Katalog

FIZIK Işık hızını azaltmak Bır hava boşlugundakı ışık hızı saatte 1072 mılyon küometreden fazladır Işıgın camdakı hızı ıse bunun uçte ıkısı kadardır Gelgelelım, sıcakhgı muüak sıfır noktasının (273 C) bırkaç müyaıda bın kadar uzennde olan bır sodyum bulutunda ışık hızı saatte yalnız ca 60 8 küometredu Harvard Unıversıtesı fizık uzmanlanndan Lene Vestergaard Hau tarafından ortaya çıkanlan bu hanka buluşa gore, atlar çok daha hızlı koşabüırler Ne var kı, bu Cambrıdge'dekı Rowland Büım Enstıtusu laboratuvarlan koşıülannda geçerlı olmayabüır Hau, deneyıne BoseEınsteın yogunlugu adı verılen ganp bır madde uretmek amacıyla oluştuıdugu hava boşlugu ıçındeh bır manyenk alanda başladı Bu maddenın uretümesı ıçın atomlaıdan oluşan bır bulut (bu durumda sodyum atomlan) yaklaşık sıfir enerjı kuvantum durumuna eşıt bır duzeye ındırüerek atomlann son derece soguk ve durdgan olmalan sağlanıyor Hau ve ekıbı daha sonra bır lazer araştırma aygıtından sıgara bıçımındekı, müımetrenm onda bırı uzunlugundakı bu bulutun bır ucuna bır mıktar ışık verıyor Hau, ' Ardından bekleyıp ışık geldıgınde bunu olçuyoruz" dıyor Yaptıgı bu kadarla kalsaydı ışık asla gelmezdı Sodyum bulutu tum fotonlan emıp yok ederdı Hau bu soruna bulutu ıkıncı bır lazerle aydınlatarak çozum getırdı Ikıncı lazenn bıraz farklı foton enerjısıne sahıp olması sodyum atomlannın bırıncı lazerle oluşturulandan farklı bır kuvantum hızına olanak tanıdığından atomlarda bır kanşıkhk meydana gelıyor Sonuçta ışıgın hızı çarpıcı bır bıçımde duşuyor Hau araştırmdsının optık ıletışım ve bügısayarlara uygulanabüecegıne dıkkat çekıyor ve bu arada çalışmalarını surdurerek hızını sanıyede bır sanümetreye duşurmeye çabalıyor ZOOLOJI Yapay şempanzeler Çoğumuz şempanzelerın zavallı yaratıklar oldugunu duşunuruz Insanoglu her ne kadar şempanzelerle eşıt koşullarda ortaya çıktıysa da sonradan bır bıçımde ustun geldı ve şempanzeler yalnızca hayvanat bahçelennde ve guldur filmlerınde gorunur oldular Ne var kı, geçen hazıran ayında yayınlanan bır rapor ıriidiüdiın oyuıid geldıgını ç>jsteııyoı Aidldiındd Jane Goodall'un da bulunduğu dokuz araştırmacı, 151 yü boyunca gerçekleştırılen yedı uzun erımlı tasandan clde edılen venlerden yola çıkarak yaptiklan bır araştırma soncunda, şempanzelenn bır kulturu olduğu goruşune vardılar Dınmbüım (bıyolojı) uzmanlan, kültürü yalnızca bır toplumun başka uyelerıra ızleyerek, tanıyarak ve onlarla bırhkte yaşayarak beramsenen bır dızı davranış ornegı olarak tanımlıyorlar Otucu kuşlar otmeyı otucu kuşlardan ogrenmelerıne karşın, boylesı bır davranış yalnızca tek bır akşkankk oldugundan dırımbılımcüer tarafından kultur olarak degerlendırümıyor Ote yandan, şempanzeler bıraraya geurüdığınde ılkel olmakla bırlıkte kuşaktan kuşaga geçen olağanustu bır kultur oluşturan çeşıtlı davranış orneklerı sergıhyorlar Geçmışın bır donemınde şempanzelerden bırı gorunumune çekı duzen vermenın, yıyecek bulmanın ya da kendısını rahatlatmanın yollannı buldu Bu davranışlan zamanla grubun otekı uyelen tarafından da benımsendı Araşürmacüar tumu de bırlıkte yaşayan toplumun beğenlerıne uygun olarak yerleşen 39 farklı davranış