Katalog

Akıllı anneler Fareler uzennde yapılan son bır araştırmaya gore anne olmak beyınsel gucu arttınyor Gebelık sırasında hormonlar kadının beynıne akarak her turde yera sınırsel etkınlıklen devınıme geçırıyor Bu donemde annenın davranışlannda da bır degışıklık meydana gelıyor Sozgelımı gebelık besleme ıçgudusunun guçlenmesıne neden oluyor Rıchmond Uraversıtesı'nden Craig Kinsley kendı kansının yenı doğan bebegıyle ıkşkısını ızleyen annelıgın bılişsel becerılerı de arttırıcı bır eüa yapıp yapmadıgını merak etü Meslektaşlan Kelly Lambert ve ekıbıyle bırlıkte çalışmalarını surduren Kinsley bu goruşunu sınamaya koyuldu Ekıbın vardıgı sonuç son derece şaşırücıydı Anne olmak kadının ogrenme ve bellegı uzerınde guçlu bır etkıyapıyordu Ûa yavru doguran dışı farelenn hsa sure once ogrendıklerı bır .. • ^ labırentte zamanlannın % 75'ini harcayarak yiyecek bulduklanna tanık oldu Anne olmayan aynı yaştakı fareler ıse bu ışe ancak zamanlannın % 25'ını venyorlardı. Daha da şaşırtıa bır bulgu ıse bu yetenegın gelışmesınde yavrularla yalnızca yuzleşmenın yeterlı olmasıydı Hıç bebek dogurmayıp sureklı yavrularla yuzleşünlen "uvey" anneler büe bır başka labırent turunde bır dakıkadan daha az bır sure ıçınde yiyecek bulmayı başarabılmışlerdı Bu fareler gerçek annelerden 40 sanıye gende kalmalanna karşm, yavrularla yuzleşürılmeyen ve 130 sanıyede yiyecek bulan bebeksız annelere hyasla yeuleri çok daha gelışmışti "Bu da yavrulann sandıgımız denli edilgen olmadıklannı ortaya koyuyor," dıyen Kinsley anne üe yavru arasındakı ılışkının daha çok "ortakyaşam" turunde bir ılışkı olduguna dıkkat çekryor Anne, yavrunun bakımıy la ügılenırken, yavru da annenın bılişsel gelışımıne katkıda bulunuyor Kinsley şımdı bu etkının bocekler ve otekı hayvanlarda da geçerlı olup olmadıgını araştınyor Kallavi kahvaltı Genbılımcılenn tavukla alıp veremedıklen neydı' Herhalde tavugu ucuz bır ılaç fabrıkasına donuşturmek ıstıyorlardı Insana gulunç gelse de ıkı şırket geneuk yontemlerle elde edılen tavuklardan ılaç uretmek amacıyla çeşıtlı deneyler yapıyorlar Mıchıgan'dakı GeneWorks şırkeü geçen kasım ayında ellerınde geneük yontemlerle urettıklen 5060 kadar tavuk oldugunu bıldırdı Bu tavuklann bır bolumunun yumurtalannda ınsana ozgu buyume etmeru ureten bır gen bulunurken, bır bolumu de bır tur antıkor ureüyor Şırket proteınlenn adını vermekten kaçınmakla bırlıkte, her ıkısının de hastalıklann sağaltımında son derece etküı olduklanna dıkkat çekıyor Şırket yetkılılennden Steve Sensolı şırketın 14 tur protem uretmek uzere dunya çapında alü şırketle sozleşme ımzaladıgını belırüyor Bu arada Aüna'dakı AvıGenıcs şırkeü kuşlarda gorulen kansenn sağalumında kullanılmak uzere ınsana ozgu bır ınterferon urettı Şırket elde etügı bu proteının genın otekı kuşak kuşlara da geçebılmesı nederayle rakıbınınkmden bır adım onde oldugunu one suruyor Her Şirketler yapay yontemlerle elde edılen zararsız vırusler yoluyla genlerı kuşlara aktanyorlar Boylelıkle soz konusu proteını ureten gen vırusun ıçıne yerleştırılıyor GeneWorks taşıyıcı olarak "reüculo endotelıosıs" virusunu kullanıyor ve proteın ureümını yumurta akıyla sınırlandıran bır geneük devreden yararlanıyor Vırus bır gunluk tavuk ogulcuğunun blastoderm adı verılen boşluguna ıgneyle aktanlıyor Sensolı ve meslektaşlan, proteını ureten genın gelecek kuşaklara aktanlabümesı ve her kuşakta ıgneyle aktarma ışlemını yınelemek zorunda kalmamalan için, vıruslerın bır bolumunun blastodermdekı ana hucrelere ulaşmasını umıt edıyorlar Ne var kı, şırket şımdıden ıgne yapılmış tavuklardan proteın elde etmeye başladı ve onumuzdekı yıl "tonlarca" proteın ureten bır fabrıka oluşturmayı tasarlıyor AvıGenıcs şırkeü de şımdıden yenı kuşak tavuklar ureten gen degışımlı