Katalog

SAÖLIK VE YAŞAM UNIX '90 toplantıları ılk kez açık sıstem mımarısı (OSA) olan SQL * Star adlı urunuyle sağlandığını belırtıyor PRQGRESS program yazma ışını çok kısaltan Ingılızce gıbı prosedurel dılı PROGRESS 4 GL'ı tanıttı ve taşınabılırlığını vurguladı INFORMIX yıllar önce UNIX'ın temel bir tıcarı ışletım sıstemı halıne geleceğını belırtıyor BİLTEK Data General AVIION aılesını, ELTEK BULL DPX/2 UNIX sıstemlerını, INFORMATİK Unıx tabanlı ış ıstasyonlarını, TANDY 3 COM netvvork sıstemlerını, Mlkrobahçe Unıx System V tabanlı urunlerini, Mlkrotek ISC 386/ıx (Unıx S3) kullanan 80386 ve 804861ı sıstemlerını, SUN guçlu ış ıstasyonlarını, UTE 'çağın ışletım sıstemı Unıx'ı kullanıyor' dıye tanıtılan MOTOROLA sıstemlerını, YABİM Unıx V uyumlu ışletım sıstemıne sahıp ürunlerını, İSTANBUL PAZARLAMA AIX tabanlı sıstemlerını NCR Unıx tabanlı urunlerını tanıttt Şizofreni yoksa bulaşıcı mı? Mustafa Zıyalan / Selâmi Aksoy ır uçta şızofrenıyı ınsanlara, ınsan ılışkılerıne, topluma karşı bır tepkı olarak görenler varsa, ötekı uçta da şızofrenıyı bır "enfeksiyon" olarak görenler var Araştırıcılar, yetışkınlıkte başlayan şizofreninin çok nedenlı bır beyın hastalığı gıbı görunduğunu söyluyorlar Şızofrenıyle ılgılı olarak son zamanlarda yapılan araştırmalar, hastalığm daha çok genetik yönleri ve dopamın gıbı sınırsel ıletı maddelerı (nörotransmıtter) uzerındekı olası anormallıklerle ılgılı Bu arada genlerle vırus gıbı bulaşıcı etkenlerın yanı sıra bulaşıcı hastalıklara karşı olan duyarlılığın da kalıtsal olarak geçebıleceğı de belırtılmekte Bulaşıcı hastalık etkenlerının, deneklerın beyınlerınde dopamın dongusunu değıştırdığı gosterılmıştır Öyleyse genetik açıdan bakan yaklaşımları, dopamını eksen alan yaklaşımları, bulaşıcı etken kuramlarıyla bağdaştırmak olasıdır Şızofrenıde bulaşıcı etken olarak akla ılk olarak "virüsler" gelmektedır, çunku vırusler sıklıkla sınır sıstemıne yerleşmeyı sevıyorlar, beyın dokusunda yıllarca saklı kalabılıyor, lyıleşme ve alevlenmelerle gıden hastalıklara neden olabılıyor, görunur doku hasarına neden olmadan beyın hucrelerının sureçlerını değıştırebılıyorlar Bu özellıkler şızofrenıye uyduğu gıbı şızofrenıde saptanabılen "beyin boşluklannda büyüme" gıbı belırtılenn de bır tur "ıltıhap"la açıklanabıleceğı görülmekte Gerçekten de şizofreninin, bır ya da daha çok 'sınır sıstemını seven' (nörotrop) vırüsün neden olduğu bır tur enfeksiyon olabıleceğıne ılışkın verıler gıderek artmakta 1918 de nezle, 1920'lerde beyin iltihabı salgınlarını ızleyen dönemlerde, şızofrenı olgularında da bır artma tespıt edılmıştı Bunların yanı sıra bıreylerde şizofreninin ortaya çıktığı ve bu bıreylerın doğduğu tarıhlerın yılın hep bellı dönemlerıne (kuzey yarımkurede kış sonu, bahar ayları gıbı) rastlaması durumu vardı "Von economo" vıral beyın ıltıhabının görülmesının arttığı 19151925 yılları arasında, şızofrenıye yakalanan erkeklerın doğum tarıhlerının de yılın bellı dönemlerıne yığıldığı gözlendı Acaba bulaşıcı bir