Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI Disketler üzerinde bilginiz yeterli mi? Kaç tür disket var ve özellikleri nelerdir? Disketlerinizi nasıl ve nelere karşı korumalısınız? Jack Nimersheim Çeviri: Nezihe Bahar yuksek teknolojı urunu çeşıtlı depolama araç(330 megabaytlık harddıskler, W0RM suruculer, CDROM suruculer) gelışırken gunluk ışlerımızın çoğunda emektar disketlerin kullanılması daha uzun sure devam edecek Disketlerin kullanımı bu kadar yaygın olmasına rağmen onlar hakkında çok az şey bılınır lyı disket kullanmak ısteyen bır bılgısayar kullanıcısı ısenız, onları tanımak için aşağıdakı bılgılerden yararlanabılırsınız Her ıkı tıp dıskette de yazmayı önleyıcı mekanızma bulunur 5 25'lık dıskette bu mekanızma disket kabuğunun bır kenarındakı kuçuk bır çentıktır Bu çentığın bır bant ıle (veya bu dısketlerle satılan ozel kapatıcılarla) kapatılması dıskete yazma ışlemını onler Mıkro dısketlerde ıse dış kabukta bulunan bır hareketlı parçacık yazmaya karşı koruma olanağı sağlar Dıskete verı kaydı, mylar ya da PVC pastadakı oksıt kaplamaya manyetık akı uygulanması suretıyle sağlanır Manyetık akının bır tıpı 0 değerıne, başka bır tıpı 1 değerıne karşılık gelır Boylece ıkılı sayı sıstemı kullanılabılır Bu akının yarattığı model ıkılı sıstemde 00000101 'ın 5 numerık değerını temsıl edışıne benzer şekılde, bellı verı değerlerıne karşılık gelır Bır dısketın ne kadar verı depolayabıleceğını belırleyen uç faktor vardır Bunlar Kullanılan yuz sayısı, yoğunluk ve formatlamadır. mesını sağlar Bır dısketın formatlama sonrasında kaç track taşıyacağı dısk ışletım sıstemınıze ve belırttığınız formata bağlıdır Örneğın MSDOS 3 0 ve daha yukarı versıyonlarda 1 2 MB'lık formatlanan hıgh densıty 5 25 ınçlık bır dıskette 80 track bulunur Track'ler sektörlere ayrılır Sektorler tren raylarında tahta doşemeler arasındakı bolumlere benzer Bır track uzerındekı sektor sayısı da kullandığınız DOS versıyonuna ve belırttığınız formata bağlıdır Track ve sektorler hazırlanınca disket kullanıma hazırdır Disket surucunuz beilı bır bılgı parçasını yerleştıreceğı bellı track ve sektoru nasıl bulacaktır? Aynı şekılde bır kere yerleştırıldıkten sonra verılere nasıl ulaşılacaktır? Bu faalıyetlerın koordınasyonu ıçın disket surucusunun bır yol harıtası gıbı bır rehbere ıhtıyacı vardır File allocation table Disket anatomisi Disketler ıkı ana buyuklukte satılır 5 25 ve 3 5 ınçlık (Son gunlerde Zenıth en yenı laptop bılgısayarı ıçın hazırladığı 2 ınçlık dısketlerı pıyasaya sundu Ancak bır değerlendırme yapmak ıçın henuz zaman erken) Esnek yapısı nedenıyle yalnızca 5 25 ınçlık modelın "floppy disk" adına layık olduğu duşunulebılır Ancak disketlerin temel yapısı, kapasıtesı ne olursa olsun, aymdır. Yumuşak koruyucu kabuğunun ıçındekı 5 25lık dıskette, sert plastık kabuğu ıçındekı 3 5 ınçlık dıskette oksıtlenmış, esnek polyester fılm veya polıvınılklorur (PVC) yapıya dayanır Mylar (polyester fılm) veya PVC dısk ıkı dokunmamış kumaş veya sentetık doku arasında yer