Katalog

Yabancı dil çıkmazının nedeni Okullanmızda yabancı dil değil, yabancı dil bilgisi öğretiliyor Ahmet Kocaman* Y abancı dil ögrenmenın onemi ve geregı konusunda toplumca bır uzlaşma ıçındeyız, anne babalar çocuklannı yabana düle egıüm yapan kolejlere, Anadolu lıselenne, yabancı dü agırlüdı lıselere yerleşurebümek ıçın buyuk özvenlere katlanıyorlar, kımı uıuveısıteler yabancı düde egıüm yapüklannı one çıkararak ögrena toplamaya çalışıyorlar Butun bu gudulenmeye ve ıstege karşın abnan sonuçlardan çok az kımse hoşnut gorunuyor On bır yü ük/ortaogreüm, dort yü unıversıte egıümı ıstenüen sonuçlan neden veremıyor? Sorunun yanıtı bırçok degışkene baglı ve oyle anlaşüıyor kı salt yabancı düde egıümın çok otesme geçen boyutlan var Çunku sorun yabancı düde egıüm yoluyla çozulebüse, en azından bu tur kunımlaıda yakınnıalann surmemesı gerekudı. Oysa hgüızce egıüm veren umveraıteleıden mezun olan ya da Ingüızce ogıetmenı olanlar arasında bıle, yabana dü yeterlıgını ancak sınırh bıçımde olçen KPDS gıbı bır sınayda, en alt duzey puanla (60 puanla) başarüı olamayarüara südıkla rastlanabüıyor Bu durumda konunun yenıden tarüşüması ve çozum ııretümesı gerekıyor Yukanda da degınüdıgı gıbı, temel sorun yabana düde ögreüm yapüması degü nıtelüdı ogretan yapümasıdır Yabancı düde ogretım dü ogıetımındekı yaklaşımlardan yalnızca bırıdır ve en onemlı ozellıgı dü ogrenmeye ve dü kullanımına daha çok olanak sağlamasıdır Ancak uygun toplumsal koşullar hazırlanmazsa ulkemızde çogu kez goruldugu gıbı, bu yaklaşımın da başan şansı azdır Kanada gıbı ulkelerde başanya ulaşması ogrenüen üancı/yabancı düın toplumsal koşullarla (bu düın devlet daırelerınde, gunluk üeüşımde kullanüması vb) desteklenmış olmasındandır Oyleyse oncelıkle nıtelüdı yabancı dü ogretımınden ne anlaşüması gerekügı nı belırleyerek ışe başlanabüır ramcüan üe uygulamaolan arasında da vardır Ozellüde unıversıtelerde kuramla ügüenen akademısyenlenn uygulamaya ügı duymamalan, uygulamadakı ogretmenlenn de ku ramsal bügüen çogu zaman gereksız gormelerı bu kopuklugun temel nedenlen arasındadır Bu eşgudumun saglanması ogreümın nıtelıgının artmasında onemlı bır etken olacaknr Hizmet ıçı egınm bu eksüdıgın gıderümesınde ışe yarayabüır, ancak bu tur egıtım de çogu zaman bır yasak savma gıbı yenne geürümekte ve kımı zaman bır dınlence olarak degerlendırümektedır Dınlence üe çabsjnanın bır arada yurumesı çok yanbş olmayabüır, ancak egınmın ıyı planlanmaması, egıtıcüenn uygulamadan habersız olmalan bu tur çalışmalann boşa gıtmesıne yol açmaktadır Araçların etkin kullanımı Yabana dü ogretımını ıyüeşnrmenın onemlı bır araa da ders araç ve gereçlerıdır Ulkemızde bır ara dü deneylıgıne Oaboratuvar) bel baglanrtuş ve butun okullarda dü deneyhklen açüdıgında yabana dü ogretımı sorununun çozumlenecegı duşunulmuştur Oysa bır aracın etkın ve büınçlı kullanüması o aracın bulunup bulunmamasından daha onemlıdır Benzer bır yanügıyı bügısayarla dü ogreumı (CALL) konusunda da yaşamamak ıçın ozen gostermehyız Ozendıgımız Batüı ulkelerde bıle bügısayann bu alanda kullanımı son derece sınırlıdır ozellıkle düın yapısal ogelerınm ogretımı konusunda yararları gorulse de, temel sorun yme bügısayan kıülanacak egıtıade odaklanmaktadır