baglantılat ağıyla karşıla^ıp duruyotlaı Ben bazen butun bunların çagdaş fizıkten og rendığımı? gıbı evrenın tek bır butun oldugunu aslında evren gıbı ınsanın da sonsuz oldugunu goster dıgını du^unuyorum hsas onemhsı sonsuzluk ıle ozgurlugun bırlıkte var olabıldığını bıyolojık bılımler dekı devasa ılerlemenın bır sırıı avdınlatmaktan çok cogu 7aman valnızca baglantıları tanımlddığını, hu surecın hıç bıtmtvetegını bu nedenle asıl gorecelılı gın sonsıi7İuk karşısında yaşandıgını bır kez daha sovlemek Bunu hılmek bızı ya^am karşısında daha alçak gonullu yapar mı bılmıyorum, ama ben kendı adıma her sabah gune evrenın bır parçası olduğumuzu hatırlayarak başlamanuı hepımıze ıyı gelecegını duşunuyorum Prof. Dr. ŞukruHatun Kocaelı Unıversıtesı Tıp Fakultesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıklan Anabılım Dalı shatun@ısbank nettr 1 MİLYARDAN 4 MİLYARA luıkıve nın GSYIH rakamı carı dovı/ kurları ıle 200 2S0 mılyar dolaı uvarındadır ve DIE yontemlerı ıle liLsaplanııua hıınıın bınde beşı ıla vedısı Ar Gt ıçm harcanmakta gıbı goıunmektedır (vanı yaklaşık 1 nııl yar dolar) Bu oranın uç ıla dort kat artarak yuzde 2'yt vukselmesı ongorulmtktedır IJu ıse dort ıla bes mılvaı dolar eder Cevaplanması gerekuı sorular vardır Tam olarak ne ıçın ve nasıl harcanaıak bu 4r> mılyar dolar paıa ve getırısı ne olacak' Yanı mesela, halen 1 mılyar do larla yaptığımi7 ArGe faalıyetını fazla degıştırmeden fa alıyet hatmını uç dort kat yukseltırsek bıından karlı çı kacak mıyız ? Yoksa daha değış,ık bazı faalıyetlerı ve daha degışık modalıtelerlt mı ıhdas edıp yurutmelıyi7> Hangı faalıyetler ve hangı ınodalıteler ? Ve bu ılave hartanid nasıl fınanse edılecek? Mesela butçtden ode necekse, nereden kısılacak da bu alana tahsıs edıleLek1 Yenı vergı mı getırılecek? (Evet, boyle bır onerı var sa nırım ) I t 917/21 16 Ekım 2004