Katalog

Deprem İnteraktif Sergisi'ne yardım rı hareket ettırüecek, sıvılaşma orneklen yaşanacak, deprem dalgaları uretılecek ve dalgalann ozellüderı gorulecek, bügısayarlarda dunyadakı deprem orneklen ınteraküf olarak rncelenecek, yerkure kesıtlen rncelenecek, depremlere dayanıklı saglam yapüann nasü gerçekleştırüdığı deneylerle gorulecek, gerçekleşen deprem fotoğrafları hareketlendırüerek olaym nasü gerçekleştıgı rncelenecek, depremler den etküenmış kotu yapı omeklerı anlatüacak çe şıtlı kalıtelerde betonlara kalıte testı uygulanacak çeşıtlı deprem fümlerı seyredüecek, Zümrütten akisler A. M. C. Şengör Albert Einstein ve bilimsel safdillik rihin en büyük fâcialanna neden oldu. Keşifleri milyonlan kurtanrken, felâketleri bir o kadar milyonlan cansız, anasız babasız, kardeşsiz, dostsuz, evsiz yurtsuz bıraktı. Insanları mutlu eden keşifler 20. yüzyılın biliminin ürünleriydi, bir önceki yüzyılın hayâl dahi edemeyeceği adımların sonuçlarıydı. Insanları bedbaht eden uygulamalar ise ondokuzuncu yüzyılın sozde bilimsel sosyal kuramlannın dinleşmiş uzantılanydı, insan düşüncesinin prangalarıydı. Bilimin, yeniliğin meleğı Albert Einstein, ömrü boyu insan düşüncesine pranga vurmaya kalkan herşeyle savastı. Insanı kâinatın sırlanna gotüren o zorlu yolda en buyük adımlardan birini atan bu sevimli ve iyi insan hiç kuşkusuz 20. yüzyılın adamı olmaya lâyıktır. Onun azîz anısı o talihsiz yüzyılın aalarını ortecek, 1900 'lu yıllardaki insan aklının zaferini gelecek nesillere taşıyacaktır. Gelgelellm bu zekâ abidesl çok da saf bir adamdı. Biyografı Ronald Clark*, bilim adına, insanlık yararına dendi mi kendisine her seyi yaptırmak mümkundü diyor. Birisi yaptıklarının bilim için, insanlık için olduğunu söyledi mi, Einstein dönup bakmaz bile, derhal yardıma koşardı (ör. s. 486). Fizikte aamasız eleştirmen olan Einstein, bu durumlarda söylenenleri eleştiri suzgecinden sanki başka türlü geçiriyordu. Bir örnek: 1958 yılında Charles H. Hapgood, Earth's Shiftlng Crust (Dünyanm Kayan Kabuğu) adlı bir kitap yayımladı. Kitap, kutuplardaki buz birikiminin dönen dunyanın merkezkaç kuvveti nedeniyle kutupları ekvatora taşıyacağı, böylece tum kabuğun 90'lik bir kaymaya uğrayacağı tezini savunuyordu. Bu zamanın tüm iyi temellendirilmiş bilgileriyle çelisen, jeofiziğin bir yığın gözlemini açıklayamayan, jeolojiyle hiç mi hiç bağdaşmayan, yerbilimci olmayan bir amatör tarafından uydurulmus tam zırva bir teoriydi. Ancak Einstein ölümünden hemen önce bu kitaba uzunca bir önsöz yazarak "Kanımca bu şaşırtıa, hattâ câzip teori dunyanın gelişmesiyle ilgili herkesin ciddî ilgisini çekmelidir" demişti! Bu Hapgood'un ne tür bir "arastırıa" olduğunu anlamak için 1966 yılında ilk baskısı yapılan Maps of the Ancient Sea Kings (Eski Deniz Krallarıntn Haritaları) adlı eserinde (2. baskı 1979) Pirî Reis'in haritasının aslında Antarktika'da buzullardan önce var olmuş büyük bir uygarlığın hazırladığı bir haritanın kopyası olduğunu (!) ileri surdüğünü hatırlamak, sanırım yeter. Bu uygarlık yer kabuğu son 90°'lik kaymasını yapınca buzlar altında kalmıştı! Bu zırva kitabın 3. baskısı 1990'larda (tarihsiz olarak) "bilimsel bir eser" reklâmıyla ve tabiî, okuyuculara, Einstein'in yazarın bir başka kitabına medhiye dolu bir önsöz yazdığı hatırlatılarak yapıldı. Bu safdilliğin nedeni nedir? Einstein çapında bir adam bu kadar kolay kandırılabilir mi? Bunun cevabı ilk bakışta garip görünse de evettir. Hem de kanımca çok doğal bir evet. Einstein çok zor bir konuda geliştirdiği sezgisi ile hiç kimsenin aklına gelemeyecek bir yeniliği yakalamış bir insan olarak, sezgilerine çok güvenen bir adamdı. leofızıkçi Walter Elsasser kendisine ilk kez Princeton'daki ofisinde yer mantosunda konveksiyon fikrini