alır Bu kaplama ıkı amaca hızmet eder llk olarak dış kabuğa değerek donen dısk ana maddesının üzerındeki surtunmeyı azaltır Bu kaplama ayrıca dısk dönerken ana madde uzerındekı tozları ve başka maddelerı supurur, böylece kırlenmeyı onler Endustrıde en ıçtekı dısk ana maddesıne "pasta" denır Bu pasta hazırlanınca koruyucu kabuğu ıçıne yerleştırılır Disketin yüzleri Mikro disketler 3 5 ınçlık disket (mıkro disket dıye de adlandırılır) kalıba dökulmuş plastıkten bır kabuğa sahıptır Bu kabuk 5 25 ınçlık disketlerin kabuğunun ımalatında kullanılan esnek plastıkten çok daha serttır Mıkro dıskette ayrıca baş kısmını kapatan özel bir metal kapak da bulunur Oısk surucusunun okuma yazma kafası dısketın bu bölumundekı açıklık kanalıyla dıskın kayıtlarına ulaşır Mıkro dıskı okuma yazma ışlemlerı ıçın disket surucusune her yerleştırışınızde bu metal kapak gerı çekılır Bu metal kapak ve sert kabuğu nedenıyle mıkro dıskler 5 25'lık dısketlerden daha dayanıklıdır. Bazı ınsanlar mıkro dısklerı "cep disketi" dıye adlandırır Bunun nedenı (azla bır rısk olmadan cepte taşınabılmelerıdır Disket tek veya çıft yuzlu olabılır Bu ıfadeler verılerın dısketın tek veya ıkı yuzunde depolanabıleceğı anlamına gelır Tek ve çıft yuzlu disketler aynı yöntemlerle uretılır ve aynı malzemeden yapılır, hatta aynı uretım aşamasında ımal edılmış olabıhrler Bır dısketın tek veya çıft yuzlu olarak değerlendırılmesı bır dızı kalıte kont rol testınden alınan sonuca bağlıdır Dısketın her ıkı yuzu de bu testlerde başarılı olursa, ımalatçı dısketın çıft yuzlu surucude kullanılacağı şeklınde bır onay verır Dısketın yalnızca bır yuzü söz konusu testlerde başarılı olursa, ımalatçının o dısketı tek yuzlu olarak satması beklenır Çıft yuzlu disketler tek yuzlu disket surucusunde çok lyi çalışır Anc~k tek yuzlu disketler çıft yuzlu suruculerde kullanılmamalıdır Guvenılmez bır dısk yuzune verı depolama gırışımı o verılerın kaybı ıle sonuçlanabılır nedenle genellıkle "double density" ve "hlgh density" kavramları bızı ılgılendırır Hıgh densıty disketler bazen "quad density" olarak adlandırılır 5 25 ınçlık bır dısketın, 1 2 MB'lık bır surucunun tam kapasıtesınden yararlanabılmesı ıçın hıgh densıty olması gerekır (AT tıpı makınelerın çogunda 1 2 MB'lık surucu bulunur) Aynı şekılde 3 5 ınçlık dısketınız hıgh densıty ıse 1 44 MB'lık data depolayabılır ve bılgısayarınızda hıgh densıty surucu varsa onu kullanabılırsınız 3 5 ınçlık double densıty dısketlerde ıse 720 K'lık verı depolanabılır Dısketlerdekı yoğunluk ayarları gerıye doğru uyumludur, yanı hıgh densıty disketler uygun şekılde formatlanarak double densıty suruculerde kullanılabılır Ancak double densıty disketlerin hıgh densıty disketler gıbı kullanılacak şekılde formatlanmasından kaçınılmalıdır Bır ıhtıyaç anında bu yapılabılır, ancak depolanan verılerın kaybı veya zarar gormesı ıhtımalı her zaman mevcuttur Formatlama sırasında track ve sektörlere ılaveten disket uzerıne kaydı yapılan uçuncu alan "fıle allocation table" dır FAT (dosya