Katalog

Probiyotik yiyecekler yaşamı Beslenmede önemli yararları olan probiyotik bakterilerin aralarında kanserin de bulunduğu pek çok konuda etkileri saptandı. Tümer Uraz (*) robiyotik Yogurt'un uretımıyle ulkerruzde de probiyotik sozcugunun anldmı ve ınsanldr açısmdan yararları merak edılır oldu Gunumuzde bıyolojı, sağlık bes lenme bıyoteknolojı tanm vb alanlar da çokca geçen bu sozcuk, ılk kez 1974 te, bagırsak mıkroflorasında den ge saglayan mıkroorganızmd ve maddeler ıçın kullanılmışür Daha once de dılımıze geçmış bulunan bırçok sozcukte oldugu gıbı bu da Yundnca'dan gelen 'pro' ve 'bıos'un bırleşmesınden oluşmuştur Anlamı ıse, çogumuzun bıldıgı antıbıyotık ın tersıne yaşamı konıyan', 'yaşamı uygunlaştıran duzen leyen bıçımınde açıklanabılır Bu açıdan bakıldığında probıyotıklerın dogal bı yolojık mekanızmayı uygun bıçımde teşvık edıcı oldugu ve antıbıyotıkler yerıne alternatıf olarak kuUanılabüırlıgı nın bulunduğu anlaşıldı Bunun yanı sıra probıyotıkler bagırsak florasının stabılıtesını artırıyor ve duzenlıyor sırıdırım sıstemındekı olumsuzlukldrm gıderümesıne yardımcı oluyor ve buna karşın hıçbır zararlı etkı yardt mıyoı ler tarafmdan oluşturulan prote olıtık ve lıpolıtık enzımlerce sut bıleşenlerı uzerınde gerçek'ştırılen bır çeşıt on sındırınınden kaynaklandıgı bılınnektedır Normal olarak Lactobacıl lus lar gelışmelen ıçın sutteh B /ıtamınınden yararlanırlar Ay nca bunun yanı sıra rıboflavm (b2) tıamın (BI) nıasm folık asıt (B9) ve pantotenık asıt (B5) gıbı vıtamm ve maddelerı de sentezler Bu yonuyle fer mente urunler organızma ıçın yararlı olan vıtamın ve mı neral maddelerı yuksek oranda ıçerırler Aynı şekılde Bıfıdobacterıum lar da sındırım sıstemının morfolojısı ve fızyolojısı uzermde olumlu etkı yaratırlar Soz gelımı bunlar enterosıtlerm yenılenmesı ve olgunlaşmasını sag lar Bagırsakların musm (sumuksu) yapısını duzenler ve yenıler Bu bakterıler de bırçok vıtamm sentezlemektedır Tıamın (BI) pırodoksm (B6) sıyanokobalamm (B12) nıkotmamıd (PP) ve folık asıt (B9) bunlann belırlenebılen lermdendır Bıfidolacterıum lar ayrıca alanın valm tre onın ve aspartık asıt gıbı amıno asıtler de sentezler sut şekerı laktozdan da msanlar ıçın kolay emılebüen laktık asıdın L+ ızomermı uretırler P İnsan beslenmesinde probiyotikler Insan bagırsagında hastalık etkeru olsun olmasın yararlı ya da yararsız 18 tur bakterı saptanmıştır Bu sa yıya alt tıpler ya da gruplar dahıl degıldır Bunlar dıkka te alındıgında, ınsanda saptanan farklı tıptekı bakterı sa yısınm 400 u aştıgı gorulmuştur Ancak bunların buyuk çogunlugu yaşa gore degışıklık gostermekle bırlıkte Bı fıdobacterıum ve Bacteroıdes olarak bıhnen turlerden oluşuyor Yalnızca Bıfıdobacterıum'lar dogumdan olume kadar ınsan bagırsagında yer alıyor Mıktar bakımından az, fakat yararblık açısmdan onde olan dıger bır bakten turu de Lactobacıllus'lardır Insan bagırsagında bu denlı