Katalog

na gelen ve meydana geldıklerı bolgelerın karakterıstık depıemleıının tum ozellıklennı çok belırgın bır şekılde taşıyan depremlerın ılgılı bolgelerın depıemsellık değerlendırmelennde ne olçude hesaba katümış oldukla nnın ırdelenmesı son derece egıtıcı ve deıs alınmasını gereknren bu konuduı Ornegın uzerınde hıçbır paleosısmısıte araştırması yapümamış olan Duzce fayı ıçın nasü bır 'donuş penyodu kabul edılmıştır'' Duzce fayı üe ılgılı yeterınce somut verılere dayanan belırleyıcı verılerın otoyolun Bolu kesınu projelendırılırken agırlık taşımamış olması bır daha duşunulmemesı gereken bır yanlıştır Otoyol koprulerının bır deprem sırasında, ula şımı olanaksız kılacak olçude hasar gormemelen temel kural ıken otoyolun Arıfıye ve Bolu Dağı kesımlerırun bu hasarlan ongorerek ve kabul ederek projelendırılmış oldugunu duşunmek olanaksızdır Yüksekögretim Yasası ve güncel bir sorun Hasan Yazıa (*) Y Depremsellik değerlendirmeleri Çok açık olarak gorulduğu uzere, depremsellik değerlendirmeleri, ılgılı bolgelerın karakterıstık depremlennde yuzey kırıklannın nerelerden geçecegı ve bu kınklar boyunca hareketın mıktannın ne olabüecegı hesaba kaülmadan yapılmıştır Oysa bu amaçla kullanılabılecek bılgıler 17 Agustos ve 12 Kasım depremlennden once vardı Bu yankşlara tekrar duşmemenın yolu, kanımca, bundan boyle, ılgılı bolgelerın depremsellıklerı üe ügüı belırleyıcı (determınısuk) venlerken azamı yararlanmayı ongoren bır yaklaşımm benımsenmesınden geçmektedır Bu nıtelıkte bır çalısmayı gerçekleştı rebümek ıçın otoyollann depremsellik ıncelemelerınm en az ıkı ayn yetkın gruba yapünlarak, sonuçlann açık bır ortamda tartışılmasını sağlamak uygun bır yol olabılır Bu amaca varmak ıçın başka yollann da bulunabılecegı dogaldır, ancak bundan boyle ızlenmemesı gereken yol bellıdır bu tur degerlendırmeler belırleyıcı nıtelıktekı verılen elde etme ve kullanma becensı kısıtlı olan kışılere veya gruplara emanet edılmemelıdır Konunun onemını ve burada vurgulanmak ıstenen gerçegı daha ıyı anlayabümek ıçın henuz yapımına başlanmamış olan Izmıt Korfezı otoyol geçışı projelerınde kullanümış olan depremsellik degerlendırmelennın gundeme geürılerek tarüşılmalannda çok buyuk yararlar vardır Bunun yapılmaması gereken dersın alınmadıgı anlamına geleceknr ururlukte olan 1981 tarıh ve 2547 sayüı Yuksekoğ retım Yasası nın Genel Hukumlen altında yer alan Amaç ve Dkeler bu uygarlık ayıbı yasayı hazırla yanlann yuksekogretım hakkında ne duşundugunu oldukça açık olarak ortaya koyar Soz konusu amaç ve ükeler ozet olarak 1980 oncesının toplumsal sorunlarının buyuk kısmını yuksekogretım kurumlanna yıkan goruş ve anlayışın olabüdıgınce haması bır aynasıdrr Genel hukumler arasmda ogrencüenn 'Beden, zıhın ruh ve ahlak bakımından dengelı ve saghkh bır şeküde gekşmış' olmalan dahı yer alır (Mad de6) 2547 sayüı yasada devlet adeta kutsaldır Ana amaç larda aynen şoyle der (Madde 4) "Turk Devletı'nın ulkesı ve mületıyle bolunmez bır butun olarak refah ve mutlulugu nu arturmak amacıyla, ekonomık sosyal ve kulturel kalkmmasına kathda bulunacak ve hızlandıracak programlar uygulayarak çagdaş uygarhgın yapıa yaratıcı ve seçkın bır ortagı halıne gelmesını sağlamak' Burada altı çızümesı ge reken çagdaş uygarhgın yapıcı yaratıcı ve seçkın bır uyesı halıne gelmesı amaçlanan sankı dogrudan devlettır Hatrlatayım Bır devletın organık bır oluşum olarak dığer devletler arasında hakkı olan yerı alması kavramı çok ügınç olarak en başta kendı ınsanlarına daha sonra da