etken, yılın bu dönemlerınde plaserrta aracılığıyla bebeğe Çok yönlü bir bilmece: Araştırmalar, şizofreninin genetik yönleri, bulaşıcı hastalıklara duyarlı yapılar, virüsler üzerinde yoğunlaştı. B Şızofren olanlarda, gebelığın ılk üç ayında oluştuğu duşünülen fızıksel anormallıklerın daha sık görulmesı, parmak, avuç ıçı, ayak tabanı derısının çızgı yapısının normallerden belırgın bıçımde farklı olması gıbı bulgular da, hep "viral" bır etkenı akla getırıyordu Şızofrenlenn akyuvar etkınlığınde, vıral hastalıklarda olana benzer bır azalma tes pıt edılmıştır Serum ınterferonundaysa AIDS'de olduğu gıbı bır yukselme görulmüştür Beyın omurılık sıvısında da sıtomegalovırüsa karşı yuksek antıkor tıtrelerı elde edılmıştır Şızofren kışılerın beyın omurılık sıvısının ınsan embrıyonık fıbroblast hucresı külturunde, sıtopatık etkıler yarattığı bulunmuştur Bu etkıyı oluşturan BOS, deneklenn beynıne şırınga edıldığınde, etkınlığın azalması, topluluktan eletek çekme gıbı davranış değışıklıklerı yaratıyordu "Sıtopatık" etkı, kulturden külture geçırılemıyordu Bu yıne bır vırus etkenıni düşündürüyordu Ama aynı etkı nukleık asıt sentezınt durduran maddeler ve ınterferonla engeilenemıyordu Bu da bır vırüsten çok bir tür "toksın"ın etken olabıleceğını akla getırıyordu Gerçekten de şızofrenı ıçın bulaşıcı bır etkenın varlığı kuramı, bırçok verıyı açıklayabılmesı açısından çekıcı gelmektedır Şızofrenıye ılışkın laboratuvar bulguları, kımı hastalarda bir enfekslyonu ve/ya da bağışıklık sisteminde bir bozukluğun olduğunu düşunduruyor Gelgelelım tum bu bulguların neden mı yoksa sonuç mu olduğunu bulmak daha mumkun olmadı Eğer bulaşıcı bır şızofrenı etkenı varsa, bunun sonrakı yıllardan çok, doğum zamanı dolaylarında bulaşma olasılığı daha yuksek görunmekte Bu kuramsal etkenın yetışkınlere de bulaştığına ılışkın kanıtlar daha az Bunu destekleyebılecek en sağlam kanıt olan hastalanma ve hastaneye yatışların bellı dönemlerde toplanması olgusunu daha önce var olan bır enfeksiyon un alevlenmesıne bağlamak bırden çok etkenın bırbırını destekleyerek şızofrenıye neden olması da olası Sonuçta, bır etkenın beslenme, ısı gıbı çevresel etkenlerle ya da genetik bır eğılımle etkıleşım ıçınde etkılı olması da söz konusu Şızofrenlenn hıç olmazsa bır bolumünde, bozukluğun, bulaşıcı bır etkenden kaynaklandığı göruşu şizofreninin bırçok yönuyle çakışmaktadır Bu varsayım, nörclojık belırtıler, beyın boşluklarında büyüme, EEG anormallıklerı bıçımınde saptanan beyın hasarını da açıklayabılır, dopamın yoluna özgu anormallıklerle de bağdaşabılır Dunyanın turlu bölgelerı arasında şızofrenı sıklığı açısından, 15 katına varan farkları da bulaşıcı bır etken varsayımıyla açıklamak mumkun olabılır Yıne de sonuçta şızofrenı, Stanlslav Lem'ın, Andrey Tarkovskı'nın de fılmını yaptığı, bılımkurgu romanı "Solarıs"tekı aynı adlı gezegen gıbı, sureklı yenı varsayımlara kaynaklık eden, ama gızı bır türlu çözulemeyen, ınsanlığı zorlayan, ınsanlığa meydan okuyan çok parçah bır bilmece