Katalog

1. B İ L İ M T E K N O L O J İ Ş Ü R A S I lerlmizde yapılmasına asla müsaade etmemeliyiz" demıştı Bu göruş ve bu po lıtıka, bır bılıtn ve teknolojı polıtıkası olarak bugune kadar gelmıştır, bugun ıçın de aynı şekılde geçerlıdır Bugun bılım ve teknolojıde, bilgi ve teknoloji transferl daima kontrol altındadır ve bazen yasaktır. Gelışmekte olan ulkeler ıçın nukleer teknoloji yasaktır, lazer teknolojısi, biyoteknolojlnln bazı alanları yasaktır Dolayısıyla bılım ve teknoloji serbest mal değlldlr, bır malıyetı vardır, bu malıyetı her ulke ıstese de ıstemese oder Bız bu yıl başında bır proje çerçevesınde Japonya'dan blr robot kolonu ıthal etmek ıstedık ilerı teknolojı urunudur dıye Turkıye'ye bunu sokmak ıstemedıler Japonya Batı'dan aldığı dersı tyı öğrenerek uygulamaya geçmıştı Son on yılda ıse dunyada blrdenblre yeni bir değlşme ortaya çıkmıştır Bılım ve teknoloji, ılerı ulkelerın gundemlerınde en üst noktalara gelmeye başlamıştır 1982'de Batı'nın yedı buyuklerının yaptığı zırvede Fransız Cumhurbaşkanı artık ılerı endustrı ulkelerı arasında tehlıkelı boyutlarda bır teknolojık farkın ortaya çıkmakta olduğunu belırtmış ve bununla ılgılı tedbırler alınmasını ıstemıştır Arkasından 1985'te Fransız Cumhurbaşkanı'nın gırışımıyle polıtık, ekonomık ve sosyal boyutları gıttıkçe buyuyen ılerı teknolojıler alanında Avrupa'nın kararlılığının ve ıddıasının bır ıfadesı olmak uzere EUROKA projesı başlatılmıştır İkıncı EUROKA bakanlar toplantısında Alman Başbakanı Kohl "20 yuzyıl başındakı mukadderatımız ekonomık gucumuze bağlıdır göruşu bugun yerını teknolojı mukadderatımızdır sözune bıraktığını söylemıştır EUROKA böyle bır felsefenın urunu oiarak ortaya çrkmıştır 1987'de Avrupa Topluluğu Roma Antlaşması'na Tek Avrupa yasasıyla Avrupa'ya bır teknolojik boyut getırmıştır Teknolojının polıtık zırveye çıkmasının sebebı sanıyorum teknolojının dınamık hale gelmesı, ılerı endustrı ulkelerı arasında da tehlıkelı bır bılım ve teknolojık sevıye farkının ortaya çıkmasından öturudur Buna 21. yüzyıl fcorkusu dlyorum. Ounyada araştırma, gelıştırme harcamalarına baktığımız zaman 1980'e kadar bır duşme gözluyoruz, 1980'den sonra hızlı bir gellşme var. Japonlar 1980'ı robot çağının ılk yılı oiarak kabul edıyorlar Halbukı robot çok daha önce ortaya çıkmıştı, ama endustrıyel alandakı temel rolu 1980'de başlamıştır Araştırma ve teknolojık yoğunluğu çok fazla olan bu ılerı teknolojıler bır butun oiarak göz önune alındığında bugune kadar erışılmemış duzeyde bır teknolojık gelışme ve değışmeye aday göslerılmektedır Gerçekten de üçüncü endustri devriminin ve bılgı çağının yapı taşlarını oluşturan ılerı teknolojıler, endustrıde ve hızmet sektörunde yenı bır uygulama alanı ortaya koymaktadır ilerı teknolojılerı gelıştırıp kullanamayacak olan ulkelerın 21 yuzyılın başında ekonomık, sosyal ve askerı guçlerı zayıflayacaktır Gelışmekte olan ulkeler ıle ılerı endustrı ulkelerı arasındakı sevıye farkı gıttıkçe açılmakta ve kopma noktasına gelmektedır Türklye nerede?Turkıye gelışmış ulkeler ıle gelışmekte