Katalog

ie çıkma şansı tum Mekanıgının gehşmesıne yol açan dene melere ve yorumlarınd benzıyor Spektıal Analız üe oıtaya çıkan belirsizlik gordugum ka dan üe beyınde de vdr Gursey ın bu sorusu uzerine bırden Werner Heisenberg üe 1960 yülarında genç bır ogrenn ıken yaptıgım konuşmdları hatırlddım Berı bu buyuk büırn ada mının gerçı dogrudan ogıencısı olmadım Ancak buyuk bır şans eserı onun etrafındakı orta ma kabul edüdım ve kendısınden butun Kuan tum Mekarugının nasü gehştıgını Schrödingeı, Einstein ve Niels Bohr üe nasü tartıştıklannı oldukça derın bır şeküde oğrendım Ayııca onu takıp eden yülarda Carl Friedrich von Weizıacker ın beyın ardştırmdsına başlamak nıyeunde oldugum sırada bana fevkala de ügmç telkınlen oldu Bu büım adamlan üe konuşmalanmda behrsızhk prensıbını ıyı ogrendıgımden aradan yülar geçükten sonra New York'takı ük denemelenmde şuur altında Feza Gursey'ın vurguladıgı yaklaşımı yapmış olabüınm. Ancak, Heısenberg'm ve hatta Eınsteın ın Poincare'nın mekanık goruş açısının hıç bır şeküde ıncelemedüden veya deger vermedıklerı ortaya çıkıyor Çunku bunu yapsalardı belırsızhk uzerine bır yıgın anlaşmazlıklar ve taı üşmalaı ortaya çıkmazdı Beymdekı belırsızhk bıraz da kaotik bir ılnyal olmasından gehyor Beyınler çok değışken, dınamık yapüar ve psıkolojık faktorler de ışın ıçıne gırıyor Bu konuda cevabımı çok amatorce kabul edın Ancak kıtaplarımda ve yaymlanmda beyın araştırmalannda Feynmann dıagramlannın kullanümasını onerdım Bu konular uzerınde daha çok duşunmem gerekır Belkı bu ortam Turhye'de kı başanlı teorık fizıkçüer üe de gelışır ırmacılar var" ada Beyın sınyallan ıçın ' determınıstık ol/a benzeyen sınyaller' deyımını kullanıyo Beyinin "Belirıizlik ilketi ile de kisini kuruyorsunuz; beyin işleyişinin açıdan keıin kurallara bağlanamazlıti ıru kastediyorsunuz? Bu sorunuzun cevaplandırılması çok : Duşunduklerımın bır kısmını spekulaüf rak 1990'da derledıgım Chaos ın Braın ıcüon (Sprınger Pubhshers) (Beyın Fonksıunda Kaos) adlı kıtapta yayınladım Bu soruyu hayatta olsa ıdı Prof Feza may üe ortak tartışmak ısterdım Çunku 25 3ce ODTU'dekı bır konuşmarndan sonra Fe 3ursey çok onemlı bır saptama yaptı 'Sıyaptiğınız denemeler 192O'lı yıllarda Kuan Beyinin daha çok ögrenilmeıinde görüntttleme yöntemlerinin roltt ne olacaktır. Bugün neler yapıhyor ve yanndan beklenti nedir? Goruntu yontemlerı son on yüda buyuk başarüara erıstı fMRI onumuzdekı 10 yüda da buyuk gehşme kaydedecek Khruk çahşmdlannda emsalsız onemının yanında bugun bellek araştırmdsında ügınç bulgular var Ancak henuz on sanıyenın altında beymdekı degışıklık lerı olçmek ımkansız Magnetensefalografı (MEG) oncelıkle epüepsı, motor fonksıyonlann ve konuşma bolgelerırun dnahzı üe khnıkte buyuk başarı sağladı Dolayısı üe amehyata alıncak bazı hasta gruplan ıçın beyıne derın elektrod yerleştırümesı veya Vada testı gıbı ınvazıv metodlard bu yuk bır oranda luzum kalmayabüır Üa ay once ortdk MEG deneylerımız ıçın Helsınkıde ıdım Temel büım araştırmalarındakı gekşımı henuz çok üerlermş bulmddım Fakat burada buyuk potansıyel var Bız beyın osılasyonlarına yonehk bır fonksıyon harıtası çıkarmaya çahşryoruz Beyın kabuğunun en geçerh fonksıyonal harıtasının MEG EEG, ve fMRl yın kombıne uygulamasının olacagım zannedıyorum Bu goruntu yontemlen beyın fonksıyonlarının araştırmasında çok etküı