Katalog

M. Emin Ceylan Kulüp başkanlığı Futbol kuluplerının başkanlığı çoğu zaman, patobjik kışılıklenn kendını gostermesı ıçın lyı bırer "oturak" gorevı goruyor Çunku suruklenmeye hazır gençler, yanlışlanma şansı olmayan sozlere tahammul edecek kışıler ve tansıyonu arttınp, "heyecanı" yuksek tutacak çarpık bır kışılığı kaldıran ortam, oncelıkle orada vardır Bu yazı toplumumuzda "onde gelen" bazı kışılerın, ozellıkle de bazı kultur başkanlarının paranoıd ve narsıstık kışılık ozellıklerını topluma tanıtmak ve onların toplum uzerındekı ma\ık etkısının nedenını ve belkı de boşluğunu anlatmak amacına donuktur Bu kışılıklerın ıstısnasız hepsı bır "dava"peşındedır Bır lıder olabılmesı ıçın oncelıkle bır dava olmalıdır Hayalı haksızlıklar, hayalı suçlar ve suçlular yaratırlar Suçlanan kışılerse doğal olarak "suç"larının farkında değıldırler Amaç karşı tarafı olabıldığınce ağır bır suçluluk duygusu altında bırakmaktır Çunku ancak bu şekılde onlardan ıstedıklerı tavızlerı koparabılır ve yandaşlarını kendılerıne kul kole edebılırler Bu amaçla dava açmaktan ve hak aramaktan vazgeçmezler Inatçdırlar Suçlamalarıyla ılgılı olarak halka halka zıncir oluşturup bır sıstem kurarlar Sıstemlerını mantıklı bır tartışma yaparak bozmak boşuna bır çabadır Kendı duygularını dışlaştırmayı ve tartışmayı severler ama, sıra başkala rının konuşmasını dınlemeye geldığınde aynı tahammulu gostermezler Yalnızca kendı başanlanndan hoşlanır ve kendı esprılerıne gulerler Kafalannda sureklı hayalı duşmanlarla sıstemlı bır mucadelenın antrenmanı ıçınde olduklarından, gerçek tartışma anında herkesı şaşırtan bır "haklılık" kazanırlar Kışılerarası ılışkılerde bazen çok sıcak gorunseler bıle, her zaman aşılamayan bır uzaklıkları gene de vardır Kendılerıne aıt olmayan her başarı ıçın, patolojik bır kıskançlık duyarlar Eleştırıye karşı ofkelıdırler Başkalarının soyledıklerını kendı çıkarttıkları yan anlamlarla ızlerler Kendılerıne aıt olmayan bu tun başarılar onlar ıçın anlamsızdır Buna rağmen kendı altlarındakı ınsanların da ufak tefek başarılarını ovgulerle anarlar Yalnızca hayallerı değıl, aynı zamanda duşuncelerı de, kendılennın bulunmaz bır ınsan olduğu yonundedır Onlar ıçın tek sorun, bu "gerçeğı" bır yolunu bulup başkalarına da anlatabılmektır "Duşmanlarım bunun anlaşılmasına tabıı kı engel olacaklar Ama ne kadar engel olurlarsa olsunlar madem kı bu kadar kıymetlı bır ınsan olarak ben bu dunyaya gelmışımdır o zaman benım başarılarımın tanınmasına, gıderek tum toplum, hatta tum dunya ınsanlarınca kabul edılmesıne ve baştacı edılmeme engel olan şeylerle bıtmek bılmeyen bır mucadelevermelıyım" dıye duşunuyor gı gıbı sabıt bır stratejı ızler Izledıklen strate jmın sonucunda başarılı bır ureme trendını ya kalayan hayvanlar ureme şansı daha az oları stratejıyı terk edıp ureme şansını yukselten stratejıyı surdururler Bu stratejinın nesıller boyu devam etmesı durumunda bır denge yakdldnır ve stratejı genel davrarus şeklı halı ne gelır Bu dorruridnt stratejının ışbırlıgını on gormesı durumunda hayvanlann soylarını ancak ışbırlıgı ıle surdureceklen savı yaygın lık kdzanır AJtruızmın ovrımıne ılışkın ılk çalışma 1981 yılında Mıchıgan Unıversıtesı'nden Hamilton ve Robert Jücelrod tarafından ger çeklpştırıldı Bu çdlışmd kısasa kısas olarak bı lınen bır stratejı uzerıneydı Bu stratejıyı be nımseyen taraf hasmının bır oncekı rauntta kullandıgı taktıgın ayrusını uygular Oyuna ka tılan tum oyuncuların ışbırbgıne yanaştıklarını varsayarsak kısasa kısas kurallan çerçevesın de herkesın her zaman ışbırlıgı yaptıgı sonu cu ortaya çıkar Son yıllarda kısasa kısas stra tejısının ne denlı yararlı oldugunu gozler onu ne seren pek çok model gelıştırıldı Hayvanlarm da bu şeküde hareket edıp etmedıgı konusunda yapılan araştırmalar ne yazık kı kesın bır yanıt vermekten çok uzak 17 yıldır bu konuda hayvdnlar uzerınde surdurulen araştırmalar ne Mahkum tkılemı nın ne de kısas kısas strdtejısının kullamlıp kulld nılmadığma ılıskın bır ıpucu vermedı