yerleşım tablosu) FAT'da her dısk sektoru ıle ılgılı onemlı bılgıler yer alır FAT, dıskın hangı alanlarının kullanılmış olduğunu ve hangı alanlarının hâlâ boş olduğunu kaydetmede kullanılır Bır dosyayı her yaratışınızda veya sılışınızde dıskın fıle allocation tablosu guncelleşır FAT ayrıca dıskın taşıdığı her dosyaya ayrılan sektorlerın kaydını tutar Örneğın kelıme ışlem programınızın bulunduğu dısketınızde FAT bu programın kendı sozcuğunun 10 no lu track uzerınde 3 no lu sektorde olduğunu belırtebılır Bır kelımenın yazılış şeklıyle ılgılı her sorunuzda program sozluğune ulaşmak ıçın FAT'a başvurur Disketlerin korunması ve bakımı Şımdıye kadar disketlerin nasıl çalıştığını ınceledık Bazı ınsanların sandıkları gıbı kırılmaları kolay olmasa da dlsketleri bekleyen çeşıtlı tehlıkeler mevcuttur En onemlı konu mıknatıs etkılerıdır Dısk uzerındekı verıler manyetık olarak kaydedılmış olduğu ıçın manyetık alan varlığı verılerın yok olmasını da getırebılır Pek göze çarpmayan manyetık alanlar arasında çalan telefon zıllerı, (gerçek zıller, elektronık tonlar değıl), televızyon tuplerı ve hatta kalamtıraşlarda kullanılan kuçuk motorlar sayılabılır Disketler, özellıkle 5 25 ınçlık olanlar aşırı sıcaklığa karşı hassastır Kural olarak dısklerınız sıcaklığın oldukça sabıt olduğu yerlerde olmalıdır Direkt guneş ışığı da dısketlere zarar verebılır Son olarak, dısketınızı bardak altı olarak kullanmamanızı söylemelıyız Bunu söylemeye gerek yok dıyebılırsınız ama çoğu zaman yanlışlığı bellı olan şeyler de yapılır Formatlama Verı depolamak uzere dısketı kullanabılmek ıçın onu formatlamanız gerekır Bır dıskın formatlanması bır bınanın temelının atılmasına benzer Temelın hazırlanış bıçımı bınanın son gorunuşunu etkıler Aynı şekılde dısketın formatlanış bıçımı verı depolama kapasıtesını belırler (Macıntosh gıbı bazı sıstemlerde formatlama ışlemınden "sıfırlama" olarak soz edılır) Formatlama oncesınde disket boş, beyaz bır kâğıda benzer, oksıt ya da alaşım kaplaması pastanın tum yuzeyıne eşıt şekılde dağılmıştır Formatlama sırasında bu yuzeyde "track" ve "sektorler" manyetık olarak yerleştırılır "Track"lerdısk merkezınden dışa doğru yayılan ortak merkezlı halkalardır Track'ler dısk surucusunun okuma/yazma kafalarının ıstenen verıyı ararken ılerı gerı hareketlerı sırasında doğru hareket et Yoğunluk Yoğunluk manyetık sınyallerın dısk uzerıne ne kadar sıklıkla yerleştırılebıleceğını gösterır Bu, dısk pastasına uygulanan oksıt kaplamanın tıpıne bağlıdır "Hıghdensıty" dısketlerde standart oksıt kaplama yerıne daha kuçuk yere daha fazla bılgı depolanmasına olanak sağlayan ozel alaşımlar kullanılır Disketler ıçın uç yoğunluk kategorisi vardır Sıngle densıty, double densıty ve hıgh densıty Single density diskler PC'lerın ılk gunlerınden kalmadır, teknolojının daha eskı dönemıne aıttır Son ytllarda bu tıp dısklere pek rastlanmaz Bu CDROM'lar, VVORM'ler ve RAM kartları gıbı gelışmelere rağmen dısketlerı daha uzun sure kullanacağız ve bu bılgılere ıhtıyacımız olacak LJ 13