gıbı durmaktadır şımdılık D * Bakırköy Ruh ve Slnlr Hastalıkları Hastanesl Pslklyatri bölümü. BiüMTEST:Yamtlar 1. c. 2. c. Gene de yukseköğrenıme devam etmıştır 3. b. Bır A gözlemcısı, uzunluğu ölçulen bır L çubuğuna göre hareketsız Ise ve bır B gözlemcısı L çubuğu doğrultusunda A gözlemcısıne göre v hızıyla hareket edıyorsa B gözlemcısı çubuğun uzunluğunu L V 1<v2/c2)olarak ölçecektır 4. a. Botanıkçı Brown tarafından ılk defa gözlenen Brown devınımı, rastlantısal hareketlerden oluşur 5. b.fiudurumun Eınsteın'ın görsel terımlerle duşunme yeteneğının kökenınde yattığı sanılmaktadır 6. a. Çok yönlü bir bilmece Virüslerin rolü mü? ya da doğrudan yenı doğan çocuğa bulaşıyor da yıllarca sonra onu şızofren mı edıyordu? Benzerı şeyler, ıkı uçlu duygulanım bozukluğu (manık depressıf psıkoz) ıçın de, dahası etkenı kesınlıkle bır vırus olan doğumsal kızamık ıçın de saptandı Ikı uçlu duygulanım bozukluğuyla şizofreninin etkenının aynı olduğu duşünuldu Belkı etkenler aynıydı da, hangı bozukluğun ortaya çıkacağı, kışının genetik olarak belırlenmış eğılımlerıne bağlıydı 8. a. 9. d. 10. d. 11. b. 'Relatıvıtenın Abecesı' 1925 yılında yayımlandı 12. b. 1939 tarıhlı mektupta Leo Szılard ve Eugen VVıgner'ın de ımzaları vardı Yaşamı boyunca bır pasıfıst olan Eınsteın bu yuzden atom bombasının yapımında "sorumlu" tutulur 13. c. Şekıl oldukça şematıktır Güneş1 ın yakınından geçen ışınlar sadece 1 73 yay sanıyelık sapma gösterir 14. d. Newton kuramına göre gezegenlerın yörüngelerı hep tekrarlanan sabıt elıpsler şeklındeydı Eınsteın genel relatıvıte kuramında gezegen yörungelerının döner elıps şeklınde olduğunu açıklamıştır Merkur'de bu dönme yüzyılda 43 yay sanıye kadardır 15. c. Uçuncu sorunun yanıtına bakınız 16. c. Farklı turde hareket eden ıkız kardeşler örneğın bırı dunyada kalırken dığerı çok yuksek bır hızla uzay yolculuğuna çıkıp gerı dönerse farklı yaşlarda olabilırler 7. c. Diğer bulgular Bozukluğun aıle ıçınde kışıden kışıye geçme olasılığı da yok değıldı Aynı cınsten kardeşlerde rahatsızlanma oranı, karşı cınsten olan kardeşlere oranla daha yuksek bulunmuştur Bu da aynı cınsten kardeşlerın bırbırlerıyle daha ıçlı dışlı olmalarıyla açıklanabılmekteydı Aynı yumurta ıkızlerınde, ıkı kardeşın de rahatsızlanma oranı başka tur kardeşlerde gorulenlerden daha yuksektır Oysa genetik açıdan böyle olması gereklı değıldı Sonuçta, aynı yumurta ıkızlerının başka tur kardeşlere göre, aynı cınsten bırıncı dereceden akrabalann karşı cınsten uzak akrabalara göre daha ıçlıdışh olmaları nede nıyle bırbırlerıne şızofrenı bulaştırdıkları varsayılabılırdıl Abe, aynı yumurta ıkızlerlnden bırinın şızofren olması durumunda, ötekının de şızofren olmak olasılığının, ılk ıkı yıl Içınde daha yuksek olduğunu bulmuştur Ustelık bu yuksek olasılık, ıkızler, ılkı rahatsızlandığı sırada birlıkte bulunuyorlarsa, söz konusu olabılıyordu Bu bulgu, ya ıkı kardeşın de hastalık etkenını aynı sırada "kaptığını" ya da etken ın bırınden ötekine bulaştığını düşündürüyordu 20