fazla degışık tur ve tıpte mıkroorganızma bulunmasına karşın probiyotik nı telık gosterenlerın sayısı çok azdır genellıkJe 12 turu aşmaz Probiyotik olarak ınsan beslenmesinde yararlanı ldiı bdkterıler ıse 5 turun ıçınde 12 tıp ya da gı ubu geçmemektedır Buna bır de Saccharomyces adı verılen maya turunu eklernek gerekır 0 yuzden, yukarıda kısaca degınılen probiyotik bakterilerin heıhangı bır şekılde mutlaka vucuda almma zorunlulugu vardır Bu bakterilerin en çok bulunduğu besınler yogurt ayran, kefır ve kımız gıbı termente urunlerle bazı peyrurlerdır Insan beslenmesinde kulla nılan probiyotik bakterilerin buyuk çogunlugu lactoba cülus ve Bıfıdobacterıum turlerıne aıttır Bunların hem beslenme açısmdan, hem de terapotık yanı sagalücı yonden buyuk yararaln vardır dırımını onemlı olçude kolaylaştınr c) Baş tarafta değınıldıgı gıbı probiyotik bakterüe rın, bazı hastalık etkenı (patojen) mıkroorganızmalar uzerınde onleyıcı etkılerı ın vıtro deneylerle saptandı d) Yukarıda anılan bakterılerden Lb acıdophılus'un peklığe karşı laksatıf etkı yaptıgı goruldu Son 1015 yüdan berı çok sayıda gelışmış ulkede bu bakterıyı ıçeren fermente urunler ya da yogurtlar anılan amaç ıçın uretılıyor Probiyotik olarak yararlanıldn Bıfıdobacterıum suş lannm da bu yonde yararlı etkısının bulunduğu yıne bır çok bılımsel yayında ıfade edılrnektedır e) Probiyotik bakterıleıde antıkdnserojen etküerın varlıgı gunumuzde gerçekleştırılen araştırmalar sonucunda ortaya çıktı Çok sayıda Lactobacıllus suşu ve bıı mıktar da Bıfıdobacterıum lar kullanılarak fareler uzerm de surdurulen deneylerden olumlu sonuçlar alındı Bu nedenlerden ozellıkle ıkı tur etkının soz konusu oldugu anlaşılmıştır Bunlardan bırmcısı kanse başlangıcını onlemek ıkmcısı de tumor hucrelermm gelışımını gerılet mek şeklınde kendını gostermıştır f) Probiyotik bakterüerın kolesterol mıktannı azal tıcı etkısmın de bulunduğu belırlendı Büındıgı uzere kalp damarları rahatsızlıgı çekeh kışüer kandakı kolesterol mıktarını duşuk tutmak ıçm çok degışık marka ve ad dltrndd ılaçldr dlmaktadırlar Bazı kımseler ıse koles terol duzeyını duşurmek ıçm ılaç yerme beslenme rejımı uygulamayı yeglemektedırler Deneylerde Lbacıdophıllus'un bu yonde yararlı etküerı goruldu Keza Bıfıdo bacterıum lar da bu tur bır olumlu etkıye sahıptır Ote yandan yogurtla beslenen kışılerın kolesterol mıktarın da duşuşler gozlendı 2. Probiyotiklerin terapötik (sağaltıcı) niteiiği Lactobdcıllus lar ve Bıfıdobacterıum'ların ınsan saglıgı açısından onemlı yararldrı vdrdır Bırçok sındırım bozuklugu . uzermde teddvı edıcı etkı ydpdn or I negın, ıshal gdz oluşumu peklık ka ' hn bagırsdk ıltıhabı, mıde bagırsak ıltıhabı gıbı rahatsızlıklarda olumlu etküennm ya sıra kanser ve yuksei kolesterol uzermde de ıyıleştırıcı yonlerınm oldugu deneysel çalışmalarla saptandı a) Çok uzun yülardan berı kullanılagelen fermente urunleı bagıısak duzensızlıklerının