Katalog

ASTRO N O M İ "Evet gördüm, işte orada!.." ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu, bir kuyrukluyıldızın gökyüzünde yerini saptadılar, gözlemledller ve fotoğrafını çektiler... İşte öyküsü... ODTÜ Amatör Astronomi Toplulugu temmuz gecesi gözlem için hazırlandığımızda, kuzeydoğudakı bulutların dağılmastnı umut edıyorduk Çunku bir kuyrukluyıldız (kısaca "K yıldız") gözlemı yapacaktık ve bu cısım Turkıye'den ılk defa gözlenecektı Yerı ve parlaklığı hakkında ıse sadece yaklaşık bılgılerımız vardı Yanı bulutlar butün hazırlığımızı altüst edebılırdı Hazırlıklarımız gözlemden bırkaç saat önce baslamıstı Gökyüzünde Ay'ın olması ıse bizi gece yarısına kadar beklemek zorunda bıraktı Kullanacağımız fotograf filmının, yuksek ASA'lı ve kolaylık açısından sıyahbeyaz olması gerekiyordu 400 AS# lık, poz sayısı az olan bir fılm seçtık bır başka önemli hazırlık da teleskop ve kullanacağımız butun optık aletlerın, gözlem ıçın kontrol edılmesıydı Çunkü gözlem anında çıkacak en küçük bır sorun bizi uzunca bır süre oyalayacak, hatta K yıldızı kaybetmemıze bile neden oiabılecekti Tek ve önemli eksığımız ıse cısım bulunduktan sonra cısme kılıtlenıp teleskobu Dünya'nın dönüş yönune ters yönde döndürerek ızleyen sıstemtn yıllardır bızı uğraştıran sorunuydu Yenı bır kaç yöntem gelıştırerek bu izleme ışını başarabılıyorduk, ama K yıldız gıbı bır cısım ıçin her şeyin lyı çalışması gerekiyordu Güneş batf> hava kararınca, onu bulma isteğimiz de gittıkce arttı Bulutlar da tamamen dağılmıştı Butün sorunlara karşı onu bulup fotograflayacagımıza InanıyorANOROMEDA duk Sıstemı kurup alacakaranlığın geçmesinı beklemeye başladık Bu yaklaşık bır buçuk saat kadar sürdu Bu arada, daha önce lAU'nun (Internatıonal Astronomıcal UnıonUluslararası Astronomi Birliğl) Dünya çapına dağıttığı telgraflar sayesınde, K yıldızın yaklaşık yennı de bulmuştuk Gözlem gecesi ıçın ıse ayrıntılı bır harıta hazırlamak her zaman yaptığımız bır çalışmaydı K yıldızın ızleyeceğı olası yolu, göfcyüzünü tarayacağımız bölgeleri ve Kyıldızıyla karısabılecek cısımlerı belırledik Artık her şey hazırdı Haritamıza göre K yıldız, Pefasus (Kanatlı at) takımyıldızının ortalarındaydı (Harlta 1). Bölgeyı taramaya başladık önce gökyüzünde bölgeyı belırledık Gözlerımız karanlığa alıştıkça daha sönuk yıldızları da görmeye başladık Yeterı kadar yıldızı belırledıkten sonra genış açılı bır dürbunle bölgeyı önce yatay sonra da dikey olarak taramaya başladık Ne ıle karşılaşacağımızı bılmıyor, ama tahmın edebılıyorduk K yıldızın, kışın geçen "Austın 1989c!" kodlu Kyıldızdan daha tyı gözlenebıleceğını sanıyorduk Şansımıza bölgedekı bulutsu, galaksı gibı K yıldızla barışabılecek cısımler fazla değıldi Bırden tarama nöbetındekı arkadaşımız bağırmaya başladı "BULDUM " Ama kaybetmek korkusuyla gozlerını de durbunden ayıramıyordu Hem durbünle bakıyor hem de K yıldızın nerede olduğunu anlatıyordu Bir kaç alıştırmadan sonra KUĞJ Bir kuyrukluyıldızı izleme çalışması Film 22 Ağustos 1990 gecesi Celestron C8 f/10 teleskopla, llford HP5 35 mm lik fılme 5 dk poz verilerek çekllmiştır Fotoğrat banyosu P 72 ıle yapılmıştır Baskı ıçın Multıgrade3 kartı kullanılmış 4 dıyaframda 9 saniyelık poz verılmıştır Yıldızlardakı kaymalar sallantıdan dolayıdır K yıldızın yerını kesınleştirdik Artık teleskop gözlemıne geçebılirdik Teleskopla uzun suredır çalışma