Katalog

Türkiye: Beyin araştırmalannda Dünyaca ünlü beyin araştırmacımız Erol Başar, çalışmalarmm merkezini Türkiye'ye toşıdı. 9 Eylül Üniversitesi'ne gelen ve Beyin Araştırmaları Enstitüsü kurmaya hazırlanan Erol Başar, beyin konusunda geliştirdiği kuramlar ve Oyayımladığı kitaplarla dünyada beyin otoriteleri arasmda sayılıyor. Beyin uzerine temel bilim araştırmaları bugün hangi alanlar üzerinde odaklandı? Doganın bümen en karmaşık nesnesı beyındır Bır tek büım alanı ve yontemlerıyle beyin dınamığı ve beyin kognısyon üışkısını anlayabılmede yetersızdır Çagdaş büım çokdısıplınlı olmaya yonelmıştır Jameı H. Throll, Harvard Tıp Fakultesınde verdıgı Aubrey 0 Hampton Konferansın da 2000 lı yılların tıp bılımlerıne uç ayn etkının yon verecegını bekrtmektedır 1) Molekuler bıyolojı ve genetık, 2) Elektronık ve bılgısayar büımlen ve 3) Beyınzıhındavranış üışküerını ınceleyendallar Butun bunlara gore, beyin sadece belırh tıp dallannın zıhın ve psıkolojının sorumluluk alanı olmaktan çıkmaktadır Bugun beyin araştırmalannda şu dallaı da genış kapsamlı araşürmalar yapüıyor • Konvensıyonel Norofeyolojı (Hucre se vıyesınde analızler) •KognıufBılımler • Norokımya • Goruntuleme araştırmaları EEG MEG No roradyolojı (ozelhkle fMRl) PET ve bagırsdk gıbı organlann) rıtmık aktıvıtelerı bır dakıkaya kadar duşer Beyının elektrıksel aktıvıtesı ıse 2000 Hz e kadar çıkdbüır Kuçuk beyının Lord Adrıan zamanından berı büınen 250 Hz lık bır spontane aknvıtesı vardır Kuçuk beyin buyuk beyıru kontrol veya denetım altında tuttugu veya hatalan çok hızlı duzeltme fonksıyonu oldugu ıçın daha hızlı çalışması gerekngı varsayımı mevcuttur dir? Bu sorunuzu yenı gelıştırdıgım bır Beyin Kuramını kısaca anlatarak cevaplandırmak ıstı yorum 20 yuzyü ın başından b e n Noron veya Tek Hucre Doktnnı Norofizyolojı araştırma dunyasına hakım olmuştur Hans Berger'ın gelıştırdıgı buyuk hucre topluluklan'nın aktıvıtesını yansıtan EEG ve sonradan çok onem kazanan uyanlma potensıyellerı henuz bır fonksıyonel kurama oturtulmamıştır Ben bunu denıyorum ve yayınlanmda Shenngton un doktrının yenı bır çerçeveye oturtulmasını savunuyorum Bu kuramın bazı maddelennı şoyle sıralıyorum 1. Beyin ın en onemlı yapısal unıtesı beyin hucresı (noron) olmakla bırlıkte buyuk noron topluluklan kompleks fonksıyonlan yoneurler 2. Beyin ın doğal frekanslan alfa (lOHz) beta (20 Hz) Teta (4 Hz) gamma (40Hz) delta (2Hz) beyının ıçınde rezonans prensıbı üe üetışımı saglarlar 3. Beyınde dagınık ve pdralel çalşan alfa beta, teta gamma ve delta sıstemlen mevcut tur ve bu sıstemler tum beyin fonksıyonlarını kontrol ederler. 4. Alfa beta, teta ve dıger frekanslar bır Beyin alfabesi oluşturular ve superpozısyon prensıbı üe gehşmıs fonsıyonlan ve bühassa kognıüf sureçlen yansıtırlaı Bu şeküde tıpkı bır telefon şebekesınde oldugu güDi az sayıda kodlar üe buyuk sayıda bügı uretüır ve beyınde üetşım suratlenır 5. Karmaşüc bır ışlem ornegın buyukanne resmının algüanması ve bellek ışlevı bır tek hucre üe degü beyının degısüc bolgelennde paıalel olarak degışık frekdnsldrdd osüasyonlar gosteren buyuk hucre topluluklan taraunddn yapüır 6. Yukandakı maddelerın uygulanması üe duyu algüama ve bellek fonksıyonldnn os'îüasyonlann entegrasyonu üe bırÜDirınden ayı üamayacagı goruluyoı Bu da entegraüf Norofızyolojının doğum noktasıdır Asnmızm en buyuk beyin araştıncüanndan Prof E. Sokolov (Moskova Büımler akdemısı) bu kuram uzerine ügmç ve çok olumlu bır gelıştırme onensı yaparak kompleks hucrelerın de bır yenı beyin kuramına üave edümesını onerdı Muşterek çalısmalanmız olan ve Mag netoensefalografı araştırma dalının lıderlennden Prof Rita Hari (Helsınkı) alfabe modelını ve bu yenı kavramı herkesın benımsemek ve kullanmak durumunda olmadıgını ancak her kesın bümesı gerektıgını yazdı Prof Klimesch (Salzburg) bellek konusunda bu goru Beyinin hızla degişen