tum dunyanın başına bela olmuş nasyonal sosyalızm ulkusunun temel yapı taşlanndandır Nasyonal sosyahzm poktık goruşu çogumuzun eksık büdıgı uzere, salt ulus ıçınde ulus ıçın hakça bır dagüımı yanı sosyalızmı savunmaz Nasyonal sosyalızmde devlet bırey ve ulusun ustundedır ve adeta organık bır yapısı vardır Işte nasyonal sosyalızm boyle organık ya pı kazanmış devletın dıger devletler arasmda ezümemesını, haklanı korumasını yanı sosyalızmıru savunur (1) Italya ve Almanya'nın II Dunya Savaşı nda gozledıgımız saldırganlüdannın manügı, daha dogrusu küıfı, budur denlerı arasına "Ogretm uyelen arasında füor ve ıdeal bırhgının yoklugu"nu da koymuş Tanhsel kanıtlannı gerçekten bümıyorum Ancak 1933 reformunda Danüfunun mensuplannın Kurtuluş Savaşımıza ve ondan sonrakı Ankara yoneümıne soguk davrandıgı da soylenır Belkı de Malche yukanda sozunu etügım maddeyı bunun ıçın raporuna koymuştur Benım esas altını çızmek ıstedıgım, duşmana baş kaldırmada, onu denıze dokmede ulusal felakette ve musüaette füar ve ıdeal bırhgıne doğal olarak gerek oldugu ancak bu çok olağandışı durumlar dışmda bır unıversıte ogretım uyesmden fikrr ve ıdeal bırlıgı ıstemek kadar yanhş bır şey olamayacagı Unıversıte hocasının, esas ugraş alanı ne olursa olsun, ana amacı ogrencüerıne füarlen ve ıdeallen durustçe sorgulamak yetenegını aşüayabümesıdır En ıyı egıum ıse ornek oluşturarak olur Demek kı ıyı bır hoca kau herkesın katümak zorunda oldugu füor ve ıdeallerden olabüdıgmce uzak durmahdır Ne Malche'den evvel ne de sonra bır turlu dogru durust unıversıte kuramamamızın temel nedenı sakm bu gerçegı bır turlu kavrayamamamız ohnasm Bır dığer unutulan ıse gerçek ulusalcüıgın ancak sorgulayan, katümayan, dıger bır deyışle beym hucrelerı ozgur duşunme solugu alabüen bıreylerm bır davranış ve duşunuş bıçımı olabüecegı Ve tdrıhın defalarca şahıt oldugu uzere duşmana başkaldırmada onu denıze dokmede felakette ve musıbette ancak boyle bagımsız duşunebüen bıreylerm gerçekten yaşamsal tum ulusça onerrüı ıdealler etrafında bırleşebüecegı Buna karşm ulusu korumak ve kollamak savıyla gelen 12 Eylul'un çok kısa bır zamanda ulusu ne hale geürdıgını ne çabuk unuttuk' Devleün bırhk ve beraberhgı şemsıyesı altında neler yapümış oldugunu her gun ızlemıyor muyuz' Ivme değerleri Ote yandan, otoyollar uzenndeh dıger yukseltümış yol kesımlerının, ornegın Izmıt ve Hereke koprule nnın, 17 Agustos depremındekı davranışlannı degerlendınrken, bu depremde meydana gelmış olan ıvme degerlerının olaganustu duşuk oldugunu da goz onune almak gerekır Çunku, ıvmeler bır olçude onu ureten faym ozellıklenne baglı ıse de, aynı fay uzennde meyda na gelebüecek benzer buyukluklerdekı başka deprem lerde daha buyuk ıvme degerlerının olaganustu duşuk oldugunu da goz onune almak gerelar Çunku, ıvmeler bır olçude onu ureten fayın ozellıklenne bağlı ıse de aynı fay uzennde meydana gelecek benzer buyukluklerdekı başka depremlerde daha buyuk ıvme degerlerının meydana gelmeyecegım duşunmek yanıltıcı olabıhr (1) Bu bolgeye aıt ek açıklamalar ve fotograflar ıçın 'wwwkoenbountr' sayfasında 'Jeofızık/Duzce depremıyyuzey kıngı harıtası ve arazıden ahnmış fotograflar' du zenmdekı bağlanü yolu ızlenebılır (2) Bu olay Bolu Dagı yukseltümış yolunda çıplak goz üe gorulen en onemlı hasar turudur Gerek sıstemın kendı ıçındekı olçum gereçlerınden elde edüecek verüerden gerekse dyıınülı yuzey olçumlenrun degerlendınlmesınden yukanda degınümış olanın dışmda da bazı onemlı de formasyonların meydana gelmış