gıderümesmde ozellıkle çocuk ve yetışkınlerde karşılaşılan ıshallerın tedavısınde onemlı rol oynarlar Aynca gezgınle rm yer degıştırmelerınde gorulen ve turıst ıshalı' olarak adlandınlan rahatsızlıklann duzeltılmesmde antıbıyotık tedavısı sırasmda karşıldşüan ıshallerm onlenmesmde yıne bu urunlerın buyuk yaran goruluyor b) Bazı kımselerde sut şekerırun ydnı laktozun parçalanmasmı saglayan ve smdırımını kolaylaştıran en zım (laktaz ya da betagalaktozıdaz) salgüanmaz O yuz den bu grup ınsanlar sıvı sutu (ıçme sutunu) tuketemez ler (buna laktoz mtoleransı denümektedır) Bu ınsanlar sut aldıklarında çogu kez gaz sıkışması ya da ıshal bıçımınde kendını gosteren bırtakım bagırsak duzensızlık lerı ıle karşılaşır Sut asıdı bakterılerının (ya da laktık bakterilerin) çogu anılan enzımı salgıldr ve boylece laktoz parçalanarak smdırım) saglanır Ayrıca yogurt ve dıger fermente urunlerın çogunda bulunan Lactobacıllus'lar suttekı laktozun yuzde 50 smden fazlasını tuketır ler Işte bu bakımdan probiyotik bakterıler laktozun sın Probiyotiklerin etki şekli Probıyotıklerm etkı şekıllerı henuz tam olarak orta ya çıkarılamddı Bu konuda degışık hıpo tezler vardır Ancak yme de bunldrla ılgılı çeşıtlı mekanızmaların bır dçıklaması yapılabılıyor 1 Probıyotıkler ıstenmeyen bakterüerm ınhıbısyona (gelışmesmm durdurulması na) neden oluyor Hastalık etkenı ya da ıstenmeyen bırçok baktermm çogalması çeşıtlı fdktorlerm ethsıyle gerıleyebılıyor Soz gelımı besmlerde bulunan şekerlı maddeleıden laktık asıt ya da asetık asıt gıbı organık madde lerm meydana gelmesıyle ortamın pH'sı duşmekte ve bunun sonucunda da çeşıtlı turlerm gelışmesı frerüenmektedır Dıger bır şekılde ıse bazı probiyotik suş larm smdırım sıstemındekı safra tuzlarmı pdrçalddıgı ve bu tuzlarm bakterı gelışmesını onlemede dahd efkılı ol dugu goruldu Bunun yanı sıra probiyotik suçlar bır çeşıt oncelık lı davranmak suretıyle patojen bakterilerin bagırsakta yerleşıp kalmasmı engellıyor Hatta bazıları bagırsak hucrelerıne yapışarak oraya tutunuyor ve bır bakıma sm dırım sıstemmı koruma altma alıyor 2 Probıyotıkler toksık maddelerm notralızdsyonunu saglar Probıyotıkler ıç smdırımde katabolzmın duşmesme neden olur ve amonyak amınler ındoller gıbı toksık maddelerm absorpsıyonunu gerıleterek bagırsak mıkroflorasını yonlendırır Safra tuzları ve yag asıtlerının toksık maddelere donuşmesını (bıyotransformasyonu nu) engeller 3 Probıyotıkler besınlerın sındırılebüırhgını du zenler Probiyotik suşlann salgüadıkları enzımler besm lerm smdırılebılırlıgıne yardımcı olmaktadır 1. Probiyotiklerin beslenme açısmdan yararları Lactobdcıllus'lar fermantasyon urunu olan besınlerın nıtelıgını etkıler onlann yararldıgını arttırır, sındırılebılırlığıru yukseltır ve bagırsaklarda emılımıru kolaylaştınr Fermente urunlerde gozlenen bu olayın, yanı bes leme nıtelıgınde ortaya çıkan ustunlugun laktık bakterı625/4