Katalog

ARKEOLOJİ Gerga: Bilinmeyen bir diyar. Gökbel Dağı'nın sarp yamaçlarında, anıtları yüzyıllardır ayakta kalmış, tarihini gizleyen bir kent... Erol özkan G izleri hâlâ daha çözülmemiş, şaşırtıcı kültür değerleri ve kalıntılarıyla Anadolu, günümüzde bile henüz pek çok köşesınde keşfedilmeyi bekleyen değerleri ve eski kentleriyle ilginçliğini özenle korumaktadır. "Karya" olarak adlandırdığımız Güney Ege'nin antik kalıntılarla dolu köşesi, gezginlerin son yıllarda keyifle dolaştıkları yerlerden biridir. Oralarda bugün ister Aydın ovasının unutulmuş köşelerindeki kalıntılar olsun, isterse Çlne ve Milas dağlarında kalmış harabeler olsun, hemen her şey gizlerle örtülü bir güzelliktedir. Birçok yeri hâlâ daha tam olarak bllinemeyen, Batı Anadolu'nun antik çağ kültür mirası içinde, Karya kentleri belki de en başta gelmektedir. Bunlar arasında Gerga kendini saklamayı çok iyi becermiştir. Haritalarda adı sanı geçmeyen, ansiklopedilere bile girmemiş, bulunması bir hayli güç bu ilginç antiKyerleşime ilişkin izler, ilk kez George Bean tarafından bilim dünyasına tanıtıldı. Ve yine Gerga hakkında S. Boyd adındaki Amerikalı bir araştırıcının yazdıklarının dışında burasryla ilgilenen uzman pek çıkmadı. Gerek ulaşımın zorluğu, gerekse hakkında yeterli bilgı oimaması, Gerga'nın az tanınan, hatta bilinmeyen bir yer olarak uzun yıllar bir köşede unutulmasına neden oldu. Gerçekten eşsiz Karya yerleşimleri içinde Gerga gibisi yok. Yıllar yılı kıyı bucak gezdiğimiz Karya'nın içlerinde kalan bu ören yeri, ürküntü veren kayalıklarla çevrili Gökbel dağının kuş uçmaz kervan geçmez deneGek bir köşesinde öylece durmaktadır. Bilim adamlarının her nedense yerini değişik şekilde tarif ettikleri Gerga yerleşmesi, bugün Aydın'a bağlı eski Çine'den Yatağan'a giderken yol üstünde karşılaşılan Ince Kemer köprüsü geçilerek varılan, yaklaşık dört saatlik yorucu bir tırmanıştan sonra ulaşılan bir yamaçta insanı selamlıyor. Gizemli bir geçmişten kalanlar Gerga aslında alındığında dev yazıtları bulunan çok sağlam kalmış mezar anıtıyla insanda merak uyandırır. Yine sağa sola dağılmış garipsı güzellikte bir yığın anıt duvar ve izler insana Gerga için Karya'da en enteresan yerleşme yerlerinden biri dedirtiyor. Tırmanma gerekir Haritalarda Ovacık köyü ile Kırksakallar köyüne yakın glbl gözüken Gerga bugün Kemerdere köyünden bir haylı geride, iri iri blokların örtüp sakladığı bir vadinin en sapa noktasındadır. Geçmışıni saklayan Gerga'ya ancak patikalar boyunca ve saatlerce süren bir yü. rüyüşten ve koca koca ürkütücü kaya kütlelerinden aşıp tırmanmayı göze aldıktan sonra ulaşılıyor. Gerga için insanı adamakıllı meraklandıran ve sayısız sorular sordurtan bir ören yeridir demek daha doğru olur. Oraya ulaştığımda ilk önce karşıma dikilen dış surlarla karşılaşmış ve çok irkilmiştim. Yıllar önce ilk kez Bean'in kitabındaki anıtların çarpıcı görünümleri ıdi belkı de beni büyüleyen. İlginç yazılarla süslü anıt mezarlar, yerleşim yerinin önündeki setlerde oyulmuş sarnıçlar, kayadan oyulma ocak yerleri, kutsal alan olduğu anlaşılan düzleştirilmiş kaya yüzleri ve daha başkaca izler uzanıp gidiyordu. Binlerce yıldır ayakta kalarak günümüze ulaşan Gerga 'nın Özellikle alınlığında "Repraz" yazan anıt, burasını gizemli bir hale getiriyor. Yine Gerga yerleşiminin altında sur duvarlarıyla bitişik yerdeki definecilerin darmadağın ertigi bir mezar duruyor. Dev yazıtlar Gerga, Gökbel dağının tepesinde bir gizler köşesi. Orada dev harflerle yazılı Gerga, Gergas, Gergakome ve Gerga embolo yazılarıyla bu anıtların karşılaştırılacak bir benzeri az bulunur. Hiçbir yerde rastlanamayan irilikteki bu yazıtlar niçin yazılmıştır ve yine bilim adamlarını düşündüren, arkeologları meraklandıran "embolo" sözcüğünün, kürsüyü andıran bir kaya bloğuna işlenmesı de Gerga'nın sırlarını çoğaltır durur. Yerleşmenin bir teras üstüne kurulmuş olması, savunma amaçlı bir yerin önemini de gösterıyor. Üst üste devrilmiş yatan mezar kapakları, yarısı işlenmiş bloklar ve su toplamaya mahsus sarnıçlar, Gerga'nın alt teraslarına doğru yayılıyor ve o yamaçta bir büyüyü adım adım yaşıyorsunuz. D Gerga'nın belk de su sarnıcı olarak kullanılan bir köşesi. Patikalar boyunca ve saatlerce süren bir yürüyüş sonunda Gerga'ya vanlabiliyor. 11