Katalog

İ KLİM İ L E T İ Ş İ M S A N A T I Kanonik anlatım Eksiksiz, fazlasız, yanlışsız, açık, sade, bütünlük ve uygunluk sağlanmış iletişim gereksinimi. Doç. Dr. Huseyin Başar Hacettepe Universitesi Eğitim Fak. ye hasret kalıyorsunuz Duşunme ve değıştırme ıçın daha fazla fırsat verdığınden yazılı anlatımın konuşmalara göre daha kusursuz olması beklenır Pekı gençlerımız böyle de ."buyuklerımız" nasıllar acaba? Geçenlerde en ust duzeyde öğrenım görmuş bır "buyuğumuz"un konuşmalarının yazıya dökulmuş şeklınden, bırakın duzgun bır cumleyı, sadece "cumle"yı bıle bulabılmek ıçın çok uğraştım Ne yazık kı bu konuşma şu sıralarda yayın halıne gelmekte Yeni bir iletişim yöntemi G unluk yaşamda kendı ısteğımızle en çok kullandığımız ıkı organımızdan bırı elımız, dığerı dıhmızdır Dıl bır anlaşma aracı olduğu kadar duşunme aracıdır da Duşunur soylerız, soylenenlerı, okuduklarımızı duşunur anlarız Insanın "duşunen hayvan" olarak tanımlanması da bu yargılarla uyuşur Dıl sıstemı ıle duşunce sıstemı bırlıkte çalışır Dıl sistemı bozuk olanın, duşuncelerını olduğu gıbı yansıtabılmesı, doğru anlaşılabılmesı çok guçtur Böylece, dıl sıstemının yetersızlığı, duşunce sıstemını de etkınlık ve etkılılıkten alıkoyar İstanbul'da "tam barajların üzerinden geçerken!" bombalanacak bulutlar yağmur yağdıracak mı? Cumhur Canbazoğlu Yağmur bombası kurtarıcı mı? Yağmur bombaaının babaları israilli bllim adamlan. Suya çok gereksınımı olan bu ulkenın bılım adamlan uzun yıllar bulutların fızıksel ve kımyasal özellıklerı üzerınde çalışarak haylı başatılı sonuçlar elde ettıler Araştırmalar 20 yıl önce Kudus Unıversıtesı Bulut Flzlğl Laboratuvarı Başkanı Avraham Gagin yönetımınde başladı Ulkelerınde yapay yolla yağmur yağdırmayı başaran Israıllı uzmanlar, dığer ulkelerde de aynı denemeyı surdurduler Ancak hıçbır zaman yağmur bombasından mucizeler beklenmedı İsrailli uzmanlar yağmur bombasının başarılı olduğu hallerde bıle ancak yuzde 20'lık bır artış sağlanabıldığını belırtıyorlar Ayrıca bu ış ıçın bombanın atılacağı donemde bölgedekı bulut hareketlerlnln çok iyi incelenmesi, bombanın bır ıkı kez yerıne sureklı atılması, bulutların hızının iyi saptanarak ekılmış bulutun başka bölgeye kaçmasının önlenmesı gerekıyor Italya basınına göre Israıllı uzmanların Guney Itarya'da Barı kentı bolgesınde "yapay yağmur" yağdırma denemelerı pek başarılı olmadı Yağmur bombasından mucizeler beklenmemelı 1 Neler yapılabilir? U/gar toplumlar dığer alanlarda olduğu gıbı dılde de etkılı ve sureklı bır değışme gelışme ıçındeler Zaten sıstem duşuncesı gereğı, her şey değışıp gelışırken dılın yerınde sayması olası değıldır Artık ınsanların, uç cumleye sığabılecekken dakıkalar suren konuşmaları dınlemeye, yuz lerce sayfa yayılmış yazıları okumaya za manı yok, boyle yapmanın gereğı de yok Dılle ılgılı bu sorunları çözme yollarından bırısı ve kuşkusuz en tyısı, bebeklık surecınden başlayarak ınsanı dılıne hâkım kılmaktır Burada bunu tartışacak değılu Çözum yollarından ıkıncısı, yetışkın ınsanın dılını daha dıkkatlı kullanmasına ve gehştırmesıne yardım etmektır Gunumuzde her ıkı çözum ıçın de kullanılabılecek bır yonteme sahıbız Kanonik anlatım. Kanonik anlatım, ozellıkle bılgı teknolojısındekı yenılıklerle bırlıkte daha çok aranan bır anlatım bıçımıdır Batı ulkelerıne son yıllarda kendınden çok söz ettıren bu yöntem, ulkemızde de son uç yılda, bazı kurumlarda çalışanlar ıçın duzenlenen kurslarla uygulama alanına gırmıştır Kanonik anlatım, eksiksiz, fazlasız, yanlışsız, açık, sade, butunluk ve uygunluk sağlanmış bır ıletışımı amaçlamaktadır Bu anlatımın yararlarından bırı, anlama ve anlatmayı kolaylaştırmasıdır Bu yolla duşunce sıstemının ışlemesınde de verım ve uygunluk