bıçemını saptadılar Kımı yorelerde şempanzeler sıslerını başkalanna duyurmak ıçın parmaklannın oynak yerlennı bırbırlenne vururlarken başka yerlerde agaç dallan bırbırlerıne vuruluyor Bu durum kımı mısın daktılo bıçımınde yerken, kımı mısır tanelerını koçanından bıçakla ayıran ınsanoglundan bıraz daha farklı Freud msanm hayvanlardan farklı bır tur oldugunu kanıtlarken kulturun ınsanoglunun hayvansal ozune kaışı gelıştirdıgı bır sıper oldugunu one suruyordu Bu araştırma maymun akrabalanmıza sandıgımızdan çok daha fazla şey borçlu oldugumuzu gozler onune serıyor NUFUS Nüfus 6 milyar Dunyanın nufusu 1804 yılındd 1 mılyan bulmuştu 1987 ydında 5 mılyara firladı 12 Ekım 1999 tarıhın de 6 mılyanncı bebek Saraybosna'da doğdu Adı Adnan Nevıc'ıydı Nufusun artmasına ragmen dogum oranı dunyanın her yennde dogum kontrol yontemlerıne ve başta AIDS olmak uzere hastalıklara baglı olarak duşmektedır UZAY Dünya'dan Mars'a gidiyoruz? 7O'lı yıllaıda gamzelı" Mars, cüvelı bır edayla bızlerı çılgına çevuıyordu Ama arük her şeyın ayırdındayız Bu gezegenın uzenndekı çukurlan sayabüıyoruz, tanhlerını belırleyebılıyoruz, ve kuşkusuz bunlann nasü oluştuklan konusunda kuramlar ortaya atabılıyoruz Geçen yü gerçekleştırılen onemlı araşürmalar sonucunda yuzeyı en az 3 müyar yıllık bır etkınlıgın ızlennı taşıyan, bır zamanlar yanardaglar, levhalar, kumullar ve derın vadılerle dolup taşan yepyenı bır dunya gozler onune senldı Bu araştırmalardan bır tanesı yanardaglann Merıh'ın oluşumunu nasü etküedığıne ışık tuttu Araştirmadan elde edılen bulgulara gore, yanardağlardan fışkıran su ve gazlar Merıh'ın atmosfer ve yuzeyını beslıyordu Bır başka araştırma ekıbıne gore bu sular Merıh'ın yuzeymdekı pembemsı gızemlı vadılerı oluşturmuş olabılırdı Otekı büım adamlan ıse Menh'tekı kayalüdar uzenndekı garıp manyetık şentlere odaklandılar Bu şerıtler tektonık levhalann bır zamanlar volkaruk çatlaklarla one ıtüdıklerının olası bır kanıtı sayüabüırdı Gelgelelım, tum bu yenı bügüere karşın onemlı bır soruya henuz bır yanıt geürüemıyor Boylesıne dınamık, belkı de nemlı ve sıcak, ve boylesıne dunyayı andıran bır geçmış nasü olup da sessızlığe gomulmuş, bugun taruk oldugumuz buzlu çole donuşmuştu9 Bu meteorolojık gızlenn aydınlığa kavuştu rulması yonundekı ük umutlar eylul ayında "Mars Clımate Orbıter" adlı uydunun tam gazegenın çevresınde gezınmeye hazırlandıgı bır sırada ortadan yok olmasıyla bırlücte sonuverdı Uydunun yok oluş nedenınm açıklanmasıyla bırhkte NASA utançtan yerın düDine geçtı Uzay aracının yapımcısı Lockheed Martın ıtme gucunu Ingılız olçu bırımlenne gore hesaplamış, oysa NASA hesaplamalannda metnk bırımlerden yararlanmıştı Bu olumsuz olaya karşın çalışmalar surdunüuyor Orbıter üe bırhkte fırlatüan "Mars Polar Lander" Merüı'm guney kutbundan kum ve toprak orneklerı almak uzere tasar landı Kızü gezegene gonderüen otekı uzay araçlan da yogunluk olçulerı yapıp su ızlerını araşnracak Toprakla ügüı tum bu mcelemeler yalnızca yerbüımsel bır nıtekk taşımıyor Büım adamlan suyun nereye gıtugı konusunu aydınlığa kavuşturmanın yanı sıra, ınsanoglunun oraya gıtme olanaklannı da araştınyorlar 671/14