oldugunun anlaşümdsı olasıdır Madde 4'te bır de buyuk ve açüc yasa mantıgı hatası vardır Soz konusu madde Turk uraversıtelerınde yabancı uyruklu ogrencüenn de egıtım gorebüeceklennı unutmakta boyle ogrencüerı devletı yuceltecek yonde endoktnne etmenın tra]ikomık manüksızhgını goz ardı etmektedır Yıne 2547 sayüı yasada Ana Ükeler başhgı altında şu madde de yer alır (Madde 5) "Mülı kulturumuz, orf ve âdetlerıne baglı, kendımıze has şekü ve ozellıklen üe evrensel kultur ıçınde korunarak gehşurıhr ve ogrencüere mülı bırhk ve beraberhgı kuvvetlendıncı ruh ve ırade gucu kazandırüır" Yırmı beş yüdan ben Istanbul Unıversıtesınde gorev yapan bır Turk profesoru olarak ogrencüerıme orf ve âdetienmızden neler aktarayım kı onlara mülı bırbk ve beraberlıgını kuvvetlendırmede ışe yarayacak ruh ve ırade gucu kazandırayım büemıyorum Burada moda bır uygulamaya da gonderme yapmadan edemeyecegım 2547 uygulaması sırasında her nedense pek ragbet bulmuş yabancı düde egıumın ogrencüenmın mülı bırhk ve beraberhgını nasü artnracagını da bugune dek bır turlu anlarrus degüım Yasaların, genelde sorunlan çozmekte kısıth rollen oldugunun tumuyle büıncındeyım Sıze Yuksekogretım Yasamızdan verdıgım orneklenn amacı bunlan kaldınr veya degışnrırsek yuksekogretımımız de duzehr safdühgı dogal olarak degü Bu gondermelen bıraz aynntıh yapmamın nedenı, yasanın bu maddelennde kendını açıkça belh eden yuksekogretım anîayışımzdah çarpıkhklan gundeme geürmek Dıkkatınızı çekerım, bu çarpıkhklar 2547 üe de başla maz 1933 Unıversıte Reformu'nun çüaş noktasını oluşturan unlu Malche raporunun buyuk bolumune gerçekten katüı nm Ne yazık kı o raporda soylenenlerın hemen hepsı bugun ıçın de geçerh Ancak Malche raporunda kdtümadıgım ve hatta akademık gehşme ıçın çok tehhkeh buldugum bır madde var Malche Darulfunun un mye kotuye gıttıgının ne Yeni bir çekidüzen Butun bunlar bır yana, onumuzde oldukça guncel bır sorun var Avrupa Bırhgı'ne adaylık surecımızde, domates salçalannın tuz ıçengmden berberlenn ense nraşı ıçın kullandüdan makınelenn sterü olmasına kadar hemen tum yasalanmızı yenıden gozden geçırmek durumundayız Laofe bır yana anayasamız da gozden geçırmek durumunda ol dugumuz yasalara dahü Ancak bızım bır de anayasanın dahı ona uymak zorunda bırakümış oldugu bır Yuksekogretım Yasamız var Unutanlar ıçm bır hatırlatma yapayım 12 Eylul'den sonra once Yuksekogretım Yasası çıktı sonra Anayasa Bız hocalar bu ulus ıçın o kadar tehlıkeh ıdık Şımdı bır onenm var Hem de olabüdıgmce ulusalcı bır onen Gehn, ekononuk onlemler ornegı, müh orf ve âdetlenmız kapsammda (') bıze dücte ettırümeden, onur kıncı bır oldu bıttıge gehneden, şu yasaya ve onun yonetmehklerme bız bır çekıduzen verelım Yıgıthk bızde kalsm, bu hahyle gerçekten yuz kızarücı Yuksekogretım Yasamızı bız, bız oldugumuza orf ve âdetlenmıze saymakla bıtmeyecek hasletlerımıze gore degü, otaıak, ozelhkle çocuklarımızın omıak ıstedüderme gore bız degışurelım Hepsınden evvel de bu yasanın unlu Dısıphn Yonetmehgı'nm geleneksel hukuk orf ve âdetlerımızm bır abıdesı (') olan "Yukanda sayüan ve dısıphn cezasını gerekhren fıü ve hallere nıtehk ve agırhklan ıtıbanyla benzer eylemlerde bulunanlara da aynı nevıden dısıphn cezalan verüır" (Madde 125) hukmunu kımseler okumadan, gormeden usulca süıverelım (1) R Grıffin Fhsasm (1995), Oxford Readers, s 38 * Istanbul Unıversıtesı profesonı ve TUBA ash uyesı (*) Bu konuşma 14 Ocak'ta Yüdız teknık Unıvereıtesı nde yapüan "AKADEMOC YUKSELTMELER toplanüsmda yapıldı 670/21