Katalog

1900 VValter Reed, Latınce adı Aedes aegyp! olan bır cıns sıvrisineğin san hummaya neden olduğunu ortaya çıkardı Kuvantum flziğlnln babası sayılan Marx Palanck, radyasyonun yalnızca beliril enerjilerde emlleceğinı ve yayılabıleceğını keşfettı Paul Villard gama ışınlannı keşfettı Arthur Evans, Cınt Adası'nda surdurduğu kazılarda Bronz Çağı'na alt bir Mınos sarayı kalıntısı buldu Hugo de Vnes, Carl Correns ve Ench Tschermaak von Seysenegg, Cregor Mendel'ın soyaçekım yasalarını yenıden keşfettl BİLİMİN ÇİZGİŞİNİ DEĞİŞTİREN DÂHİ Albert Ebutein 1905 yıkıda bır Alman flzık dergisinde gorelılık kuramınını ıEc kez açıkladıgı zaman çok şaşırücı bır tepkı ıle karşüaştı Sessızlık Newton'un zaman ve mekânın mutlak olduguna ılı$km temel ongorulenne mey dan okuyan, bır nesnenın rvmesının, kuvvet uygıüandıgı zaman sınırsız bıı şeküde artacagını soyleyen kuramını sorgulayan Eınsteın, zaman ve mekanın bır referans noktasına baglı olarak degışecegını ve ışık hızının mutlak oldu gunu soyhıyordu Makale yayımlandıktan aylar sonra Alman üzıkçı Max PaUnck bazı noktalann açıklığa kavuşturulmaaını talep etü Ancak Eınsteın ın hak ettgı une kavuşması ıçın aradan yıllann geçmesı gerejcn 1291 Karl Undstelner Insanda A, B ve 0 grubu kanları saptadı Cuglıelmo Marconi ılk transatlantık radyo yayınını aldı Ivan Pavlov şartlı refleks olarak tanırriladığı hareketlerı kamuoyuna gosterdı Sartorı Kato, Pan Amerıcan Sergisı'nde bugün nestkafe olarak | tantdığımız Iraır kahveyı tanıttı DERİN DÜŞÜNCELER Yuzyılın başında yeryuzunun derınlıklerınde neler olup bıtügıne ılışkın fazla bır şey bılınmıyordu Hırvat jeoüzıkçı Andrlja Mohororlcic 1909 yıhnda buyuk bır depremın Kupa Vadısı'nı yerle bır etmesının ardından Zagrebde sısmık olçum laboratuvan kurdu Laboratuvardakı gereçler ıkı tur şok dalgasını tespıt edebılıyordu Mohorovicic dunyanın bır kabugu olduğunu keşfetti Bu kabuk denızlenn altında 6 5 küometre karalann altında 35 kılometre derınlıge ulaşıyordu Bırkaç yıl sonra Alman jeolog Beno Gnteaberg ıkıncı katmanı keşfetti Manto adı venlen bu katmaran kalrnlıgı 2 875 kılometre ıdı 1902 Robert Bosch'un çalısma arkadaşı C Honold Bosch bujiyi geliştırdl 1903 Vvllbur ve Orvillc VVnght, Kltty Havvk'ta uçakla 59 sanlye uçmayı başardılar 1904 1905 |ohn Ambrose Flemıng vakumlu tupun patentını aldı Leon Cuıllet paslanmaz çelıği buldu, ancak bunun paslanmama ozelllğl taşıdığını bllmıyordu Alfred Bınet ve Theodore Sımon ılk standart zeka testıni gellştirdiler Peraval Lovvell Pluto'yu keşfetti Charles Guthrıe ve Alexıs Carrelkan, keslk kan damarlannı bırleştırmeyı başardı Novocaın pıyasaya çıktı Albert Eınsteln, bır Alman fızlk dergisinde gorelılık kuramını açıkladı. 1906 Frederıck Hopkins, adına vıtamın denılen yenı bır gıda elementı keşfetti Alois Alzheımer, kendı adını tajıyan ve beyınde ağır hasarlara yol açan blr beyin hastalığını teşhıs ettı 1907 Thomas Hunt Morgan meyve sineklen üzerinde Ilk kromozom araştırrnalarına başladı 1908 Hughes Tool Company, petrol çökertme l;lemlennde devrim yaratan bır çelık dışlı cıhaz gellştırdl Hans Ceıger ve Ernest Rutherford, radyasyonu olçmekte kullanılan Clger sayacını gelıştirdiler 1909 Andrıja Mohorovicic Dunya'nın kabuğu ilc mantosu arasındakı katmanı kejfettl Ceneral Electrıc pıyasaya ık ekmek kızartma makınesınl çıkardı Leo Beekeland Ilk modern plastık olan bakalıtın patentını aldı Robert A Mıllıkan elektronun yükunu hesapladı Fnu Haber amonyağı sentezlerıne ayırmayı başararak gubre uretımınde devrim