yaptığımız ıçın gökyüzundekı herhangı bır noktaya yönelmek zor olmadı K yıldız avlanmıştı artık Şımdı onun izıni sürecektık Ama heyecanlanmamalı, cısmın gerçekten K yıldız olduğundan emın olmalıydık önce K yıldıza göre bazı referans yıldızları almalı, bulunduklan bölgeyı sabıtlemelı ve sonra da cısmın alınan bu reterans yıldızlanna göre hareket ettiğini görmeliydık Hem böylece, K yıldızın harıta ustündeki yönunü ve harita hızını da kabaca bulmuş olacaktık Bu test başarılıydı Cısım hareket etmlş ve kendını kanıtlamıstı Hanta hızı ıse 40 dakıkada 1/7 yay derecesıydi Artık K yıldıza bakmanın zevkını çıkanyorduk Farklı farklı okülerler, bırkaç katı büyüten optık sıstemler kullanıyor, daha ınce ayrıntıları görmeye çalışıyorduk K yıldız bır bulutsu gibi gözuküyordu Ortasındakı çekırdek ise keskin bır parlaklığa sahıptı Gelen tekjraflarda kuyruğunun buyük olduğunun söylenmesıne rağmen bız çok silik bir uzantı görebılryorduk Bunun nedenı açıktı Gözlem yaptığımız yer, etraftan çok fazla ışıkla çevrılıydı Çekırdeğın etrafında ıse bulutsu bır yapı vardı Çok uzun sure baktığımızda kuyruğunu görebılıyorduk Ama hıçbır zaman net bır oluşum göremedık almıştı (Hartta 1) K yıldızın bulunabıleceğı bölgede, parlak referans yıldızlarının az olması ıse K yıldızı tekrar bulmamızı guçleştırdı Bır saat ıçınde fotograf çekmeye hazırdık Ancak hâlâ izleme sıstemıne olan guvensızliğımız devam edıyordu izleme sorunu izleme sistemi yalnızca yıldızlara göre ve yıldızların hareket yönuıîde kılıtlenebılıyordu Doğal olarak K yıldız gıbı hareket, hızı ve yönu çok farklı cısımlerı kilıtleyemeyecektık Bu durumda, yıldızlar sabıt kalacak ve K yıldız, fotograf ustunde bır ız bırakacaktı Bu bile bızım ıçın yeterlıydı Artık poz süresıne karar vermelıydık önce beş dakika, sonra da 10, 20 ve 30 dakikalık dört poziuk olması ve ıçınde yalnızca ıkı pozun kalması, bızı beş ve on dakikalık pozlama yapmak zorunda bıraktı Böylece hem kısa surede fılmı banyo yaptırıp poz suresine daha lyı karar verebilir hem de izleme sıstemının doğru çahşıp çalışmadığını anlayabılırdık Ama fılm konusunda böyle bır ıhtıyatsızlık yapılmamalıydı ıf ÇALGI Beklenen sorun Fotograf çekımı sırasında görünurde hıçbır sorun olmadı Ama filmın banyosundan sonra her şey anlaşıldı Poz suresı çok kısa gelmış, izleme sıstemı yetersız kalmıştı Bu tecrubelerle yenıden gözleme çıkmak, izleme sıstemını elden geçırmek ve daha çok fotograf çekmek gerekiyordu Bütün eksıkliklerın gıderılmesıne rağmen yenı bir gözleme ancak 20 ağustosta çıkabıldık Sonunda her şeyın normal' geçtığı bır gözlem yaptık ve ıkı 10, ıkı de 20 dakikalık dört poz fılm çektık Banyo Kötü şans, kapalı hava Harlta 10 ağustos Ile 5 eylül tarinıennoe K yılöızın olası konumunu vormeKieaır AncaK venıen konumlarla gerçek gözlemler farklıdır K yıldızını bulabllmek ıçln verılen nokta merkez alınarak genişçe bır bölge taranmalıdır K yıldız en parlak duruma 2730 ağustos tanhlerınde geçecek ve bu tanhlerden sonra ufka doğru harekat edecektır Harıtada bulunan takımyıldızlar, alacakaranlık blttlkten sonra görülebllecek durumdadıriar Bır sonrakı gün hava kapandı ve yağmur yağdı Yapabıleceğımız pek bır şey yoktu Daha sonra da karışıklıklar ertelemeler oldu Bır turlü gözleme çıkamıyorduk Ensonunda her şeyın sağlandığı bır gece bulabıldık 15 ağustos gecesi Tabıı kı, bu zaman kpınde K yıldız durmamış, epey bır yol