Ders kıtabı konusu da ulkemızde tam bır kargaşa ıçmdedır konu çogu zaman yabancı dü kıtabı pazar layan kıtapçüann ınsafına kalmıştır Kımı zaman aynı kıtap yenı bır kapak duzenı ve konu sıralamasıyla pıyasaya çücarü makta, kıtabın yeglenmesı ıçın yabancı olması, ıyı pazarlanması yeterlı olmaktadır Bakanhk ükogreümın sekız yüa çücügı ük gunlerde kıtap yazımını sozde yerh yazarlara da açüc tutmuş ama nasüsa yabancı kıtaplar yıne pastayı boluşmuşlerdır Oysa dısanda yazüan en ıyı kıtap büe ıdeal koşullan goz onune aldıgından ulkemız ortamına uyarlanması gerekmektedır Norveç, Yunanıstan gıbı bırçok Avrupa ulkesınde ders htaplan yabana yazarlarla da ışbırlıgı yapüarak latabın okutuldugu ulkede yazümakta ve on uygulama denemelerınden sonra okullann kullanımına sunulmaktadır 1970'lerden sonra bu ozgun modeller ne yazık kı yozlasurümıs ve Mülı Egıtım de sıyasallaşmanın agır basması nedemyle, ogretmen okullan ozde genel hselere donuşturulmuştur Ogrena nıtelıgındela duşusle bırleşen bu degı^üdık, ogretmenlıgı sıradan, başka alanlarda ış bulamayanlann doldurdugu bır meslek halıne geürmıştır Ne yazık kı YOICun Ingüızce ogretımını gehşürmek amacıyla egıtım fakultelen çerçevesınde yaptıgı yenı duzenlemeler de nıtelıgı arttrmaktan uzakur BaU ulkelerındekı modellen geurmek amaayla hazırlanan yabana dü ogretmenlıgı ızlencelen, okul deneyımı adıyla bır dersı daha ük yüın ızlencesıne yerleştırerek, üa yontem bır yaklaşım dersı vererek ogretmenlıgı tekmsyerüıge mdırgemıstır Izlencede çagdaş uygarhk tarıhı,felsefe,büun tanhı vb deıslen dışjanmış, boylece egıümı tek boyutlu bır çalışmaya ındırgenmı^nr Bunun yanında oykunulen Batı unıversıtelennde soylem çozumlenmesı, toplumdübüım, anlambüım gıbı dübüım derslenyle dü ogretımı üıskıaı ozellüde kurulmaya çalışüır ken ızlencede yalnızca üa dübüım dersıyle yetınümesı de duşundurucudur Yabancı dü ogretmen adaylarına üona bır yabana düın yardıma ders olarak verümemesı de bır eksıkbkür Avrupa Bırlıgı'ne gırmeye hazırlandıgımız bu yülarda tek dülı, tek boyutlu yabana dü ogretmenı yeuşurmenın saglüdı bır yaklaşım oldugu soylenemez Daha da uzucu olan durum, Mülı Egıüm Bakanlıgı'nın son gunlerde yabana dü ogretmenı almak uzere yaptgı duyurularda yabancı düle egıüm goren butun unıversıte mezunlanna Ingüızce ogretmenlıgı olanagı tanımış olmasıdır Bundan once de başvurulan bu uygulama kural halıne gelmek uzeredır Daha oncekı yazüanmızda belırttıgımız gıbı boyle bır uygulamaya geçıcı bır sure, bırtakım koşullara bağlı olarak elbette baş vurulabıkr, ancak planlamanın çok onceden yapüması ve seçüen adaylann en 36 ay nıtelüdı ıyı planlanmış bır hizmet ıçın egıtımden geçırümelerı gerekır Turkçe büen herkes nasü Turkçe ogretmenı yapüa mazsa, yabancı dü büen herkes de yabancı dü ogretmenı yapüamaz Bu uygulama egıtbüıme ve genel olarak büımsel anlayışa aykındır Ashnda butun yarüışlanmızın temelınde büımsel yaklaşımları dışlamamız yatmaktadır Izlencelenn amaca uygun olarak hazırlanmasından ogretmenlenn yetışürümesıne, ders araç ve gereçlerının seçımınden, ogretımde sureklı degerlendırme yapümasına ve olumlu olumsuz kazanımların eleşurel bır gozle ele alınmasına degın butun büeşenler sureklı olarak büımsel bulgularla temellendırümelı