Katalog

ÇEVRE VE S A Ğ L I K 'Gürültü kirliliği' ve kalıcı zararları Stresinizin, bellek zayıflığınızın vb. nedenleri, aşırı gürültü olabilir. Dr. Orhan Yılmaz Prof. Dr. Çetin Çuhruk G ürultu, ıçerdığı öğeler bakımından, kışıyı psıkolojık ve fızyolojık olarak olumsuz etkıleyebılen bır ses karmaşası olarak tanımlanır Çevremızde oluşan sesler veya gurultu, özel ıletım yolları ıle ınsana ulaşır, ınsanın gurultuye yanıtı ıkı şekılde olur llk yanıt ınsana aıt değeriendırme ozellıklerıne bağlıdır Burada kışısel algılama söz konusudur örneğın aynı tur muzığe farklı bakışlar vardır Seslerı yorumlama kışıye göre değışebılır ikıncı yanıt ıse ınsanın gurultuden etkılenımı sonucu ortaya çıkan etkıler ve tepkılerdır Burada gurultunun ozellıklerıne bağlı olarak oluşan daha nesnel özellıklı yanıtlar söz konusudur Gurultunun ınsan organızmasına etkılerınde de gurultunun ozelhklerı, etkılenen kışının ozelhklerı ve çevrenın özellıklerı belirleyıcı olur Çevrenın mımarı konumu sesın, gurultunun yalıtımına etkı eden özellıklerdır Yalnızca trafığın yoğun olduğu alanlarda gıdışdönuş yönlerı arasında olusturulacak bir bitkl ve yeşıl duvarın bıle 34 dB gurultu azalmasına yol açabıldığını behrtmelıyız Gurultunun ınsan organızmasını etkılemesını ve oluşturduüu değışımlen de uç grupta toplayabılırız Işıtme duyusunda oluşan değışımler ışıtme duyusu dışı fızyolojık değışımler ve pstkolojık değışımler işıtme duyusundakı değışımlerı de yukarıda sayılan faktörler etkısınde gelışen erken veya geç duyu bozuklukları olarak sıralayabılırız Gurultuye açık olan kulaklarda önce kışının sese uyumu olarak nıtelenen yorulma olayı gelışır Burada kışısel ozelhklerı farklı etkılenımler ortaya çıkarabılır Ancak daha ılerı devrede geçıcı eşlk duşmesl görulur Bu olay gurultuye karşı duyma eşığının değışımıdır ve bu duşme, dınlenme ve sessız yerlerde bulunma ıle geçıştırılır ve kalıcı ız bırakmaz Daha ılerı devre ıse, ıç kulakta kalıcı değışımlere yol açan ve lyıletımı hemen hemen olanaksız olan "sinirsel tlp" dıye nıteledığımız kalıcı eşik duşmesı devresıdır Bu devrede gerıye donuş bulunmaz v e K B B hekımının yapacağı pek fazla bır şey yoktur Tabanca patlaması, bır jetın alçaktan uçması gıbı anı ve yuksek şıddette, kısa surelı seslerın de orta ve ıç kulakta, ışıtmeyı sağlayan kemıkçıklerın ıletışımını bozarak gerı donuşsuz zararlara yol açabıleceğını de behrtmelıyız Gurultunun en önemlı etkıleyıcı özellığı şlddetldlr. insana zararlı olan sesler mınımal 8090 dB şıddetınde olan seslerdır Bunu değerlendırebılmek ıçın normal konuşma sesının 5060 dB, bağırarak yapılan konuşmanın 90 dB, tabanca sesının 120 dB ve uçak motorunun 140 dB şıddetınde ses verdığını behrtelım Ses şiddeti ve etkileri Yıne varsayım olarak 1620000 frekansları arasındakı seslerı duyabıldığı bılınen kulağımızın asıl ılgı alanı 2508000, hatta 5002000 frekansları arasıdır Duşuk frekanslı seslerın daha zararlı olduğu gosterılmıştır Gurultuden etkilenim Ise, 4000 frekanstakı seslerın