Katalog

Cumhuriyet CUMARTESİ PARASIZ EKİ SAYI: 172 3 0 HAZİRAN 1990 Foto Şov: Bunldr Kim? Bilim testimizde ünlü ve iz bırakmış kişileri tanıyabilecek misiniz? Sayfa: 4 Göktaşı çarpmaları evrimi ve yaşamı nasıl etkiledi? on bır milyar yıl ıçinde, birikintileri sesten 50 kere daha hızlı sürükleyen, tonlarca kayayı tuzla buz eden, çapları kilometrelere ulaşan kraterler oyan binlerce asteroid ya da kuyruklu yıldız dünyaya çarptı. Bu çarpmaların her birı yalnızca birkaç saniye sürdü ama etkileri jeolojik ve biyolojik tarih boyunca sürdü. Dünyanın, böylesi felaketleri bugüne kadar gizleyebilmiş olması inanılır şey değil ama gizleyebilmiş. Bu nedenle araştırmacılar karalardakl göktaşı izlerini aramaktalar. Veryüzündeki göktaşı kraterlerinin çoğu, uzun zaman önce kayboldu. Oağları aşındıran, lavları fışkırtan, kıtaları kaydıran kuvvetler; karalardaki kraterleri de üstelik bütün diğer kayalık gezegenlerdekinden daha hızlı siler, yok eder. Bugüne kalabilen kraterlerin çoğu okyanusların dibindedir. Araştırmacılar bilinen 120 krateri inceleyerek, diğer kraterleri belirleme, çarpan kütlenın boyutlarını saptama ve krater oluşumunun aşamalarını tablolaştırma tekniklerı geliştirdiler. Türk doktora ödül D. Babür Küçük ickulak işitme organlarına ilişkin araştırrhası ile ödül kazandı. Sayfa: 89 Sarmısak, kanseri önlüyor mu? Diğer özelliklerinin yanı stra ' şimdi de sarmısak, kansere karşı niteliği ile ön plana çıkıyor. Sayfa: 10 S 65 milyon yıl önce dünyaya çarpan göktaşı, karada ve okyanusfarda aranıyor. Göktaşı çarpması: Santyede oluşan dev enerjl Çeviri Gülşat Aygen Yaban hayatımızın simgesi: Geyikler Günümüzde avcıların kurşunlarından kurtulan az sayıdaki geyik Antalya ve Manavgat dağlarında yaşıyor. Sayfa: 24 Ozon deliğinin genişlemesi ile Avustralya'da insanlar "beyaz ten" modasına uymaya başladılar. Sayfa: 14 Milyonlarca insan tehlikede Hücrenin de iskeleti olur mu? Bu bilgiler çok büyük gök cisimlerinin çarpmasının yerkürenin evrimini nasıl etkilemiş olabileceğini araştıran jeologlara çok yararlı oldu. Dünya Mars boyutunda bir cisimle çarpışıp daha sonra ayı oluşturacak kadar materyalin açığa çıkmasına mı neden oldu? Daha yakın zamanlarda çarpan asteroid ve kuyruklu yıldızlar çevreyi ve biyosferi etkileyerek canlı kıtlelerin nesillerinin tükenmesine yol açtı mı? Bütün bu soruların yanıtları karalardaki göktaşı kraterlerine ilişkin araştırmalarda ortaya çıkıyor. 1970'lere kadar pek çok jeolog göktaşı kraterlerine önem vermedi. Bazıları bütün kraterlere volkanik patlamaların neden olduklarını bile iddia ettiler. Yine de birkaç araştırmacı göktaşı kraterlerinin yerkürenin evriminde önemll bir yer tuttuğunu ısrarla savundu. Devamı: 11. Sayfada Yanıt bekleyen sorular Evet, olur... Hücreyi bir bütün olarak ayakta tutan yapılar (sitoskeleton) saptandı. Sayfa: 6 Hemoreoloji Kan ve damarların fonksiyonlarını, birbirleriyle ilişkilerini ve ilaçla maceralarını araştıran bilim dalı. Sayfa: 16 BARRINGER KRATERİ Arizona çölünde bu kilometrekarelik bır alan kaplamaktadır. Krater, bundan 30.000 yıl kadar önce bir demlr meteorilin çarpması sonucu oluşmuştur. Pek çok basit krater gibi çanak şeklinde bir çukura ve yükseltilmiş bir çerçeveye sahiptir. Yerel bilgisayar ağları: Tokenring IBM'in tokenring ağı nasıl çalışıyor? Sayfa: 18