Katalog

BILIMDE BİR YÜZYIL Willıam Drapır Harkıns notronlann varlığını ortaya çıkarttı Oyun yazarı Karel Capek "robot" terımını yarattı Ernest Rutherford protonun varlığını ortaya çıkarttı MUCİZE KÜF Iskoçyalı bakterıolog Alexander Fleming 1928 yüında rastlantı sonucu penısılını bulmasaydı bugun hâlâ basıt bu oksuruk veya kuçuk bır kesık ınsanlan oldurebüecektı Stafılokok aureus ısımli bu bakterı ıçın hazuladıgı kulturun bırkaç gun ıçın de beklenmedık şekılde kuf bağladı gını goren Flemıng bu kufun kulturu oldurduğunu gozlemledı Bu kufun kamember peynıruım uzerındekı kuf ıle benzer ozellıkleı taşıdıgını fark eden büım adamı bu kufun 800 kez sulandınlsa dahı etkılı oldugunu keşfettı Ne var kı Flemıng m penısılını aynştirma ışlemındekı şansı başlan gıçtakı kadar yaver gıtmedı 1939 yı lında Ingılız büım adamları Howard Florey ve Ernst Boris Chain penısıkıı saf olarak elde etmeyı başardı Bu uç büım adamı 1945 yüında Nobel odulunu paylaşrüar KUVANTUM KAOSU "Kuvantum teorısı karşısında şaşkınlıga ugramayanldi bu teorıyı anlamamış demektu" dıyen Fızıkçı Niels Bohr, bı teonnın ne kadar zor anlaşüdıgına dıkkat çekıyordu Yuzyüır başlannda fizıkçüer radyasyonun dalga gıbı hareket ettıgme ınanıyordu Max Planck m enerjınuı parçacüdar veya kuvan ta tarafından emıldıgıne üışkuı keşfı fizıkçüer tarafından pek tatmuı edıcı bulunmadı Planck bunun uzerıne nesnelerın parçacık şeklınde enerjı yaydıgını duyuıdu Bunddn sonrakı 20 yüda büım adamları enerjı ve madderun dalga ve parçacık ozellıgı taşıdıgını kabul ettıler 1927 yümda VVerner Heısenberg ' belırsızlık ükesım' büırnsel bır bıçıme donuşturdu Daha sonralan Nazı Atom Enerjısı Projesı nm başına geürüen He ısenberg atomdan kuçuk parçacüdarın pozısyon ve momen tumlanrun aynı anda olçulmesmın mumkun olmadıgırn büdır dı Bu teorı Albert Elnstein ı yalnızca şaşırtmadı bılımselbı rüomlerırun altust olmasına yol açtı 192O'lı yülann ortaknnda Alman fizıkçı Max Born, elektron gıbı parçacıkların belırlı bu pozısyonu ışgal etmelerının çok duşuk bır olasüık oldugunu üerı surdu Eınsteın Born a yazdıgı bır mektupta Evren yasalarırun şans uzerıne kurulu olduguna uıanmıyorum bence Tbnn kumar oynamaz' dıyerek belırsızlık kuramını onaylama dıgını belırttı 1920 1920 19J9 Frederıck Bantıng ve Charles Best ınsulıni ayrıştırdı Thomas Mıdgley tetraetıl kurşunun motordakı vurmayı ortadan kaldırdığını keşfettı Hermann Rorschach, murekkep damlalarının oluşturduğu kışılık testlerını gelıştırdı Hovvard Carter Kral Tutankhamen'ın mezarını ortaya çıkarttı Roy Chapman Andrevvs ılk bılınen dınazor yumurtasını buldu 1923 Sıgmund Freud "Ego ve Id" ısımli eserını Almanca olarak yayımladı 1924 Edwın Hubble Samanyolu'nun dışında başka galaksılerın olduğu nu duyurdu Raymond Dart Guney Atnka'da ılk ınsansıya aıt kafatası buldu Polıs yalan makınesını kullanmaya başladı Louİs de Broglıe maddenın dalga ve tanecık olarak hareket ettığını ortaya koydu Otomatık olarak kurulan ılk kol saatı pıyasaya çıktı |ohn T Scopes ABD'nın Tennessee eyaletının Dayton kentındekı bır orta oğrenım kurumun da evrım kuramını oğrettığı ıçın mahkum edıldı Rıchard Byrd ve Floyd Bennett Kuzey Kutbu uzerınden uçak ıle geçtıler Hermann |oseph Muller, X ışınlarının meyve sıneklerınde genetık mutasyona yol açtığını keşfettı Robert H Coddard sıvı gudumlu roketlen uçurmayı başardı Davıdson Black, Pekın adamının dışınden "Homo erectus" adı venlen turu tejhıs ettı Phılıp Drınker ve Louıs Shaw demır akciğen gelıştırdı Charles A ündbergh Atlantık'ı tek başına, tek seferde geçtı Al Jolson, "Caz Şarkıcısı" ısımli fılmde oynadı Bu ılk seslı fılmdı Vıtamın C ayrıştırıldı Alexander Flemıng penısılını keşfettı Paul Dırac gorelılık kuramını elektronlara uyguladı Boylece antımaddenın varlığına ılışkın ılk ongoruler ortaya çıktı |ohn Logıe Baırd renklı televızyonun ılk deneme yayınını gerçekleştırdı Margaret Mead, "Samoa'da Yenı Çağ" ısımli eserınde ılkel toplumlan tanımladı Edvvın Hubble evrenın genışledığını duyurdu Bu kurama gore galaksıler uzaklıklarına orantılı olarak hareket edıyor Hans Berger elektroensefalogramı gelıştırdı Motonon Matuyama