ışıtılmesı ıle başlamaktadır Gurultuden etkılenmenın suresı ve sureklılığı de oluşacak olumsuz gelışmelere etkı eden faktorlerdır Bırkaç gun veya hafta yuksek şıddettekı gurultu sonrası etkıler normale dönebılırken, yıllarca suren daha az şıddetlı sesler bıle kalıcı zarar bırakabılmektedır Yapılan araştırmalar sonucu dunyada ış guvenlığı kuruiuşları "İzin verileblllr ses şıddetl ve etkilenim sureleri" saptamışlar Öyle kı 90 dB gurultulu ortamda 8 saat çalışmaya ızın verılebılırken bu sure 100 dB'de 2 saate, 110 dB'de yarım saate duşmektedır Yıne gurultunun, seslerın darbelı oluşu da etkıyı arttıran bır özellıklır ' ır yıldır "yeni bir enerji üretme yöntemı" bulduğunu, ancak patent alamadığı için buluşunu açıklayamadığını söyleyen genç adam bızlerden yardım istiyor, "fikir soruyor"du. Bu süre içinde birçok yere başvurmuş, ancak haklarını. koruyacak bir yasanın olmadığım görmüştü.... Yok, hayır, karşımızda, "ömrünün 68 yılını verdiği devridaim makinesinın" çızımlerini dergimizde yayınlatmaya çalışan ve bize "ortaklık" öneren "ihtiyar yorgun buluşçu" durmuyordu. Karşımızda mühendis olduğunu söyleyen, düzgün konuşan, ulkemizde olmayan ve işlemeyen patent yasalarından yana dertli ciddi bir insan vardı. Aynı konulardan şikâyetçi on binlerden bırı. Ne yazık ki yapacak bir şey yoktu. Türkiye, özgün teknoloji ureten, irili ufaklı buluş yapabilen insanlar açısından, "doğru bir ulke" değildi. Yeni bir "enerji üretme yöntemi" sahibi genç buluşçu "Hiç acelem yok, bugüne kadar nasıl bekledimse 12 yıl daha beklehm" diyordu. Birden gözümüzün önünde 68 yıl sonrası canlandı. Buluşunu, sırrını açıklamak için 68 yıldır patent yasasının çıkmasını bekleyen, ıki büklum, yaşlı bir ihtiyar... Doğrusu, Tamer özel Bey buromuza gelip patentleri buluş çarkmın nasıl döndüğünü, patentlerin sanayi ve ekonominın ilerlemesi açısından taşıdığı önemi bize anlatmcaya kadar konunun bilincinde değildîk. Ama "zararı yoktu", çünkü Tıirkiye'de "devletın ılgılı birımlerı ve özel sektör dahil, sistemin mantığını ve patentlerden ülkenin nasıl yararlanabileceğini bilen kimse yoktu." Ulkemizde tescil edilmedikleri için "hediye edilmiş sayılan" mılyonlarca patentten kım yararlanıyordu? Bunların kım farkındaydı? 20 yıl öncesinin teknolojisi ile sözgelimi "sifon" uretiliyor ve tabii ki bunlar "akıtıyordu". Çünkü üretici, sifon konusundaki yeni teknolojik gelişmeleri izlemiyordu. Ama Amerika'da; alınan patentleri, yeni teknolojileri tanıtan her hafta en az 500 sayfalık kitap yayınlanıyordu. Bütün mesele bu yayınları takip etmekteydi. Bilim ve Teknoloji Şurası 'nın toplanacağı günler yakınlaşırken, meseleye bir de "patent sistemleri" açısından bakmakta yarar vardı ve bu ayki dosyamızm konusu da böylece belirlenmiş oldu. • •• Gelecek cumartesiye buluşmak umuduyla sağlıklı bir hafta dileriz... B H AFTAN IN GÜNDEMİ Fizyolojik değişimler işıtme dışı fizyolojik değişimler ıse kısa surelı etkıler sonucu korkma, damarlarda buzulme, kalp, kan