anlattığı zaman Einstein'in yüzündeki ifâdeden anlattıklarına inanmadığını anlamıştı: "Inanmadın değil mi?" diye sordu. Einstein'in cevabı kısa ve karakteristikti: "Fazla karmaşıkt" Einstein her şeyin kendi bildiği (ve yarattığı) fizik gibi basit bir yapısı olması gerektiğini duşünuyordu. Sezglsi buydu. Bu sezgiyi jeolojiye uygulayınca Hapgood'un zırvalıklanna yazdığı medhiye ve Elsasser'e verdiği cevap çıkıyordu ortaya. Einstein bunların gerektirdiği temel bilgiyi öğrenip, onun uzerinde düşunmek gereğini görmüyordu zaten buna vakti de yoktu. Sosyal alanda da insanlık, eşitlik ve barış adına kendi politik ideallerine zıt gruplara bunların esaslarını öğrenmeden sırf adlarına bakarak destek verdiği ve sonra pişman olduğu goruluyordu. Eleştirel akıl, Einstein için bile kullanması zor bir silâhtır. Bir gorkemli başarının sahibi, dolayısıyla her işte otomatikman başanlı olacak diye bir kural yoktur. Her iş, her fikir kendi ayakları uzerinde değerlendirilmeli, kendi ilgili olduğu gözlemlerle sınanmalıdır. Buyuk adamlara saygı duymak onların her dediğine inanmak demek olmamalıdır. *(1971), Albert Einstein, The Life and Times: The VVorld Publishing Co., New York, 718 ss. 670/5 Time'ın Albert Elnstein'i yüzyılın adamı seçmesi beni çok mutlu etDeneme Bilim Merkezi'nde Mart ayında açılacak olan ti. Bir başka defa da yazdığım gibi cennetle mahşeri bu denli iç içe sokan sergiye katkı bekleniyor... 20. yüzyıl hem bilim tarihinin en büyük sıçramalarına hem de sosyal ta Ters fay Destekleyenler Kandıllı Rasathanesı ve Deprem Araşürmaları Enstıtusu, Turkıye Çımento Ureücüen Bırlıgı, Anadolu Sıgorta, Yapı Merkezı ve uzman büım adamlannrn da aralannda bulunduğu çeşıtlı kurum ve kuruluşlann maddı ve manevı olarak destekledıklerı sergıde gerçek zamandd çalışan ve depremlen kaydeden bır sısmograf cüıazı da Kandülı tarafından yerleştınlecek Cİzlt bindirme fayı üım Merkezı Vakfı, çeşıtlı kuruluşlann ışbırlıgı üe Deneme Büım Merkezı'nde sergüenmek uzere Depzem İnteraktif sergısıhazırlıMdimısurduruyor Turkıye'nın guncel gerçegı olan deprem uzerıne başta ogrencıler olmak uzere butun halkı bügüendırmek ve boylece depremle bırlıkte büınçle yaşamalannı sdğlamak dmacıyla hazırlanmakta olan sergı, 30'a yakın ıteraktıf bırımlerden ve buyuk panolardan oluşuyor Aynca belırlı buyukluklerde depremlerın yaşanabüeceğı.uzerıne çıküabılecek bır depıem platformu da zıyaretçüerm kuUanımına sunulacak B ~ Vakıf yetküüerı, sergıde depreme dayanüdı evlerm nasü yapüması gerektıgı konusunda rrunık deneylerm de olacagı sergının urehlmesıne çeşıtlı kurum, kuruluş ve kışüerı maddı, fikıı vb katküarda bulunmalan ıçın çagn yapıyor İnteraktif sergı projesı, aynı zamanda, bır kopyasının da oncehkle Marmara Bolgesı olmak uzere çeşıtlı kentlerde dolaştınlmasını ongoruyor Sergı ügüılerıyle üışkı ıçın 0212292 08 92, faks 0212 292 08 94 Deprem İnteraktif sergısuıde deneylerle ve anımdsyonlaıla Kuzey Anadolu Fayı'nın ulkemızde nasü depremler urettıgı, sısmograflarm ne oldugu ve nasü çalıştıgı, herkesın kendı evınde kendı sısmografinı nasü yapabüecegı, kıta hareketlen anımasyonlan, depreme nasü hazırlanüacagı konulannda bırımler sunulacak Sergı boyunca konferanslann da duzenlenecegı belırtüıyor İnteraktif sergıde faylann nasü harekete ettüderı gorulecek, fay maketle Bilim çantası projesi Büım Merkezı Vakfı üe Beyaz Nokta Vakfi'nın başlatuklan herkese rrukroskop ve teleskop kampanyası üe ügüı dergımızde yayımlanan haberde yarüış. anlaşüabüen bu noktayı duzeltırız Yapüan açıklamaya gore Büım Çantası'nda bulunan teleskop ve nukroskoplann her bırı 90'ar Dolar Çanta, sadece mıkroskop veya sadece teleskop olarak da edınüebüıyor Her üasrnın brrden fiyatı ıse 170 dolar (Tel 0212292 08 92, faks 0212 292 08 94)