Katalog

UZAYDAN HABERLER Mayıs ayında gezegenimizin iki uzay istasyonunda da faaliyet vardı. Ayın kayda değer uzay haberleri şoyle: Menisküs tedavisinde yeni gelişme Menisküsün almmasıyla dizde artrozun kaçınılmaz olduğu kabul ediliyordu. Amerikalı doktorlar artık zedelenmiş bölgeyi yapay bir kıkırdak dokusuyla değiştiriyorlar. MİR Rus kozmonotlar Sergey Zalyotin ve Aleksandr Kaleri 12 Mayıs'ta yaklaşık beş saatlik bir uzay yürüyüşu yaparak Mir uzay istasyonunu dışarıdan incelediler ve Kvant guneş panelınde kımi yanmıj teller keşfettıler. I ATLANTİS ^ **** Uzay mekiği Atlantıs 19 Mayıs'ta Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Bu, mekiğin yenı elektronik kokpit göstergeleriyle donatıldıktan sonraki ilk uçuşuydu. Atlantıs 21 Mayıs'ta Uluslararası Uzay Istasyonu'nun Unıty (Birlık) modulune kenetlendi. Ertesi gün astronotlar Jeff Williams ve James Vo$s uzay yüruyuşune çıkarak istasyonun dışında bakım çalışması yaptılar: Bu bağlamda ABD vinci tekrar takıldı, Unity'deki arızalı bir anten yenilendi ve istasyon yuzeyıne Taşıt Dışı Faaliyet (uzay yuruyüşu) tutamakları monte edildi. 23 Mayıs'ta Atlantis mürettebatı kenetlenme tünelinden geçerek istasyona gırdi. Bu görevde Z a r ya'daki bir dizi pil yeniI e n d i, h a v a akımını iyileştirmek için vantilatorler takıldı (geçen yılki m eki k mürettebatı Zarya'nın kontrol odasında çalıştıktan sonra bulantı ve başağrısından yakınmıştı) ve malzeme takvıyesi yapıldı. Atlantis'in motorları kullanılarak istasyonun yorungesi 40 km kadaryukseltıldi. Murettebat 26 Mayıs'ta ıstasyondan ayrıldı. Atlantis 29 Mayıs'ta Kennedy Uzay Merkezi'ne indı. Hazırlayan: Cem Say 693/2 ç menıskuste bulunan uç sanüm uzunlugunda, bir santım genışlıgınde ve beş santım kalınügındakı kıkırdak dokusu, uyluk ve kaval kemıgı arasında yastık gorevını gorduğu gıbı, basıncın kemık uçlarında eşıt olarak dagümasını da saglar Yanm ay bıçımındekı bu doku, dızın bukulu olması durumundatipkıbir yastık gıbı buzuşur, gergın oldugu zaman ıse krep gıbı yayılır Ve bu sureç her ınsanda gunde ortalama olarak 10 000 kez tekrarlanır Dızımızdekı bu kılardak dokusu ashnda omur boyu saglıklı kalabılecek kadar saglamdır Ancak başta futbolenlaz olmak uzere dıger bırçok sporcuda menıskusun sorun yarattıgı da bir gerçek Aynca gunluk yaşantımızda beklenmedık kazalar da zedelenmelere ve yırtiklara neden olabılıyor Ortopedıst Richard Steadman (ABD, Colorado eyaleü), bugune kadar bınlerce meruskus yırtigını dıkerek tedavı etmış Fakat tedavı edılmesı mumkun olmayan durumlarda, meruskus amelıyatla alınıyor Ne var kı bu amelıyat hastanın tumuyle ıyüeşmesıra saglamamakta Steadman buradan yola çıkarak alternatıf bir tedavı turu gehştırdı Yapay meruskus Steadman'ın gehşurmış oldugu meruskus ımplantı, geçen Ocak ayında Avrupa Komısyonu tarafindan da onaylandı Dagıtımı ustlenen Sulzer Medica firması (Isvıçre) bu yontemı "Meruskus terapısınde devrım" olarak degerlendırmekte Uzman Steadman ük olarak 1993 yılında, bir hastasına kolajen yastık aktarrruştı Doku bir yü ıçınde gerçek bir menıskusun boyutuna ve bıçımıne kavuşarak aynı mekanık ozelhklen de kazandı Ük başta bır sıhırbazlık ornegı gıbı algılansa da, bu ışlem gerçekte ınsana aıt doku ve organlann, bıyoteknoloji yarcumıyla yenıden yaratılması ıçın atılan onemlı bır adım Amelıyat sırasında ük once meruskuste zarar goren parçalar aknıyor Daha sonra kuçuk beyaz bır sunger gorunumundekı kolajen parçası menıskusun dıger bolumlenyle dıkılerek burleşurüıyor Kolajen, sınır ve bag dokusunda bulunan bır maddedır Kolajen eksüdıgı ornegm selılute de neden olabılıyor Amelıyattan bırkaç gun sonra bedensel hucreler kolajen sungerıne ulaşmaya başlıyor ve üpkı kıkırdak kadar sağlam ve esnek olan doku lıflerını uretıyor Orgaruzma bır yü sonra proteın ıskeleuru ındırgemekte Ve yenı teknolojıye gore amelıyat edılen hastalar, tedavıden sonra tekrar spor yapabüıyorlar saat surmekte Steadman yaklaşık 900 müyon kra değerındekı yapay dokunun, saglık sıgortası kurumlan ıçın buyuk bır kulfet getırmeyecegı kanısında Çunku eklem zedelenmesı üerde di2 protezını gereklı küabüıyor Steadman çok ıstemesme karşın bugune degın hıçbır sporcuyu yenı tekragıyle tedavı edememış Yapay meruskus amelıyaü uzun bır rehabüıtasyon donerru gereknrmekte Amelıyattan sonra dız bolgesı sekız hafta sureyle korunmak zorunda oldugundan profesyonel bır sporcu ancak altı ay sonra ışıne donebümekte Steadman bu yuzden uf kopması nedenıyle ışıne yanm yü ara vermek zorunda kalacak bır sporcu bekkyor Eğer aynı zamanda da menuskus yırtümasıyla karşüaşacak olursa, yenı tekr nıgmı onerebüecek *Jbrtxoz: eklemlerde şekü bozukluklanna neden olan ancak enfeksıyonlu olmayan bır eklem hastalıgıdır Eklem küordagında, ekleme bıtışık kemık dokusunda bozukluklara, eklem çevresınde kemık çüontüanna ve ur buyumelerme yol açar Nllgün Özbaşaran Dede Kaynak DerSpıegel 14/2000 1,5 saatlik ameliyat Tabıı eskı yontern de buna ımkan verıyor ama üerleyen yaşla bırukte sorunlar da ortaya çıkmaya başlıyor Çunku meraskus ahndıktan sonra, kemık uçlan bırbınne surtunerek asınır ve duruma gore 1015 yü ıçınde de agnlar başlar Bu sure ınsarüann kermk yapüanna gore degışebüıyor Meruskus yırtıklannın dıküerek tedavı edümesı tumden alınmasından daha zahmetkdır ve ıkmcı bır yırtık ancak 90 dakıkada dıkdebümekte Oysa menıskusun tumuyle alınması on dakücalık bır amelıyatla gerçekleşıyor Kolajen dokusunun aktanlması yaklaşü< bır buçuk