olacak Benım uzun yülardır behrttıgım gıbı beyın kokundekı elektrıksel olaylan analız etmeden tum beyını anlayamayız Örnegin S0 yü lonra beyin konnsunda hangi noktada olabiliriz? Yukanda behrttıgım gıbı goruntuleme metodlan ve beyını dınarruk sıstem olarak olarak ıncelemek çok şey geürır Ancak, ıstenır kı tum beyınde müyonlarca beyın hucresının aknvıtesıra olçecek bır yontem ve bunu analız edecek bır algorıtma gehşsın O zaman çok daha fazla şeyler ogrenırız Ben, ıkı uç goruş açısırun ve metodlannın çakıştırüması üe buyuk üerlemeler olabüır dıye umıthyım Dorduncu ruya safhasının anahzı ve metabohk degıskenler çok onemh Hacettepe ve GATA ışbırlıgının onemh ıpuçlan verecegını tahmın edıyorurn Bunun dışında duşunce metodlannın ge hşürümesı ve ardştırıcüdrın olçulerın dışındd hıpotezlere ve konularında yenı kuıamlaıa yonehnesı gerekır Hatta olçulerın bır varsayım üe başlatüması gereklıdıı Tıp bıhmlerınde nedense bundan kaçınüryor Dinamik beyin çalışmalarının, Alzheimer, Parkinson vb gibi beyin hastalıklarının tedavisinde getirecekleri nelerdir? Temel beyin hastalıklan konusundaki çahşmalar, insan yaşamımn uzatılmasında etkili olacaklar nu? Beyın de osüatıf cevaplann analızı ıle Alzheımeı de uygulanan üaçlaım dalıa seçıcı gehştırümesı ve kulldnüması gerçekleşebüır zan nedıyorum Bu ozeUüde kohnerjık sıstem ıçın duşunulebır Aknanya'da bu konunda hıçbır üaç ürması üe çahşmalanmız oknadı Kaynaklarda da osüatıf cevaplan bu konum altında ışleyen bu yayın henuz yok Alzheımer konusunda şoyle kurgubılım duşunulebüır Elektrokardıogramın (EKG) keş fedümesınden kalp bypass amehyatlarına veya kalp püı kullanümasına kadaı kadar çok uzun yülar geçtı Belkı erken bellek kaybı goruntuleme ve noropsıkolojık testler üe zamanında teşhıs edüebüırse rrukrocerrahı üe bır olasıhkla sınırsel bypass'lar gehştırüebüır veya son derece kısıtlı beyın bolgelerıne kohnerjüc sıstemı aktıve edıcı kımyasal ajanlar verüebüır ve bu faydah olabüır dıye duşunuyorum Bunun dısında, dejenere olmaya başlayan bolgelere belkı elektrıksel mudahale üe bır aküvasyon saglanabüır Belkı hıpokampus veya frontal bolgede aküvıte elektnksel teta osüasyonlan üe rezo nansa geurüebır Bu kalp pülerının bır başka BEYIN VE KAOS Dinamik Beyin kavranunda 25 yüda nasü bir değifim du? Beyın Dınamığı Kavramı 1970 başlannda Kalıfonvya'da Ber'ley Uruversıtesınde Walt«r Fneman ve gene aynı yülarda Ha'ttepe Unıversıtesınde Erol Başar gıubu tarafından oncehkle ve ısrla çok sayıda araştırma serüen ve onjınal htaplarda kullanıldı ıcak değışık hayvan tuılerınde beyının elektnksel ossılatıf cevap n (tıtreşım cevaplan) 1940 başlannda Cambndgede LordAdrii taraundan ortaya çıkanlmış 1960 h yıllaıda ıse Loi, Angeles Be n Aıaştırma enstıtmunun yaratın sımalanndan Rosa Adey ük olak olaylara bdğmtılı osıiasyoultum oııeınh foiiksıyojüaıa yonehk stnıller o\duğ\ınu kanıtlayan mdtematık yontemleı uygulandı 1980 işknnda onemlı bu dostluk kurduğumuz Ross Adey bana o de Kaos aıidkiinm onemh onculerınden Agnessa Bablyoantz, Berlm rlenn guçluğunun 1962 Nohel Odulu sahıbı Sırjohn Ecclesm Konfcranslannda onemh beyın urünalan yaratarak bana buyuk desjtun EEC ve ossüasyon olaylanna bır guıvltu gozuyle bakmasın tek oldular Sonradan Sprınger Yaymevı sadece bu konferanslann bm ılen geldığmı anlattı tabını basmakla kalmayıp bır Beym Dmamığı