yarattı 1910 Paul Ehrlıch frengı tedavısınde devrim yaratan ılacı buldu Salvarsan Georges Claude neon ışıklannı gelıjtırdı Marıe Curle ve Andrelouıs Debıeme radyumu aynştırdı 1911 Hıram Blngham, Inka kentı Machu Pıcchu'yu ke§fettı Ronald Amundsen Cuney Kutbu'na ulaştı Heıke Kamerlıngh Onnes supenletkenlığı kejfettl Ernest Rutherford atomun kutlesının buyük blr kısmının çeklrdeğlnde olduğunu gösterdl 1912 1913 Victor Francıs Hess, arka plan radyasyonunun yuksekllk ıle arttığını buldu Bu buluj kozmık ışınlann keşfıne yol açtı Alfred VVegener kıtalann yavaş yavaş kayıp yer değıştırdığını ilerı surdu Max von Laue Xıjını krlstalografısını gelıştırdı Charles Fabry jst atmosferde ozon katmanını keşfetti Bela Schick dıfterl testının kusurlannı giderdı Niels Bohr elektronun bır yorungeden dığerıne "Kuvantum atlayışı"na açıklık getırdı Henry Ford, Model T'nın monta| hattı uretımınde, fabrıkasyon zamanını kısaltan bır sıstem gelıştırdı Superıletkenlık 1911 yılında, fizıkçı Heike Kamerllngh Onnes'ın cıvanın eksı 452 (Fahrenheıt) dere ceye kadar sogutulduğu zaman elektnksel dırencını yıtırdıgını keşfetmesıyle ortaya attıgı bır kavramdır 1933 yılında Alman fizıkçı Walter Meissner supenletkenlenn ıçlenndekı manyetık alanı dışarı attıklannı ortaya çıkardı Bu buluş 1984 yılında mdnyeük rezonans goruntuleme cıhazlannın dogmasına neden oldu SÜPERİLETKENLİK VE ONNES Marie ve P i e m Corie, Pans'tekı laboratuvarlannda radyoaktıvıte uzeruıde çabşırken bazen kaba kuvvete başvuruyorlardı, çunku madencılıkte yan urun olarak ortaya çıkan uranyumlu ve radyumlu maden cevhennı, koca bır kovanın ıçıne doldunıp karışürmalan gerekıyordu Mane anılarında bu ışlemı şoyle anlatıyonı ' Bazı gunler tum gunu kaynamakta olan bır kutleyı boyumdan buyuk bır madenı sopa ıle karıştırmak zorunda kalıyordum " 1906 yılında Pıerre atlı bır arabanın altında kalıp olunce Curie'ler çabfma esnasında... Marıe çalışmalarına tek başına devam etmek zorunda kaldı 4 yıl sonra Marıe radyumu aynstrmayı başardı ve Nobel üe odullendırüdı Curıe'lerın çalışması nukleer guç ve radyasyon terapısıne RADYOAKTİVİTE VE CURIE'LER 1914 1915 Beno Gutenberg Dunya'nın mantosu Ile özu arasında bır devamsı/lık olduğunu keşfetti Cleveland'da dunyanın ılk kırmızı ve yeşil trafık ışıkları caddelere yerleştırıldı VValter Sydney Adams, Slrlus B'nln Cuneş'ten 2 000 derece daha sıcak olduğunu keşfetti Manson Benedıcks germanyum krıstallennın alternatıf akımı doğru akıma çevlrdiğinı kejfettı Paul Langevın sonarı buldu 1916 Albert Eınsteın genel gorelılık kuramını yayınladı. Margaret Sanger ABD'de ılk doğum kontrol kllnığlni kurdu Amenkan olomobıllerıne arka cam sıleceğı takıldı Karl Schwarzschıeld, kara dellklerın vaıiığına illşkin yorumlarda bulundu 1917 VVlllem de Sıtter genel görelilik kuramından yola çıkarak evrenın genışledığını ılerı surdu Harlovv Shapley Samanyolu galaksısının buyukluğunu yaklaşık olarak hesapladı. 1918 Yükseklerdeki İnka kenti Temmuz 1911 'de Yale ın tarıh profesoru Hirazn Blngham Guney Amenka'dakı İnka uygarlıgının kalmtılarını bulmak ıçm yola çıktı Peru nun Cuzco adındakı bır koyunde bar ışleten bır Peruludan aldıgı bügıler ışığında yakınlardakı Huayna Pıcchu ve Marhu Pıcchu daglannın tepelerını araştıran Bıngham, zamana karşı çok ıyı korunmuş bır Inka yerleşım merkezını ortaya çıkardı 670/11 Grıp salgını mılyonlarca klşınin rjlümune yol açtı Guglıelmo Marconi kısadalga radyoyu tjelıştırdı Emest Rutherford ılk kez bır elementı yapay olarak atomlarına ayırdı