gehştırdı Roberts çalışmalarını şoyle ozeth yor Işbıılıgı konusundakı gozlemlerıme da yanarak şunu soylıyebılırım kı ışbırlıgı ornek lerının pek çok çoğu yahepyahıç modeüne uymuyor Roberts ve Sherrat Mahkum Dcılemı nı gehştırmek amacıyla pek çok çalışmaya on ayak oldular Hayvanldrın bırbırlerıne ne ka dar yatırım yapmaları gerektıgme nasıl karar verdıklerıru araştırdılar Hayvanlar arasında kısasa kısas stratejısıne çok benzer bır uygu lama oldugunu ortaya çıkarttılar Bu stratejıye gore taraflardan bırı ılk once kuçuk bır yatı rım yapar karşı taraf bu yatırımı gorur ve ya tınm mıktdrını arttırır Boylece yatırım mıktaıı aşama aşdma arttırılmış olur Bu strat]inın or neklerını dogal yaşamda sıklıkla gormek mumkundur Bazı "klüp" başkanlarının özellikleri üzerine... Yılbaşı kartı paniği Bu teon yılbaşı kartlan krızını açıkla maya yeterlı mı? Hamüton ınsanlarda karşılık bekleyerek vermenın soyun devamından daha onemlı oldugunu soyluyor Bız ınsanlar beynımızın buyuk bır kısmmı yuzlerı tanımaya ayırmışız Bu nedenle kısasa kısas stratejısıru benımsemışız Hedıye vermek pek çok kulturde sembolık bır anlam taşır Yılbaşmda kart atmadıgınız bır kışıden kart aldıgınız zaman duydugunuz panıgı başka nasıl açıklayabılırız Aslında her şey bu kaddr basıt değıl Insanlar bır ddhd karşılaşmaya cakları kışılere bıle yardım eder Bu durumda Mahkum Ikılemı'nden farkh olarak ızleyıcı lerın ızlerumlerı tepküerı onem kazanır Bu aşamada ınsdnknn kendılerını begendırme kabul ettırme ısteklerı devreye gırer Dolasıyla çıkar gozetmcden verdıgını ıddıa eden ıru>anlara ınanmak gıderek zorlaşıyor Reyhan Oksay 19/26 Aralık 1998 2 Ocak Kuramsal oyun sahası Nevvcastle Unıversıtesı'nden Gilbert Roberts, Mahkum Ikılemı üe ılgılı kuşkularını şoyle düe getırıyot Mahkum Ikılemı teorıs yenlerın oyun sahası halıne geldı Ne var kı bu teon gerçeklerı açıklamaktan çok U7dk An cak Roberts meslektaşı Thomas Sherrat ıle bırlıkte bu teorıyı hayvan davranışları uzerındekı çalışmalarld bırleştırerek yenı bır kuram Abartılıdırlar Sudan sebeplerle buyuk olaylar yaratma heveslısıdırler Kendı tanıtımını yapan ınsanlara onemlı faydalar sağlarlar Kendını lıder olarak gostermek ıçın once sosyal bır sorun ve sonrasında sosyal bır "reform" ya da "başarı" yaratırlar Genellıkle sorulara, karşı sorular sorarak cevap verırler Çunku kendılerını soruların altında ezılıyormuş gıbı hıssederler Onun ıçın karşı bır soruyla soru soranı ezmek ısterler Konuşmaları duygusal bır tondan uzaktır Başkaları ıçın yapmaya mecbur olduklan ovgulerı, sadece sozel olarak yapariar Yuzlerı ıfadesızdır, ovguye katılmaz Alıngandırlar Sık sık bağırırlar Kendılerını kontrol edemeyıp kufrederler Konuşma ıçerığı "duşman"lanyla ılgılı olarak "aslında boyle demek ıste dı", "aslında nıyetı farklı", gıbı onyargılarla, "dosf'larıyla ılgılı olarak ta "o bır yıldızdır", "çok buyuk adamdır" gıbı abartılı tanımlamalarla doludur Onyargısız ve abartısız çok konuşması vardır Onun ılgılendığı her şey yalnızca o odaklı olabılır Tartışma toplantılarında en onde ya da bırıncı sağ ya da sol tarfafta otururlar Kendılerıyle ılgılı olarak yazılan ya da soylenen her şeye anında ve mutlaka bır tepkı verırler En once ya da en sonra konuşurlar Ya da hem en once hem en sonra konuşurlar Crup halınde yururler, otururlar Hep adamlan vardır. "Bızden olanlar"/ ve "otekıler"ı yaratırlar Boylece kendısı ıçın bır dost grubu, kendısı ıçın bır duşman grubu ve yıne kendısı ıçın bır savaş yaratırlar Ancak bu şekılde hayat bularak beslenıp, semırırler Kırılgandırlar Başkalarının gulmesını alay, eleştırısını sovgu gıbı gorurler Kışılıklerınde buyuk bır kasırga esmedıkçe bukulup eğılmez, yardım ıstemez ve asla değışmezler Kuçuk bır başarısızlık, kışılıklerınde çok onemlı yıkımlar meydana getırır Onun ıçın sureklı koşmak ve kazanmak zorundadırlar Sankı ar kalarından bır dağ gelıyor gıbıdır Kazanamadıklarında ıse guçlu bır toplumsal alay onları boşlukta ve tutamaksız bırakır Sonerler, kımselere gorunmek ıstemezler 622/9