Katalog

gerçekleştırılebılmesı ıçın gereken sıstematık ve uygulanabılır bır bılgı deznetı olarak değerlendırılebılır ve ılgılı tum ıdarı, kurumsal ve pazarlama yontçmlerını de ıçerır Dolayısı ılc tum bu sozu edılcn bıyoteknolojık buluş ve yenılıklerın ınsanların yaşam koşullartnı ıyıleştırebılmesı, yanı tanımındakı gı bı bazı urun ve hızmetlerın uretılebılmesı, bu yenılık ve vontemlerın uretım çapında uygulamaya sokulabılmesını gerektırır Bu bılgüerın ışığı altında bıyotek nolojıyı Kisaca, canlı hucrelerın veya bunlardan elde edılen bıyolojık araçların, sıstemlenn ve proseslenn, ımalat sanayılen ıle hızmet sektorundekı uygulamalan olarak tanımlayabıLrız Bu tanımda, ışlenen hammaddeler, hıçbır kısıtlama olmaksızın tum organık ve onarganık metaryallerı kapsar Bıyolojık araçlardan kastedılen ıse mıkroorganızmalar, enzımler, hayvan ve bıtkı hiıcreleridir. Bunlann arasında her ne kadar mıkroorganızmalar (baktenler, mayalar ve kuf mantarları) en yaygın olarak kullanılsalar da son yıllarda su yosunlan ve bitki hücrelerinin de kullanımı artmaktadır Bıtkı hücrelerinin, serbest halde, uygun ortamsal koşullar altında, sıvı ortamda reaktorlerde yetıstırılmelerı ıle değerlı bıtkısel maddelenn (ılaç hammaddelerı, gıda ve kozmetık sanayı katkı maddelerı, renk maddelerı) uretımınde buyuk aşamalar kaydedılmıştır Bu proseslenn endustrıyel çapa geçırılmesı, 21 yuzyıl tanmında devrım yaratacaktır Çunku bu şekılde, ıkhmsel ve mevsımsel kısıtlamalara vc tarım toprağına ba|lı kalmaksızın, bıtkısel maddelerın uretımı mumkun hale gelecektır Bu, ozellıkle ekonomılerı tarımsal hammadde ıhracına davanan şehşmekte olan ülkelerın ekonomılerını tehdıt etmektedır Benzer şekılde hayvan hucrelennın serbest olarak sulu ortamda reaktorler ıçınde yetıştırılmelerı ıle bırçok ajıların ve ilaçlann üretimi bugun gerçekleştırılmektedir. Tabn kı tum bu yontem ve tekniklerın halen bırtakım dar boğazlar ve güçluklerı mevcuttur ve bunları asmak için arajtırmalar bılimcılerın varguçlerı ue sürdürülmektedir. Herhangı bır bıyoprosestekı bel lı başlı aşa lı başlı aşamalar Şekil l'de gorulmektedır. kd Hucrel*r»EnumİCT \ / Bıyakaıluör (ımmobıllze/Kroest) Hâmnuddl ^ Ön l|km Onam Boın madıkfcrı • J, Sterdızasvon Biyoprosesin ş aşamalan yp Herhang eH7.ı»LCK t)A CA b,CtK M< MOLtKuLLİBhı* M**TEK Bı* Bı*.LtfTıKffJ 9u F*t>re>NjL£ bıKtCK. Çut*Ku İAjMM, iu«»a «fA> KtNYASAt. R£AKG/VOASLA£IAJ m*ı , 9ı*. Cm'IM lt.e e.rt<; SlK MUZ AİAL / V/« U KOKİ.BH, *c< poaeu HOLt<UL TOP*AtCTA*J *>#£•* t tlTKt A Ntf&ı U£ t ~~~S. S«ıb«tru ve Bcuoler BIYOREAKT KTOR Av. Urilnkr Yan UrUnfer Bır yanda bıyodonuşumu gerçeklestırecek bıyolojık araçlar (bıyokatalızorler) hazırlanırken, dığer yanda donusum sırasında kullanılacak hammadde (substrat), bıyokatalızorun etkın olabılmesı ıçın uygun hale getırıhr Bu on ıjlem tızıksel, kımyasal veya bıyolojık nıtelıklı olabılır Bu şekılde hazırlanan bıyokatalızor ve hammaddeler, bıyolojık reaksıyonun yer alacağı bıyoreaktore verılır Reaksıyon tamamlandıktan sonra elde edılen karıjım, urunun cınsıne ve ozellıklerıne gore bır serı ayırma ve saflaştırma ıjlemlerınden geurıldıkten sonra urunler, yan urunler ve atıklar ayrtlır Bu tur bır biyoprosesin endustrıyel olçekte gerçeklejtırılebılmesı, yanı sanayıye aktarılabılmesı ancak Dİyolog, mikrobıyolog, bıyokimyacı ve biyokimya muhcndıslerinin el ele ışbırlı^ı ıçınde çalışmaları ıle gerçekleştırılebılır Bu aşamada, laboratuvar olçeğı ıle endustrıyel olçektekı prosesler arasındakı sınırı belırlemek zorundayız Genel olarak 1 kg veya daha fazla yaş hucrenın ya da 201 veya daha fazla sıvının ıjlendığı prosesler, buyuk çapta çalışma olarak kabul edılır Sanayıdekı genel bır kurala gore herhangı bır yenı urunun test tupunden çıkıp pazar raflarına yerleşebılmesı ıçın gereken sure 10 yıldır Çunku bazı durumlarda ıstenılen donujumu veya ayrımı gerçekleştırebılecek bır teknığın laboratuvarda mevcut olmasına karşıhk, teknığın veya kullanılan aygıtın kısıtlayıcı ozellığınden ya da uzayan sure nedenıyle o yontem buyuk çapta kullamlamaz Bajarılı olan bırçok laboratuvar teknığı, olçek buyutulduğunde pratıklığını ve