elektrik konnmunnn ve bunn yansıtan EEG (Elektroensefalografi) sinyallerinin ölçümti ile, klinik tetkikler dışında ne ögrenebiliriz? Hareketın nedenlen hakkında bılgı ver meksızın bır cısmın hareketrnı tanımlayan mekanıgın kapsamı 'Kınematık' hareketın sonuç larının ıncelendıgı alan ıse ' Kınetık' olarak ısımlendırüır Bu ıkı kapsam "Dınamık' tanunı altında bırleşır Nevrton yalnızca gezegenlerın hareket lerını tanımlamakla ılgüenmedı aynı zamanda gezegen/erarası çekımın mekanıgını de bul mak ıstedı Galilei sadece saatlerın osüasyonlannı gozlemlemekle kalmadı, aynı zamanda onların mekanızmaları ornegın yerçekımı şun yenıden onculuk qetı recegını be hrtü Bu ku ram mukem Erol Başar: Türklyed meldır ıddı asında degılım ancak aldıgım tepküere g beyin ışlevlerının kurallara baglanması yo da bır boşlugu doldurabüecek Klasü< Be Kavramından Sherrington doktrininc nzaklaşıyoruz Bu duşunce zmcırı son oL Başar Bdşar Eroğlu, Karakaş ve Schurmanr rafından yayımlandı Bu kuıamı gelıştırırken bu yenı duşu tarzına gereklı denemelenn buyuk kısmı beck'de Prof Dr Canan Başar Eroglu yon mınde gelışü Beş yüdır Bremen Unıversu ogreüm uyesı olan Canan BaşarEroglu çok temlı bır şeküde hem deneme hayvanlan r dellennı gelıştrdı noıolojı olçumlerı kuı çocuklar üe olçumler yaptı ve bır dızı kogı yon paradıgmdsı gelışürdı Lubeck ve Bren Uraversıte lerıne konuk araştına olarak ge Prof Dr Tamer Demıralp (Istanbul Unıversıtı ve Doç Dr Ahmed Ademoğlu Prof Dr Ist< nopulos un (Boğazıçı Unıversıtesı) buyuk d tegı üe uretüen bügüere dalgacık analızı uy< ladüar Son yayımlanan ıkı kıtabımın sonuna y laşngım zaman Prof Dr Sırel Karakaş (Hace pe Unıversıtesı) entegratıv norofizyolojı go şıınu açan adımlarda bana yapıcı eleştırüer bu htapların zamanında bıtışını sagladı ve ı şuncelenme yenı bır yon genrdı Kıtaplann; bolumlennı berabeı yayınladık ve gene y denemelerı düe getıren son yayınlanmızda 1 rakdi deneysel olarak bu kuramdakı goruşl desteklemek ve gelıstıımekte ayııca bu ku mm dydınlatmasında aksıomatık sunuş şekıll getırmektedır Goruldugu gıbı bu kıtaplarda Turk bı ınsanlarının buyuk katkı ve destegı vardu tapldrddkı Lubeck unıversıtesı yanında üa adres ıse TUB1TAK tu yanı kıtaplar aynı zam, da Turkıye menşelıdıı İf'İîU Ö: Noropato lojı 1 Noropsıkolojı Siz Dinamik Beyin kavramını ileri sürdünüz, Dinamik Beyin deyince ne anlamak gerek? 1970 ü yülarddn bu yana kullandıgım tarıf şudur Beyin dınamık bır sıstemdır çunku beyının fonksıyonel konumlan (algüama duygulama ve duşun me, aynca tum organlann kontrolu) her an degışım gostermektedır Bu dınamık çalışma vucudun dıger organlannda da vardır Ancak beyin butun sınır sıstemını ve buna baglı butun organlar üe etkıleşım ıçınde oldugundan bu etküeşımı ve beyının kendı fonksıyonel aküvıtesını yansıtan elektrik sınyallerı çok daha hızlı ve karmaşıktır Kalbin rıtmık fonksryonlan 1 Hz dttz kaslann (dolayısı üe damarlar mıde 693/12 hdkkmda bügı edınmek ıstedı Einstein, Brown hareketınde paıtıkullenn ızledıgı yo lun tdnımldnması üe oldu gu gıbı Brown hareketınm nedenlerının çozumlenmesı üe ügüendı Dınamık kavramını kullanırken aynı zamanda bu sınyallerın nedenlerını ve üıntüı fonksıyonlarını açıklamaga çalışıyoruz Bunun ıçın çeşıtlı beyin yapüanna üışkın anatomı bügısı hucre ozellıklen onların fonk sıyonu ve degışık sınır hucresı topluluklanndan kaynaklanan sınyallenn ozelhklennın büınmesı onem taşır I Beyindeki elektriksel aktiviteleı kaotik yapısından bahsediyorsunuz. E nu biraz açar mısınız? Beyin dalgaları çok kanşü< ve duzen sınyaller olarak gorunmekle bırlıkte bır ç osüasyonlar ustuste çakıştıgı ıçın çok zam anlamsız gorunmektedır Matematık model uygulanması üe bu sınyaller duzerüı oldu halde çok yuksek boyutlu çalıştüdan ıçın K OS yanı ustun duzen meydana getırırler B Neden dinamik beyin? Klaıik beyin kavramı ile arasındaki farklılıklar ne