Katalog

Resimli Sayfa Stafilokok'un direnci Karavvane nternet'te sol şerit Sağlıklı Beslenme 3 Diğer canlılarda zekâ yok mu? AS Zekâ ve bılgısayar konusunun tartışıldığı bir toplantıda, Akademik dunyadan bir konuşmacı, çocuklarda zekâ gelişıminı konu alan araştırmalardan bahsedıyordu. Sozu hayvanlara getirdi ve bir kıyaslama içinde hayvanların duşunemez olduklarını soyledı. Kedimı duşundum ve diğerlerını. Konuşmacının soylediklennden rahatsız oldum. Yuksek sesle, siz oyle sanıyorsunuz, dediğimi anımsıyorum. Yanımdaki genç dinleyia ıle aramızda şoyle bir konuşma geçti: "Sahi mi, havvanların duşunduklerıne dair ne biliyorsunuz, bu konuda yapılmış araştırmalar mı var ?" Araştırmalar var mı bilmiyorum, ama ben kedilerimı ve yakından izlediğim bazı hayvanlann davranışlarını biliyorum. En azından, hayvanların duşunemez olduklarını gosteren bir araştırma anımsamıyorum. Boyle bir araştırma olsa bile bunu kedime anlatamam!" Hayvanların duşunemez oldukları, temelsiz bir kabuldur. Kendıni doğanın en ustün yaratığı goren insanın, kendinden menkul varsayımıdır. Konuşamayanın, aynı zamanda duşunemeyeceğini sanmasıdır. Dil, her ne kadar zekâyla yakın ilişkı ıçindeyse de, zekâ duşünme dil vb. uzerine yapılan butun araştırmalar, ınsan merkezlidır. Insan, butun bu sistemlere sahip olarak kendıni araştırmaktadır. Mihenk taşı insan olunca, dıli olmayan dığer canlılan zeka, düşünceden yoksun ilan etmek çok kolaydır. Kedilerln ve daha birçok hayvanın planlı davranışlan düşunce kategorisinden başka nasıl değerlendirilir? Insanın duşuncesi dile ve eylemıne yansıyor, diğer canlıların duşunceleri de eylemlerine aynı zamarda çıkardıkları seslere delHayvanlarda zekâ araştırmalan, bize yansıdığı kadarıyla fazla yapılmış görunmuyor. Birçok araştırmanın da, hayvanların ınsanı takliti uzerine inşa edildiğini goruyoruz. Aranan yanıtlar daha çok "Insanın yapabildiğı şeyleri ne kadar gerçekleştirebılıyorlar. Orneğin sayı sayabıliyorlar mı vb". Son zamanlarda, bazı hayvanların çıkardıkları sesler ve davranışlarından yola çıkarak bir çeşıt "alfabe" arayışları başladı. Bu, gezegenı paylaştığımız bu canlılan anlayabilmek ıçın olumlu bir yon kabul edılebılır. Zekâ araştırmalan, belkı de, hayvanların kendi yaşam çev robiyotik yiyecekler yaşamı olumlu Btkiliyor! 50 yaşında güçlü kaslar ister misiniz? Zümrüt'ten Akisler 3ir diriliş veya geri dönüş mü? Silim Dünyasından Sıcak Haberler 3ilim Portre \ylak Bilgi O7 89 \ndrey Sakharov'un metamorfozu jirketlerde değişmenin yönetimi Wtm ve Şarlatanlık 10 JFO'cuların son sığınağı: Rosvvell Dİayı feknoloji Cündemi feni ürünler TT (apak Uzay Araştırmalan 12.1 J 14~ ^»»^^ füzyılımızın son buluşu: Evren .onsuz rartışma Editöre Mektup fağmacılık ve etik Dergi impakt faktörü î/r Bilim Adamının Ardından 3ir beyin ve gönül adamının ırdından... . . *" Zekâ Araştırmalan nmlerine, çevrelerine, kendi bütünsel davranışlarına yönelmeli ve zekâlarını kendi yaşam sistemlerinde soruşturmalıdır Bu sayıda yayımladığımız ve hayvanlarda zekâ konusunu ele alan yazı bile, hayvanlann duşunme yetilerı konusunda elımizde sadece bazı ipuçlarının bulunduğunu gosteriyor. Onlara ne kadar yabanayız! *** 17 1019 Hayvanlarda düşünme yetisi ve zekâ /ar mı? Dff oof line Bu sayımızda yayımladığımız Sovyet hidrojen bombasının babası Sakharov uzerine araştırma, bilim adamının çok sık tartışıian ikilemine tıpık bir ornek oluşturuyor. Bu unlü fizikçi, hidrojen bombasının uretimini gerçekleştirirken, bombanın Dunyada atom savaşını dengede tutucağına (Dehşet dengesı) ve imkansız kılacağına inanıyordu. Geçmiş zaman belki de Sakharov'u haklı çıkardı! Ama Sakharov, aynı zamanda, hidrojen bombasının insan dahıl butun canlılan nasıl yokedeceğini de, pratiktekı denemelerde gordu, ayrıca "kendi buluşu uzerinde ne kadar az denetimı olduğunu" anladı. Bilimcinın, kendi buluşlarından sorumlu tutulamayacağı, genel kabul goren, vicdanları yıkayan ve rahatlatan bir goruştur. Ama, bu goruşun, Sakharov gibi, kendi buluşundan kendinı sorumlu tutmaya yonelen bilim adamlarını "kurtarmaya" yetmediğini goruyoruz. Turkiye'de Coğrafya Vakfı kurulması konusunu, Celal Şengör yazısında dile getıriyor, bu hafta. Bu konuda kolları sıvayan Arif Aşçı'nın çabalarının ve duşlerinin gerekli desteği bulmasını ve bir an once gerçekleşmesini diliyoruz. ••## sJet'i ararken... nternet'ten haberler 20 Celecek cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla. •nerji 21 \ydınlanmada enerji kaybının nasıl jnleriz? \ydınlatma Sözlüğü lulmaca/ Dörtköşe 22 obursalı@prızma net tr CBT Internet ddresı wwwcumhurıyet com tr 'Iginç sorular Düşün Bul, Duyurular 2 3 3/r şeyler 24Dünya hali ve Hieronymus Bosch Cumhuriyet BtLÎMTEKNİK • No: 625 13 Mart 1999 Basan ve Yayaıv Yenı Gün Haber Ajansı A.Ş. • Genel Yayın Yonetmeru Orhan Erinç * Genel Yayın Koordınatoru Hikmet Çetinkaya • Yazı tşlerı Muduru İbrahim Yıldız • Sorumlu Yazı tşlerı Muduru Fikret tlkiz • Yayın Yonetmeru Orhan Bursalı • Grafık Yonetmeru: Tttles Hasdamlr • Reklam. Medya C. 625/3