ve Ban'yı kopyalayan oykunmecı yaklasımlar yenne, çagdaş yaklaşımlan eleşurel bır gozle degerlendıren ozgun modellere oncelık tanınmalıdır Yabancı dü ogreumı çagdaş dübüım venlenyle desteklenmış bır anadüı ogretimıyle ve felsefe ve kultur konulanyla zengınleştırümış bu" ızlenceyle el ele yurutuldugunde egıüm üe büımın gereklen yenne geürümıa olacak ve yabana dü ogreumının nıtelıgı belırgın bıçımde yukselecekür * Prof Dr Dogu Akdenız Unıversıtesı Egıüm Fakultesı Ogr Uyesı G Magusa/KKTC Dilbilgisi bajka, dil başka Nıtelüdı yabancı dü ogreümı, yapıbügısı (gramer) ya nında kullanım yetisını (communıcatıve competence) de gelışüren dü ogreümıdır Gunumuzde yabancı düdekı aksamalann en basta gelen nedenlennden bınsı, dılbügısı ogreümının dü ogreömı sanümasıdır Kıtaplar, yontem ve yaldaşımlar degışmekte ancak bız yıne eylem zamanlannın dolaylıdolaysız anlaümın, etkenedügen yapının ogreumını surdurmekteyız (Elbette bu çabamızda butunuyle haksız da sayümayız, çunku yabana dü sınavlan da bu bügüen yoklamaktadır) Oysa büındıgı gıbı, dübügısı dü kullanımında yalnızca bır araçtr, dü, dübügısının otesınde toplumsal, bıreysel ozellüder ıçeren bır üeüşım dızgesıdır Düı kullanan kışının hem dübügısme, hem de baglama uygun sozce uretmesı neyı nerede, ne zaman, kullanacagını bümesı gerekmektedır Bu tur bır dü ogretımı, dü ogreümının amaç ve ereklennın daha gerçekçı bıçımde saptanmasını gerektırır Yabancı düde üancı temel eksıgımız ükogreüm, ortaogreum ve yuksekogreümde amaçlann neredeyse benzer yuvarlak sozcuklerle belırlenmesıdır Bu yuzden ortaogretimde okutulan konular yuksekogreumde de yınelenmekte ve sonuçta ogrencı butun gudulenmesını ve dü ogrenme ıstegını yıtırmektedır, oysa ortaogreümde genel nıtelıklı yabana düı ogretebümelı unıversıtede ıse akaderruk ya da meslek amaçh yabancı düe yonelebümelıyız Boylece dü oğrenımı ogrena ıçın daha anlamlı hale geleceknr Pratik y a p m a ' • • Diğer eksiklik: Eşgüdüm yokluğu Bu nokta yabancı dü ogreümınde bır onemlı eksıgımızı daha anımsatmaktadır Ogretım duzeylerı arasında eşgu dum olmaması donup dolaşıp aynı konulann yınelenmesme bunun sonucu zamdn guç ve kaynak yıtımıne yol açmaktadır Ne yazık kı benzer bu eşgudum eksıklıgı yabancı dü kıı670/16 Yabana dü ogretrrunın anahtan ıse ogrenüen düın kullanımıdır Düın kullanüabümesı ıçın okulda ve dışanda ortam hazırlanması yanında, ogretüen düın gerçekçı olması yapay konuşma ve tumcelerden oluşmaması onem taşır ders kıtaplannın önemı de buradadır Gerçekçı meunler, gundelüc kullanıma ve amaca uygun dıyaloglar ogrenme ıstegını arttırdıgı gıbı, sınıf ortamı üe gerçek yaşam arasındakı uzaklıgı da azalnr Açücçası, ogretımı yapaybktan kurtarmak gerekır Elbette nıtelüdı ogretımın asü ogesı ogretmendır ve ogretmen egıtımı, ogretmen adaylannın seçımınden başlayarak nıtelüdı ogretımın en onemlı belırleyenıdır Cumhurıyetn ük yülannda meslegm toplumdakı saygırüıgına koşut bır yerı olan ogretmen okulları, daha sonrakı yıllarda Koy Enstıtulen ve yuksek ogretmen okulu uygulamalan üe bu saygınlıgı daha da pekıstrmıs agırlüdı olarak yatüüığa ve genış bır kesımden aday ogrencı seçı mıne dayanan bu uygulama Turk Mülı Egıtımı'ne bınlerce Ataturk çu aydın oı^retmen kazandırmı^tır