Katalog

BİLİM KÜLTÜR İlk laik filozof: Miletli Thales Platon, Thales'i Yunanistan'ın yedi bilgesinden biri sayıyor. Turistik yerlere, eski bilgelerin heykelleri dikilse, iyi olmaz mı? Vehbi Belgil llkernizin Antikçağdaki Bilımsel Coğrafyası" başlıklı 'yazımızda (31 3 1990), o zamanlar topraklarımızda yaşamış, evrenin ve dünyanın gızlerını çözmeye çalışmış filozof ve bılım adamiarından genel olarak söz etmış ve ılerıde bunların evrensel kulture katkıları uzerınde ayrı ayrı duracağımızı söylemıştik Dızıye bugün Thales'le başlıyoruz rı önce gökle yerl yarattı. Yer ıssızdı. Tann'nın ruhu sular üzerinde gezlnlyordu." Thales'e göre gök cısımlerı kızgın bırer taştır Ay, guneş ışığını yansıttığı ıçın parlak görünür Bazen güneş ıle dunya arasında gırdığınden guneş tutulur. Fizik Arısto'ya göre Thales, elektrığın kaynağı olan mıknatısı ve kehruba'yı (amberı) ılk ınceleyen fılozoftur Thales'e göre maddenın aslı SU'dur Su katı, sıvı, buhar şekıllerınde görunduğü gıbı taş, toprak bıçımınde de görünur Bıtkı tohumu ıslak yerde yetışır, sonra battanın guç keseceğı odun olur Bıtkı ıle beslenen hayvanların da aslı sudur Su olmayan yerde hayat da, hareket de olmaz 2600 yıl önce bılımın en ılkel duzeyde olduğu bır dönemde "doğa yasası" duşuncesı olmadığından, Thales, maddenın her zerresınde gızlı bır Tanrı'mn varlığına ınanır Ruzgârı estıren, karı yağdıran, taşı düşuren, şımşeğı çaktıran bu Tanrılardır Erzurumlu İbrahim Hakkı da Marıfetnamesı'nde aynı şeyı söylüyor "Her yağmur damlasını, bır melek, düşmesı gerektığı yere götürur, bırakır " Vlctor Hugo, "Tarlhte efsane, efsanede tarih vardır" demış Thales'ın yaşamı bunun örneklerı ıle dolu Yazılı belge bulunmayışı, herkesı, uydurmacılığa heveslendırmış Sıvrı bır fıkrı "Thales"e bağladınız mı akan suları durdurursunuz U! Yaşamöyküsü Felsefe ve bılım tarıhı kıtaplarında Thales'ın doğum ve ölum tarıhlerı, fıkırlerı, yaptıkları uzerınde tam bır bırlık yok Gerçekle soylentı bırbırıne karışmış, karıştırılmış Tıpkı Hoca'mızın yaşamöyküsü gıbı Ama, genellıkle, 600 yılının ılk çeyreğınde (625) doğduğu ve 78, Olımpıyatlar sırasında (548 525) 78 yaşında olduğu sanılıyor Fılozofumuzla ılgılı söylentılerden bırıne Aristo'nun "Slyasefınde rastlıyoruz (sayfa 45) Bırısı, Thales'e, "Felsefe adamı aç bırakır" dıyor Bunun uzerıne, üstat, hava durumlarını çok iyi bıldığınden, bır yıl sonra zeytın urününun çok olacağını hesaplıyor ve Milet'te ve Sakız Adası'ndakl zeytın sıkma makınelerının hepsını kıralıyor (Jrunun bollaşması uzerıne preslerı kıraya verıp çok para kazanıyor ve "Felsefe adamı aç bırakır" dıyene ders vermış oluyor Ders şu Filozof da ısterse çok para kazanır Fakat onun tutkusu para kazanmak değıl, doğanın gızlerını öğrenmektır Platon'a göre de Thales yıldızları ıncelerken derın bır çukura duşuyor ve kurtarılıyor öyku şunu anlatmak ıstıyor "İnsan çevresindeki olaylarta da llgilenmeII." Zlya Pasamız, olaya, Terklb'i Bend'ınde şöyle yer verıyor "Yıldız arayıp gökte nıce turfa (deneyımsız) muneccım/Gaflet ıle görmez Ruyuyu rehgüzerınde (yol uzerınde) " Olayın, büyük söz etmek ıçın uydurulmuş olduğu kanısındayım Çunku, yerde para arar gıbı gökte yıldız aranmayacağını, bunun ıçın yollarda dolaşmaya gerek olmayacağını, çunku, bulunulan yerde yıldız ıncelemekle ıkı, üç kılometre ılerıde ıncelemenın aynı sonucu vereceğını Thales gıbı bır adam bılır Kaldı kı aynı Platon, fılozofumuzu, "Yunanistan'ın Yedi Bllgesi'nın bırıncısı sayıyor (Protogoras, 343, a) öbürlerı, yazarlara göre değışıyor Yıne Herodot, 28 Mayıs 585 yılındakı güneş tutulmasını önceden haber