Katalog

Yağmacılık ve etik U nıversıtelerımızde karşüaşılan bıhmsel yağmacılık ve büım hırsızıgı ulkemızde en onemlı sorunlanndan bırı halıne gelmıstır 621 sayılı CBT'de yayım lanan Sayın Prof Dr Hasan Yazıcıranbu konudakı goruşlerıne ıkı noktada katılrnıyorum 1.) Bılımsel yağmacılık ve hırsızhgı hıçbır şeküde onemsemez gorunen YOK ve unıversıtelerın bunu etık sorun olarak yargılayıp ılan etmesının ne gıbı bır yaran ola9 caktır Unıversıtelerımızde 'kendı bılgı ve deneyımlerımızle yayın yapın dıye soylendıgınde yagmacılıkla yayın yapan laşıler bu sozlerı gulerek dınlıyorlar ıse, bu kışüerm o unıversıtede ahlaksız dıye ılan edılmesı ne anlam taşır kı9 Aç oldugu ıçın ekmek çalan bır çocuga hırsız dıyorsak bılımsel yagmacıhgı sadece ahlak sorunu olarak nıtelemek anayasamızdakı eşıtlık prensıbı ıle nasıl^baŞdaşır9 Hırsızlık hırsızlıktır TUBA dunyadab tum akademılerde oldugu gıbı danışmanhk gorevı ustlenmış olup, bu konuda da YOK ve uruversıtelere tavsıye nıtelıgınde onerıde bulunabılu Yaptırım gucune sahıp olan YOK ve unıversıteler dır Dolayısıyla, bılımsel hırsızlık ve yagmacılıkld ılgılenmesı geıeken bunu yapan kışılere hırsız muamelesı yap ması beklenen de bu kurumlardır Yonetıcısı, Ogreöm Elemanları ve Memurları Dısıphn Yonetmenhgı'nın 19 maddesıne gore bılımsel bır eserın zamanasımına ugratüması, (5846 sayılı yasaya gore, eser olarak kabul edılıyor ıse) mumkun degüdır Şayet YOK tarafından unıversıte ogretım elemanlarınca yazılan bu kıtap ve bılımsel makaleler eser olarak kabul edılmıyor ıse, o takdırde yukseltılme ve kadroya atamalar sırasında onumuze gelen dosyalar ıçındekı kâgıtların ne oldugunun belırlenmesı ve hatta eseı degıl ıse dıkkate alınmaması gerekır Yukseltılme ve atamalarda 1520 yıl oncesıne dayanan kıtap ve makaleler degerlendırmeye alınırlarken bılımsel yağmacılık urunu olanlann son ıkı yılda yazılmış ıse yasal sorumlulugu vardır demek ne etık açıdan ne mantıken ne de yasal olarak mumkun degıldır Dergi İmpakt Faktörü Dergı impakt Faktoru (DIF), bır dergıde ardısık ıkı yılda yayınlanan yazılara uçuncu yılda verılen atıf sayısırun yazı sayısına bolunmesı ue elde edılen de^erdır DIE bılımsel yazı yayınlanacak dergüenn seçımı, kıtaplıklara alınacak dergüenn secımı, akademık yukseltme ve atamalarda bılımsel yayınların kalıtesmı degerlendırme gıbı çeşıtlı amaçlarla kullanüan bır yayın atıf ındıkatorudur Tarıımından da anlaşıldıgı gıbı deıgılerın DIF degerlerı her yıl degısır ve SCI Journal Cıtahon Report şeklmde ISI tarafından yayınlanır Daha çok eleştınlen noktaların belırtıldıgı DIF üe ılgılı bır yazı daha once Cumhunyet Bılım Teknık'te yayınlanmıştı (1) DIFnun en çok eleşürüen yanı kısa sureh bır degerlendırme oldugu ıçın gehşımı nıspeten yavaş olan bılım alanlanna aıt dergılerın aleyhıne yanlı bır tutuma neden olacagıdıı Bu haklı eleştırı DIF tanımını yapan ISI tarafından araştınlmış, bır yıllık DIF degerlerıne gore yapüan dergı sıralamaları, 7 ve 15 yıllık DIF degerlerıne gore yapılan dergı sıralamaları ıle karşüaştınlmıştır (2), (3) Adında Revıew olan ve derleme yazılar yayınlayan dergıler çok atıf almaları nedenıyle çahşma kapsamına dlınmamışlardır 15 yıllık DIF degerlerıne gore ılk 200 dergırun kıyaslamasının yaymlandıgı çalışmada bazı gerçekler saptanmıstır 1. Ismınde Revıew otoıasa büe derleme yayınlayan dergıler ust sıralarda yer almışlardır (Cell, The New England Journal of Medıcıne gıbı) 2. Lancet gıbı mekfup turu yazılara yer veren dergıler uzun surelı DIF degerlendırmesıne dayalı sıralamada daha alt sıralara duşmuşlerdır 3. Nıspeten yavaş gelışme gosteren alanlann dergılen uzun surelı DIF degerlendırümesı ıle yapılan sıralamada daha ust sıralarda yer almışlardır Dergı impakt Faktoru, TUBlTAK'ın Uluslararası Bılımsel Yayınlan Teşvık Programı'nda dergüenn seçımı ve gruplandınlmasında da kullanılmaktadır 1998 yüı Uluslararası Büımsel Yayınlan Teşvık Programı'nda kullanüan dergüen ıçeren kıtapçücta 4779 dergı yer almaktadır Bunlann 1518 