yeterlıhğım yıtırır Dolayısı ıle bıyoteknolojının en onemlı ozellığı, muhendıslık, bıyolojı ve biyokimya gıbı üç temel bilim dalındakı bılgı bırıkımı ve ılerlemelerden yararlanmak zorunda olan bır dısıplınlerarası teknolojı olmasıdır Bu nedenle ancak temel ve uygulamalı bılimcılerın bırhkte, uyum ıçınde çalıştıkları grup calışmaları ıle somut sonuçlar alınabılır 21 yuzyılda ufukta parlak bır ışık gıbı yuKselmeye devam edecek bıyoteknolojı, tum bu gayretlerın bır semeresı olacaktır HKHLet ttsmKi.ei.il "Biyolojik üretim": Bir encfüstriyel alternatif Yüzlerce mikroorganizma ve enzim, birçok açıdan daha zengin, ucuz, kolay ve basit üretim vaat ediyor... on yuzyılda ortaya çıkan çineler almaktadır Bıyoprosesler endustnieşmenın bır sonucu . tum bu alanlarda onemlı rol oynaolarak bugun dunyada ve ulyabılırler Ancak petrokımya sanakemızde tamamıyla enerfiye dayalı yıının yerını tamamen bıyoteknobır yajam seklı benımsenmıj bululojıye bırakması soz konusu değılnuyor Genel olarak fosıl kaynaklar dır Bıyoteknolojık urun ve prosesdıye adlandırılan petrol ve kömür, lenn yaygınlasabılmelerl ıçın malı temel enerıı ve kımyasal hammadyet yonunden petrokımya sanayunde kaynakları halıne gelmıştır Budekı alternatif uretım yontemlen ıle na karşılık gelecekte uretım kapasırekabet edebıhr duzeyde olmalan telerı ne kadar arttırılırsa arttırılsın, gerekır Bu malıyet analızının de her bu artan gereksınımın mevcut fosıl ulkenın kendıne ozgu ekonomık ve kaynak rezervlerı ıle karşılanmasıpazar kojullan goz onune alınarak nın olanaksız olduğu açıktır Bunun o ulkede yapılması gerekır yanı sıra çcvre kırîılığı ıle endustrıörneğın yenılenebılır hammad yel ve tarımsal atık ve artıkların bır de kaynaklarından (seker kamışı) sorun halıne gelmesı toplumları, etil alkol uretımı ozellıkle Brezilbunları değerlendırme ve yenıden ya'da bajarıyla uygulanmış ve otokazanma yolu ıle ekonomık devremobıllerde yakıt katkı maddesı olaye tekrar sokma çarelennın arayışırak kullanılarak % 10 oranında benna yoneltmıstır zın tuketımını azaltmıjtır Ancak Bıyoteknolojı, fosıl kaynaklar yeetanol uretımının ekonomık olabılrıne, yenılebılır organık kaynaklamesı, hammadde fiyatlarına, petrol rı değerlendırebılme ozellığı nedefiyatlanna ve dığer bırçok ekononı ıle başka uretım yontemlerı aramık ve polıtık uygulamalara bağlıyan araştırmacılara bır çıkış yolu dır Brezılya orneğınde çok başanlı gostermıjtır olmuj olması her ulkede bu ba$arı ya ulasabıleceğının kanıtı değıldır Enerjı ve kımya sektorlerınde en onemlı yerı organik kimyasallar, Ayrıca etil alkol kımya sanayunın ilaçlar, özel endustriyel ve tarımde onemlı bır gırdı hammaddesıdır, sal ürünler, sentetik plastik ve reve bundan gıderek bırçok kımyasal S maddeyı uretmek mumkundur Dolayısıyla bıyoteknolojık yontemle etanol uretıp sentetik kımya yontemlenyle turevlerıne geçmek yenı lenebılır hammadde kaynaklannı değerlendıren bır başka alternatif olabılır Bu sektorde bıyoteknolojı daha zıyade basıt hammaddelerden karmaşik molekullenn uretılmesınde etkın olacaktır En önemli yer mlkroorganizmaların Tum bu uretım proseslenn de et kın olan biyokatalizörler arasında endustrıyel olarak en onemlı yerı mikroorganizmalar tutar Mıkroorganızmalar, yaşamlannın bır parçası olarak buyurler, urerler ve karmasık biyokimyasal maddelcr salgılarlar Bıyoteknologlan ılgıledıren ıse genellıkle bu son yeteneklendır Endustrıyel bır mıkrobıyal prosesın temel ıhtıyaçları enerjı karbon, azot ve minerallerdir. Genellıkle enerjı ve karbon kaynağı, bır organık bıleşıktır Yukseltgendığı zaman enerjı açığa çıkar, aynı zamanda yenı hucre materyalının olujması ıçın Sonuç olarak bugun, bıyoteknolojık yontemler ıle çeşıtlı gıda maddelerı, içecekler, enerji kaynakları (hıdrojen, etanol, bıyogaz), ilaçlar (antibiyotikler, vıtaminler, hormonlar) ve bıyokımyasal maddeler (proteın ve amıno asıtler, enzımler, organık asıt ve çozgenler pestısıtler ve çeşttlı pohmerler) elde edılebılır ve madencıltk, su arıtılması, endustrıyel ve kentsel atıkların ışlenmesı gıbı hızmetlenn gerçekleştırılebıldığı söylenebllır. 1 Dosya 6 (a) Eylul 1990 Neler üretiliyor?