Kıtap Serısı kurdu AlKalıfornıa Umversıtesmden Robert Galambos, 1981 yıhnman meslektaşım Prof Kunkel bana "Kahfornıya yı bu hızk tempo üe i msanda gamma (40 Hz o'alasyonu) olçıısu üe hı komıdah araş Berlm'e geurmenır Alman Beym araştırmalannda yenı bırhava estımalara buyuk ıvme kazandırdı 19831984 yıüannda bırdeııbue recek' dedı Hakücdten bu konleranslann ardmdan Freeman ın aştırma alanlannda ortaya atılan Beyinde Kaos analisi ve ar Frankfurt ta yaptığı bır konuşmanm arkasmdan Smger grubu beym ndan 1987 de Ch. Gray ve W. Singer ve R. Eckhorn gruplan hucresı sevıyesmde gamma cevabmı olçmuştur Gene Ecklıorn da ıahndan beym hucresı sevıyesmde olçulen gamma cevabı bu aholçumlenru bu konferanslardan sonra gerçekleştirdığını bana defaıı daha yuksek duzeye çıkarmıştır larca soylemıştır 1983 ve 1984 yazlannda Lajoüa'da Guney Kalıfornıya Ünı1990 yıhnda New York'da Rockfeüer Unıversıtesı NeurosaenvsıtesıNorolojıkBıhmlerBolumundedeneylerProf Galambos ve ce Instıtute ve Neuroscıence Research Programı çatısı altında G ol TH Bullock yaptığım sııada verdığım konferanslardan aldığım Edelmann'm konuğu olarakE Başar ve TH Bullock başkanhğmda vkalâde olumlu ve yapıcı tepküer bu konferanslan onceden bır bır VVorkshop duzenledık Bunlar Amerıkamn en geleneksel ve bı'aştırma dtzısı hazırlar gıbı davranmama neden olmuştur Frehm sevıyesı zırvede toplantüandır Bu toplantınm basüan htabınm man Bullock, Adey, Galambos, Melnechuk Roy John , ve gene onsozunde V Mountcastle Beym Osılasyonlarmun beym araştırma lannda ve bihassa mgnıbv süreçlerde yenı ve büyukbır değışım getırdığmı soyledı Tbplanhda eksüc bulduğum al fa osüasyonlannm değerlendırmesını 1994 de Lubeckde uluslarası bır konferans üe tamamladım Fbnksıyonel Alfa konusu da bır ıh yıldır çok sayıda yayınlanan çahşmalarda ışlenmeye başladı Şunu da soylemek gerek son 20 yüda bu derecede populer olan gamma cevabı kedı beynmde ükdefa 1972yüında E Başar ve Ç Özesmı taraundan, msan beynmde gamma cevabı ıse E Başar A Gonder ve P Ungan tarafından 1976 yüında yaymlanmıştır 1980 de Elsevıer Yaymevmce yaymlanan "EEGBram Dynamıcs" admdah kıtabımdakı alışümamış kavramlarbır ıt yü tereddut uyandırdı Yazüan onemh eleşürüerden bınnde ÇTıends m Neutoscıence dergısı 1981) Başaı.be ym araştırmalarmda alışıldgelmış abmlann tersıne gıdıyoı denıldı Ancak, aynı yozaı bıı sure sonta bcnı davetlı gıttıtym Londra da Psıkofityolojı Deıneğmde verdığım bır diid konferansta takdım ederken hdkkımda 'Yenı akmın oncusu deyımmı kullandı EEG beymın gen plan gurultusu değıl fonksı yona yonehk en onemh smyallermden bırıdıı' gönışum bılhassa Kaos analızmın uygulanması gamma (40 Hz) ve alpha (lOHz) osüa üf cevaplannm beym hucresınde olçuhnesınden sonra buyuk destek ve onem kazanmıştır Temel Kavram değışmedı, sadece fonksıyona yonehk buyuk gehşmeler oldu Onu bıraz sonra entegratıf yaklaşıma değmdığım zaman anlatacağım 1972'erdeh yayınlara kadar gen gıden devamh artış gosteren ve büyük hsmı olumlu olan atıflar bunu doğrulamaktadır Bunun dışmda bıraz sonra değmeceğım son ıh kıtabım ıçınçok olumlu ve ügmç değerlendırmeler çü<t Bunlardan bır çoğu da 1980yılmdakı Beym Dmamığı adh htabımm artık bır klas± veya mıhenk taşı olduğunu yazıyorlar Bunun boyle olacağını bana 1982 yümda TH Bullock ve OD Creutzfeld, Kahfomıyada ortak bır konuşmamzda soylemışlerdı 693/13