sağlanır Ikıncı yararı ekonomı sağlamasıdır Konuşan, dınleyen, okuyan, yazan, iletişim sonuçlarını bekleyenler ıçın, zaman, emek, malzeme tasarrufu sağlar Uçuncu yararı, uygulamaları kolaylaştırmasıdır lyı anlatılıp iyi anlaşılanın iyi uygulanma şansı daha fazladır Yanlış anlatılan yanlış, eksık anlatılan eksık uygulanır Kanonik olmayan ıletımde, ıletı (mesaj) ayrıntılar arasında kaybolur, duşuncelerı bulmak guçleşır, ıçerık farklılaşır, verım duşer D Dilimizi nasıl kullanıyoruz? Dıl kullanma bıçımımızde goze çarpan ılk ozellık, yavaşlıktır. Yalııızca radyo ve televızyondakı konuşmaların çoğu "ışıtme engellıler haber bultenı" gıbı değıl, gunluk yaşamdakı konuşmalarımızın çoğu da boyle Oysa okunan veya dınlenenın iyi anlaşılabılmesı bellı bır hızın altına duşulmemeyı gerektırır Yanlış okuma konuşma, dıl kullanma bıçımımızın ıkıncı belırgın yonudur Duşunerek değıl dılımıze geldığı gıbı soyleyıp yazarız çoğu kez Ama, sözcukler ve sözcuk grupları uygun şekılde seçılıp sıralanmaz ve bağlanmazsa anlama guçleşır, anlatılanla anlaşılan farklılaşır, konuşma sağırlar dıyabğuna dönuşebılır Gereksız konuşma yazma da sıkça rastlanan bır olgu Bırkaç sözcukle anlatabılecekken sayfalarca yazmak dakıkalarca konuşmak alışkanlık halınde Geçen lerde ulkemıze gelen Sovyet ıthalat sorumlusu, ortak yatırım hedeflerını ve alacağı mallar lıstesını bır ıkı dakıkada açık ve net olarak belırtttkten sonra, bızımkılerın bıtmek bılmeyen gereksız konuşmalarından sıkılarak. "lutfen kısa keselim" demış Bır konuğun, nezaket kurallarını zorlayarak, "gevezelığı bırakın" anlamındakı bu sözu soyleyebılmesı ıçın çok bunalmış olması gerekır Çok sayıda sözcuk kullanarak konuşup yazıyoruz da anlatmak ıstedığımızın tamamının anlaşılmasını sağlıyor muyuz'? Incır çekırdeğını doldurmayan sozlerle oluşturduğumuz laf yığınında, söylemek ıstedıklerımızın bazılarıyla ılgılı tek soz bulundurmuyor, karşımızdakı bızden aldığı kadarını uygulayınca da noksanlıkların suçunu ona yukleyıverıyoruz Ya okullarımızdakı öğrencılerın önemlı bır bolumu nasıl7 Bırakın ılkı, ortayı, lıseyı, unıversıtedekıler nasıl? Sınav kâğıtlarını okurken çoğu kez duzgun bır cumle U st uste kurak geçen ıkı kış sonunda istanbul'da tehlıkelı boyutlara ulaşan su sorununa kısa vadelı çözum olarak Yalova'dan tankerlerle su taşınması ve yağmur bombası atılması üzerınde duruluyor Yağmur bombası dünyanın bırçok ulkesınde kullanılan, ama her zaman ıstenılen sonucu vermeyen bır yöntem Yağmur bombası yöntemı, bölgeden geçen yağmur dolu bulutlara uçak ya da roketlerle bazı maddelerın "ekılerek" kımyasal reaksıyon yaratılmasına ve yağmur yağdırılmasına dayanıyor Kurakhk yaşanan bölgeye yaklaşan kumulatıf bulutlar radarla saptanıyor ve Mlgisayariarla özalllkteri ölçülüyor. Hazır bekletılen uçaklar hemen hareket edıp en az 20 km önce buluta yağmur bombası atmaya gıdıyorlar Bulutun ıçıne atılan yapay nukleonlar buluttakı suyu etkılıyor Yapay nukleon olarak en fazla gumuş lyodur kullanılıyor özel teknıklerle bır gram gumuş lyodurden (AgJ) 800.000 mılyar nukleon uretılıyor Dolayısıyla yağmur ıçın çok az mıktarda kullanılan gumuş lyodur hıçbır sağlıksız durum yaratmıyor Buzla aynı krıstal yapıya sahıp olan gumuş lyodurun yağmur bombası ıçın seçılmesının birıncıl nedenı zehırlı olmaması ve yağmur suyunda hıçbır ız bırakmaması Teknik adamlara göre de bulutlara gümuş lyodür "ekmek" tamamen ekolojik bır mudahale Dunya Meteorolojl örgütü raporlanna göre yağmur bombalarının yüzde 76'sında bu madde kullanılıyor Dlğer maddeler ıse kuru buz, sodyum klorür, kalslyum okait ve üre Bu son Oç madde sıcak bulutlarda, yanı bulut sıcaklığının sıfırın üzerınde olduğu hallerde kullanılıyor İbğmur bombasında kullanılan uçak.