tanesı A grubu, 2086 tanesı B grubu, 1175 tanesı de C grubu dergüerdır Her geçen yü gıderek ıydeştırüen bu kıtapçakta yer alan dergüenn seçım ve gruplandırümasmda uzun surelı DIF degerı kullanüırsa daha saglıklı ve daha kalıcı bır seçım ve gruplanduTna yapümış olur Bu arada TUBlTAK'nun adı geçen programı üe ügüı 1998 kıtapcığında saptadıgım, kanımca duzeltümesı yararlı olacak, üa hususu da belırtmek ısterım 1 ISI 15 yıllık DIF degerlendırmesıne gore 170 sırada yer alan JAMA (J Amer Med Assoc) kıtapçücta yer almamıştır 2 ISI 15 yıllık DIF degerlendırmesıne gore ük 200 gıren 14 dergı, kıtapçücta 1518 dergırun bulundugu A grubuna ahnmamış, B grubunda bırakümıştır (1) Ilhan M Dergı impakt faktoru Yanlış kullanılan bırındıkatoı Cumhurıypt Büım Teknık rjüi 16,1998 (2) Gaıfıeld, E Long terrnvs short term journal ımpact Doesıtrnatter'TheScıentıst 12 (3), 11,1998 (3) Garfıeld, E Longtermvs shortterm ımpıiut Pdit H The Scıentıst 12(14), 12, 1998 Görevi kötüye kullanmak 2.) Sayın Prof Dr Hasan Yazıcı'nın bılımsel yağmacılık ıle ılgılı zamanaşımı konusunda ılerı surdugu hususlara da katılmadıgımı ıfade etmek ıstıyorum Bır kışının doçent veya profesorluge yukseltılmesınde kadroya atanmasmda 15 hattd 20 yıl once yayımladıgı kıtap ve makaleleı deger lendırmeye alınırken bu kıtap veya bılımsel makale yağmacılık urunu ıse zamanaşımı maddesıne sıgınmak dogru mudur"? Yukseltılmede evet geçerlıdır ancak yağmacılık urunu ıse soruşturmada hayır zamanaşımına ugrarruştır denebılır mı7 Tabu kı burada orcelıkle YOK tarafından şu noktanın açıklıga kavuşturulması gerekır Yayımlanan kı tap ve bılımsel makale bır eser mıdır, degü mıdır'' Şayet bunlara bılımsel bır eserdır dıyorsak o takdırde tum bu kıtap ve makaleler yayımlandıgı tarıhten ıtıbaren 5846 sayı lı 1951 yılında yayımlanmış olan Fıhr ve Sanat Eserlerı Ka nunu'na tabıdır Bu yasanm 27 maddesı de ortaya konulan eserın geçerlılık suresını 70 yıl olarak belırtmıştır Demek oluyor kı, bır kıtap veya makale yayımlayan kışı ve/veya kışüer 70 yıl suresınce, o eser ıle ılgılı her turlu yasal sorumlulugu taşımak zorundadırlar 21 Agustos 1982 tarıh ve 17789 sayılı Resmı Ga zete'de yayımlanan Yuksekogretım Kurumları Unıversıtelerımızde bu yagmacılıgı ve hırsızlıgı ko rumak amacı de dısıphn yonetmenhgındekı zamanaşımı gıbı maddelere sıgınarak yasal dayanak hazırlamak, ancak ve ancak unıversıtelerın kamuoyu onunde kuçuk du şurulmesıne ve ıdarecılerm gorevlennı kotuye kullandıkları yonunde ıddidlara yol açacaktır Kaldıkı bılımsel aşııma ve yagmacıhgın ogretım uyelıgınden çıkarılmayı ge lektıren bır suç teşkıl ettıgı 7 Kasım 1998 gun ve 23516 sayılı Resmı Gazete'de yayımlanan 1982 yılına aıt dısıphn yonetmenhgının 4 maddesındekı degışıklık ıle gundeme getırdmıştır 614 sayılı CBT'de Sayın Prof Dr Mustafa 1 1 han'm yayımladıgı Bılımsel Hırsızlık başhklı yazısında YOK Başkanı YOK uyelerı rektorler rektor yardımcıları dekanlar, yuksekokul ve enstıtu mudurlerı bolum ve anabılım dalı başkanları gıbı bu ışlerın takıpçısı olacak yonetıcılerın bıhmsel hırsızlık gıbı yuz kazaıtıcı hareketlerde bulunmaması gerekngı vurgulanmış jurı, komısyon uyelıklerı ve bıhrkışüerın bu gıbı olaylara karısanlardan seçılmemesı gerektıgı ıfade edılmıştır Bu yazı ıle en azından bılımsel hırsızlıgı olan kışılere yonetıcı ve hakemlık gıbı gorevlerm verümemesı onerümektedır Sayın Prof Dr Mustafa Ilhan'ın ıçtenlıkle katıl dıgım YOK dahıl hıç kımse bılımsel hırsızlara hırsız muamelesı yapmazsa bılımde sahtekârhk nasıl onlenecektır sorusu, bu şartlar altmda daha uzun zaman gundemde kalacaktır Bu konunun gundemde kalması belkı yıne yet ı ş e n gençlerı etkıleyebılır ancak, bılımsel yagmacılar ve hırsızlar uruversıtelerde gerektıgı bıçımde cezalandırılmazlar ıse, teşvık bıle edebılır ve yaygınlaşmas ın ı sagiayabılır Unıversıtelerımızın gelecegı açısmdan bu hususda bır an once mutlaka tedbır dlınması gerektıgı kanısındayım Prof. Dr. Sevim Ercan TUBA Uyesı A Prof. Dr. Mustafa Ilhan