verdlğını eklıyor Yazılı dokümanın olmadığı yerde böyle söylentılerın çıkmasından doğal şey olamaz Hatta, yazılı kanıt, çok kez, başka maksatlar karşısında kanıt olmaktan bıle çıkıyor Ataturk'ün ünlü Bursa Nutku'nu bır hatırlayalım Milet'in öbür bilgeleri Geometri Thales, dönemının en uygar devletı Mısır'a gıtmış, oradan geometrıyı getırmış Herodot, Yunanlıların geometrıyı Mısırlılardan ögrendığını açıkça yazıyor Ancak, bu bılım, yenı vatanında, 250 yıl sonra, öklld'le (Euclıde'le) en yuce sevıyesıne ulaşıyor, Sömut bılım olmaktan çıkıp soyut oluyor Gelışme de bundan sonra oluyor Bilgeliğin belirtileri Bır adam bılge sayılınca bunu kanıtlayıcı olaylardan söz etmek gerekır Herodot'a göre lyonya kentdevletlerının duşmanlara ve özellıkle Lıdya'ya, karşı aralarında federasyon kurmalarını, Oiogene, fılozofumuzun, Lıdya Kralı Krezüs'le ırtıfak yapılmamasını önerdığını, Callimachus, gemıcılere, Buyük Ayı takım yıldızına göre değıl, Kuçuk Ayı'ya göre yollarını bulmalarını soyledığını belırtıyor Hleronymus, Thales'ın, geometrı bılgısı ıle ehramların boylarını olçtüğunu, Eudemus ıse yıne aynı bılgılerle, denızdekı gemılerın uzaklığını karadan hesapladığını anlatıyor Astronomi Bız bugün evrenın sonsuz bır boşluk olduğunu, yıldızların, bu boşlukta adacıklar oluşturduklannı nasıl kabul edıyorsak, Thales de evrenln sonsuz blr su kütlesi olduğunu, dünyanın, bu su ortasında, plak gıbı yuvarlak bır kara parçası olduğunu, Tanrı'nın ruhunun sular uzerınde hızla gezındığını söylüyor Tevrat'ın ılk cümlelerınde şöyle denmıyor mu "Tan Anaxlmander, Anaximenes, Leuclppus, Hcatateus ve Anaxagoras'ın da Mılet'de yetıştıklerını bılıyoruz Bır bakanlığımız kentlerımızı unlulerımızın heykelleri ıle suslemeye karar vermış Alpaslan'ın, Hacı Bektaş'ın, Karamanoğlu Mehmet Bey'ın, Suleyman Çelebı'nın, Dedekorkut'un heykelleri ıle Egelı Yunan bilgılerının heykellerının de yapılması turistik önem taşır Bunlar, ınsanlığa ışık tutmuş, butün ınsanlığın malı olmuş kımselerdır Milet'te bır "Bllgeler Meydanında " 6 bılgenın heykelleri dıkılebılır Batılı, eskı Yunan kulturu ıle yetışmıştır Herodot un heykelı Bodrum'a (Halıkarnas.'a) uygun duşmez mı? Anibal'ı dunyada bılmeyen voktur Onun heykelı, bızımkılerın yanıda, izmlt'e yakışmaz mı? "Ipek Yolu"nun geçtığı yerler saptanıp turistik harıtalarda ve arazı uzerınde levhalarla gösterılebılır, bır uçtan bır uca Galıba bır Amerıkalı bu konuda bır kıtap yazmıştı yıllar önce ÇANAJANS 1S1 00 44 . ». FAJCî 151 41 55 İNGİLTEREDE İNGİLİZCE INGILIZCE DİL KURSU ENGLISHLANGUAGECENTRE Türk, Ingllız 60retmenlerin g&etim ve 018yo»grubcılçln « 730 Hareket 8 Temmuz 1990 ; TEK DİLLE YAŞANIR MI? İNGlÜZCEy YaAMERİKA'da YaİNGİLTERE'd* YadalSTANBUL BESTdtöĞRENİN HERŞEY DAHİL 3 hafta S1030.4 hafta S1215 m l m w HERŞEY DAHİL 3 hafta « 875.4 hafta£1050 Okul rehberterlnc* hovaolanında karçılamo v * uOurtoma Azenla seçHml) atl* yanmda t a m parelyon konaldama Uahacta 15 den ıngılec» , »oıyal ve sportlf etkınllkter yanm v« tam gunKJk geziler kotılrn sertKlkası flycrta dahUdlr (Uçakbltetlvekonutlonuhariç flyat 15 UfMk Ih grubon okjjmanyia geçerkdir) HERŞEY DAHİL 3 hafta £ 860.4 hafta £1030.ÇOCUK C HERŞEY DAHİL 3 hafta S 925.4 hafta £1120 GE f l LİSAN OKUILARI ACENrtS &Ü136 1380 136 1868 SÜRÜCÜ KURSU KADIKÖY 336 02 79 ERBsKÛY 359 30 68 MALTEPE 352 24 21 SUrUK SÜRMEU OTELIKARŞISIGAYRETTEPE 174 28 90 174 28 91 Jm? BARAT • Yurtdn Usan Otajltan T.mL......,. AbkkI HOrriyM Cd. Yoncı A|X No. 282 Kıt 4 D. 12 80270 Ştyl /kınbul Jtl: 147 44 88148 43 57 F M I I T»l»*«kf»l»f: 131 2842 T»l«: 39644 cyı \rj