Dunya'nın manyetık alan yonunun tersıne donduğunu keşfettı VVİIIıam Beebe ve Otıs Barton bır batısfer ıle okyanusta 400 metre denne ındıler Frank VVhıttle turboıet motorunun patentını aldı 3M, Rıchard Drew tarafından ıcat edılen saydam skoç bandı pıyasaya çıkarttı 1931 Ernest O Lavvrence, sıklotronu gelıştırdı 1932 James Chadvvıck nörtonu keşfettı Carl Davıd Anderson, pozıtron denllen Ilk bllınen antı maddeyı keşfettı Auguste Pıccard ve asıstanı balonla 16 bın metre yukseğe çıkarak stratosfere gıren ılk ınsan oldular 1933 Ernst Ruska elektron mıkroskobunu ıcat ettı Frederıc ve Irene Jolıot Curıe elementlerı alfa parçacıkları ıle bombardıman ederek ılk kez yapay radyoaktıvıteyı oluşturdular Errıco Fermı, notron bombardımanı ıle uranyum atomunu parçalamayı başardı CharlesF Rıchter ve Beno Cutenberg Rıchter olçeğını buldular Arthur Jeffrey Demster ızotop uranyum 235'ı keşfettı Antonıo Egas Monı? ve Almeıda Lıma akıl hasülıklarının tedavısınde beynın on lobunu çı kartma operasyonunu ılk kez gundeme getırdıler Robert VVatson Watt radarı gelıştırdı 1936 Petrolun alt urunlerıne aynştırılmasında katalıtık krakıng yontemınden yararlanıldı Boulder (Şımdıkı Hoover) Barajı tamamlandı Boylece Mead Golu oluştu 1937 Doğada bulunmayan ılk element uretıldı Teknetıum Ilk antıhıstamın uretıldı Chester FCarlson elektrostatık usulle kopyalama yontemını gelıştırdı DuPont çalışanlarından kımyager Roy Plunkett rastlantı sonucu teflonu keşfettı VVallage Carothers, DuPont ıçın naylonu gelıştırdı Ugo Cerlettı ve Lucıo Bını depresyon tedavısınde elektroşok uygulamasını başlattı 1939 Otto Hahn, Frıtz Strassmann, Lıse Meıtner ve Otto Frısch uranyum atomunun ıkıye nasıl bolunduğunu ve enerji yarattıcjını açıkladı Igor Sıkorsky modern helıkopterı gelıştırdı Paul Hermann Mullerı kımyasal DDT'lerın boceklerı oldurduğunu keşfettı 670/12 1921 1925 1926 ŞARTLI VE ŞARTSIZ REFLEKS Rus fızyolog Ivan Petrovıç Pavlov, denek olarak kıülandıgı bır kopeğe yemek gorunfusu karşısuıda agzırnn sulanmasuu ogreterek uısan ve hayvan davraruşlannda şartlı refleks olgusunu ortaya koydu 1922 yüında laboratuvaruıl yurt dışma taşımak ıs teyen Pavlov un ıstegı Lenın tarafindan gerı çevnldı Partı yoneücüeruıın laboratuvanndakı bazı kışüerın çalışmalannı engellemesı uzerıne gorevınden ıstfa ettı 1936 yüın da 86 yaşında St Petersburgda (o zamanlar Lerungrad) oldu 19; 1930 MUREKKEP DAMLALARININ DİLİ Isvıçrelı psıkıyatrıst Hermann Rorschacb, murekkep lekelerınden oluşan brr test gelıştırdı 1918 yüında algüama ve kışüık ara sında yakın brr üışh olduğu ıddıasuıdan yola çıkan Rorschach hastalanna bu abstre şekülerı gostererek bunlan nasü algüadıklannı sordu 1921 yüında 300 akıl hastası ve 100 normal h şının testlere verdüderı yanıtlan yayuıladı Geç tığunızyü Rorschach oldu ancak murekkep lekesı testlerı bugun psücologlann standart testj olarak populantesını koruyor 2 MİLYON YAŞINDAKİ ÇOCUK 1924 yüında Guney Afrıkada I&ung kıreç ocaklannda çalışan bu ışçı antropolog Raymond Dart'a buldugu brr kafatasını gonderdı Dart bunun uısansı brr çocuga aıt oldugunu büdudı Ancak tngüteredekı antropologlar Dart uı bu ıddıasının dogru olmadıgmı Tkung kafatasının uısan üe maymun arasında yer alan 2 müyon yaşuıdakı bu: ture aıt oldugunu üerı surduler Dart m Australopıthecus afrıcanus aduıı verdıgı yenı rurun 1930'lu yülarda Afnkanuı başka bolgelerınde daha ızuıın gorulmesı Dartuı haklüıgını karutladı 1934 1935 UZAKTAKİ GALAKSİLER 1938 1920 U yıüara kadar evrenın bu koşesmde guneş sıstemının yer aldıgı Samanyolu galaksısınden oluştugu sanüıyordu Derken sahne ye 100 ınçuk yansıtıcı teleskobuyla Edwin Hubble çıktı Calıforrua'dakı VVüson Dagı gozlemevmden evrenı ınceleyen Hubble Cepheus takımyıldızmdan 12 tanesını tespıt ettı Samanyolu nun çapı 100 000 ışık yüı ücen bu Cepheıd lerınkı 900 000 ışık yüı uzaktaydı 1924 yümda Hubble bunlaruı Andromeda ne bulasuun bu parçası oldugunu duyurdu Boy lece evrende Samanyolu nun yalnız olmadıgı ortaya çıktı 5 yü sonra Hubble evrende mıl yarlarca galaksı oldugunu ve bunlann uzak lrklarına baglı olarak rolaüf bu hızla hareket ettıgını belırttı