yavru horozlara sahıp AvıGenıcs gen aktanmında kuşlara ozgu bır lokosıt vırusunden yararlanıyor Bu vırus yumurta sansındakı onçekırdeğe ıgneyle aktanlıyor Ardından gen tavugun tum yumurtalanndan aşı ureten şırketlerle sozleşme yapmayı tasarlanıyor Roslın Enstirusu tavuk bıyoteknolojı uzmanı Helen Sang her ıkı şırkeün çalışmalannın son derece etkıleyıcı olduguna dıkkat çekıyor ve "Bu çok onemlı bır gelış me ve kanıt," dıyor 'ftvuklara vırussuz bır gen aktanmı yontemı uzennde çalışmakta olan Sang soz konusu yontemın on yüdır gelışünlmekte olduguna ancak şırketlerden hıçbınnın bu gelışmelen açıkça duyurmadıklanna parmak basıyor Ote yandan Sensolı çalışmalannın kamuya duyu rulamayacak denlı ücan açıdan duyarlı bır konu olduguna dıkkat çekıyor ve "Sesımızı bıraz daha duyuramayışımız utanç verıcı bır durum" dıyor. bir tavugun yılda yaklaşık 200 yumurta ve en az 100 mıligram ilaç urettigıne dıkkat çeken şırketler bu yontemle elde edılecek venmın son derece yuksek ve malıyetlenn duşuk olacagına ınamyorlar Bir iki kadeh karaciğere iyi gelebılır Fareler üzerinde gerçekleştirilen araştırmanın sonuçlan insanlar için de geçerli ise, günde bir iki bardak bira karaciğerinize yararlı olabilir. Bilim adamları az miktarda alkolun karaciğer bozukluklarının onarılmasına yardtma olan bir tür geni devinime geçirebileceğine dikkat çekiyorlar. Karaciğer bedenin kendisini yenileyebilen ender birkaç organından bir tanesidir. Ancak surelikli alkol bağımlılığı bu organda siroz gibi onulmaz yaralar açabilir. Manitoba Üniversitesi'nden Cerald Minuk az ya da ılımlı miktarada alkol tuketiminın karaağerın kendinı yenileme ozelliği üzerinde ne gibi bir etki yaratacağını merak etti. Bunun için uç farklı grubuna bir ay boyunca yuksek, orta ve düşük miktarlarda etanol veren, bir grubu da bu maddeden yoksun bırakan Minuk bu sure sonunda her farenin karaciğerine bir kesik attı. Bir hafta sonra farelenn karaciğerlerinı ınceleyen bilim adamı, bekledığı gibi, yuksek miktarda etanol alan grupta karaciğerin en az duzeyde onarıldığına tanık oldu. Ne var ki, öteki bulgular hiç de beklediği gibi olmadı Düşuk miktarda etanol alan farelerde iyileşme duzeyi hıç etanol almayanlara kıyasla çok daha fazlaydı. Bunun nereden kaynaklandığını anlamak uzere Minuk farklı grup farelerde hangi genin etkin oldugunu araştırdı. Sonuçta, az miktarda etanol alan farelerde ötekilerde bulunmayan üç gen saptandı. Bunu izleyen araştırmalar söz konusu genlerden birinin buyume etmeniyle olduğu yonünde kimı kanıtları gozler onune serdi. Minuk'a gore karaağerın kendisini hızla onarmasına ışte bu gen olanak sağlıyor 671/6 Avustralyalı büım adamlan ana babamzdan aldıgınız tum ozellıklenn DNA'nızla açıklanamayacagını resmen one suruyorlar Soz konusu ekip ozellıklennı yavrulanna aktaran geneük açıdan aynı olan farklı renklerdela farelerle ügilı bulmacayı çozdu Tıpkı genler gıbı, hucreler de ne zaman etkın olacaklannı belirleyen bir dızı yonergeye sahıpler Kımı hucreler DNA tabanlanna meül gruplan eklemek sureüyle genlen devreden çıkarürlar Boylesı "epıjenez" bır yonerge farklı hucrelerın farklı kımlıkler oluşturmak ıçın aynı gen dızısınden yararlanabildıklen anlamına gelır Kısa bır sure oncesine dek büım adamlan sperm ya da yumurta hücrelennın oluşumu sırasında ana babanın yonergesının yok oldugunu ve yenı bır dızı yönerge Gizli kalıt nın ancak ogulcuklar bellı dokulan oluşturduklarında ortaya çıkügını sanıyorlardı Ne var kı, epıjenez yonergelennın anababadan geçtigı yonunde kımı ıpuçlanna tanık olundu Ornegın, meyve sıneklerının temel genlennden bır tanesının, duzenı bozulmadan, ışlevı yapay olarak degışünldıgınde goz rengmın degışügı ve bu ozellıgın yavrulara da geçebıldıgı goruldu Sydney Unıversıtesı bıyokımya uzmanlarından