dolaşımı, metabollzma bozuklukları, derl sıcaklığının duşmesı, mlde salgılarının azalması, göz bebeklerinin donuklaşması, goz kırpmalar, görulebılırken, uzun surelı etkileri ıse hormonal değışımler, stres ve buna bağlı bozukluklar, kas gerılmelerı hatta enfarktus şeklınde sıralayabılırız Gurultu, oluşturduğu olumsuz|ukiaria psıkolojık ve mental ışlevlere etkı ederek sıkıntı, rahatsızhk, stres ve buna bağlı olarak algılama ve dıkkat zayıfhğı, uykusuzluk, bellek zayıfhğı, ışbaşarısının azalması, hoşgorunun azalması, davranış bozuklukları, saldırganlıklar ortaya çıkabılecektır Hatta araştırıcılar daha da ılerı gıderek gunun belırlı saatlerınde aşırı gurultu farklılaşmasının çok onemlı olduğunu ve aradakı farkın artmasıyla çok tehlıkelı toplum hareketlerının bıle gorulebıleceğını belırtmektedırler Öyleyse ne yapılabtlır? Daha fazla geç kalmadan "gurultu kırlılığı" olayını çevre sağlığının parçası olarak ve toplumsal boyutlarından ayırmadan ele almak gerekır? O K U R D A N TV'de bilim haberleri geç kaldı 14 nısanda cıkan sayısında ( ] 6 2 , s 9) anlatılan "Rotasyonel Anfiyoplasjı konusu ondan doıi gun once TV 1 'ın 20 30 baberlerındeydı Tabıı, TRT abaıiılı bır anonsla hastalarımıza "amelıyafsız, narkozsuz " kalp daman sağaliımı mu/de/edı, fakat bu ışı Turkıye'de ılk kez beceren hekımı tanıtırken kendısının Sağltk Bakanlığı'nın yenı musteşan olduğunu bıldırmedı ve bızı uzdu Acıklanmayan bır dığer şey, anjiyoplastılenn zaten anestezı altınaa yapılmadığı ve cerrahı ekıbın her an gırışıme hazır bekletıldığıydı Dr Ferhan Özmen gecen yıl da 'Dunyada ılk defa" erışkın bır hastanın aorf damarını balon anjiyolastıyle genışletmış ve BİZE Cumhuriyet BilimTeknik gene TV bunu haber konusu yapmıstı Sonrasını bılmıyoruz? Ne demelı, boyle fennı yonetıcı dostlar basına. Dr. A.Ş. Giritlioğfu Kişisel etkenler Gurultunun etkısınde kışısel faktörler de rol oynar, özellıkle heyecanlı hassas kışıler anı seslere daha olumsuz tepkı gosterebılmektedır Kışının fızık yapısı, çevreye uyumu, daha oncekı gurultu etkısınde kalmışlık deneyımı de kışının etkılenme derecesını belırler Örneğın dınlenme sırasındakı gurultuye tepkı daha fazla olur Yıne yapılan araştırmalarda yaşın artmasıyla gurultuye hassasıyetın arttığı ve ıç kulak zararlarının arttığı gozlendı Daha önceden kulakta bulunan bır hastahk ve ışıtme kaybı durumunda gurultunun etkısı farklı olur hazırlama surecımız olsun haberımızın ıçerığı olsun TV'kınden çok farklı Ayrıca 4 gun onceden basıyoruz ve dergının hazırlık surecı baskı tarıhınden 10 gun once başlıyor Bır yarışta da değılız Bır bılım haberının duyurulması, bızden önce veya sonra bızı ancak sevındırebılır Cumhuriyet BilimTeknik • Sahıbı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadı • Genel Yayın Mu duru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emfne Usaklıgıl • Yazı Işlen Muduru Okay Gonensin • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yonetmen Tules Hasdemır • Bilim teknik'in Notu: Bızımhaben