olan ulkeler arasındaki yerını çok tyı bılmek zorunda Ulkelerın bılım ve teknolojıdekı durumlarını belırlemek Içın kalıtatıf veya kantıtatıf esaslar kullanılır Genellıkle bu tabloya baktığımız zaman araştırma kurumlarının yapısı, araştırma ve gehştırmeye ayrılan kaynaklar, harcamalar ve ınsan gucu ulkenın enformasyon ve dokumantasyon sıstemının etkınlığı, dış ılışkılerın yoğunluğu, ulkenın endustrısının yapısı, ulkenın teknolojık sıstemı duzeyı, butun bunlar değerlendırılerek global bır fıkir ortaya konulabılır Ben kalıtatıf olan kısımdan once kantıtatıf değerlendırmeye yönelerek Turk araştırma, gelıştırme ve teknolojık sıstemının bugunku durumunu uluslararası karşılaştırma yaparak ortaya koymak ıstıyorum Araştırma, gehştırmeye bır sıstem yaklaşımıyla baktığımız vakıt araştırma ve gelıştırme sıstemının kendıne ozgu bır bılgı ve tecrube kapasıtesı olduğunu goruruz Bu sistemin glrlş parametreleri araştırıcı ve destek personel, para, fızıksel altyapı, laboratuvar ve çok önemlı bılgıden oluşur Çıkışlar, yenı malzeme, mamul, sıstem, yazılım, endustrıyel hızmet, eğıtım, araştırma sonuçları yayın oiarak ortaya çıkar Bu sıstemde çok kuvvetlı çevre etkısı ortaya çıkar Bunu ıkıye ayırabılırız Bırıncısı ülke ıçı çevre hükumet polıtıkaları, mevzuat, burokrası, kulturel ortamdır Araştırma, gehştırmeye ulkelerın yaptıkları harcamaları kendı ıçınde butunluk arz eden 1986'dan ıtıbaren alırsak, Amerıka'nın o yıl ıçın araştırma, gelıştırme ıçın harcamaları 114 mılyar dolar, bugun 130 mılyar dolardır Turkıye'nın araştırma gelıştırme harcamaları 1983 yılında 150 mılyon dolar cıvarındadır Buna rağmen Kore'nın harcamaları 1 7 mılyar dolardır Çıkış parametresı oiarak patentlere ve yayınlara bakarsak yayın çok kuvvetlı bır unıversal sıstemı gösterır, ıkıncısı fızıkı alt yapının mukemmel olduğunu, laboratuvarların lyı teçhız edılmış olduğunu gösterır Uçuncusu, araştırmaya endustrının de katkısı bulunduğundan, ılerı teknolojıye dayalı endustrılenn bulunduğunu gösterır Butün bu etkınlıkler göz onune ahnırsa yayın, ülkelerln gelişmişliğinde ve bitim ve teknoloji gücünde en önemli gösterge durumuna gelmıştır 1987 ıstatıstıklerıne göre dunyanın tanınmış dergılerınde 1 mılyon 300 bın cıvarında yayın yapılmış, ABD'nın 353 bın, Japonya'nın 80 bın, Turkıye'nın 1352 yayını vardır Turkıye hedefını Avrupa'da seçmek zorundadır Turkıye dunya bılım sıstemıne katkıda bulunabılen, yenı teknolojılerı uretıp kullanabılen ve dunyadakı gehşmelerın ıçınde bulunabılecek bır ulke halıne gelmelıdır Patentlerle ılgılı durum ıse Japonya'nın ülke ıçındekı patent sayısı 1987'de 290 bın, ulke dışına verdığı patent 74 bın, Amerıka'da ıse ulke ıçı 65 bın, ulke dışına 149 bın, Turkıye'de ıse ulke ıçı 174, dışı 7'dır Bılım ve teknolojıye ayrıian harcamaları n yuksek öğretım °/o 57'sını, araştırıcı kamu % 28'ını, sanayı % 10'unu kullanıyor Henuz sanayımız araştırma, gehştırmeye yönelmış değıldır Turk bılım polıtıkası çerçevesınde fakat ayrı bır planla ılerı teknolojı gelıştırme çalışmalarını başlatmalıyız Proje bazında dışarıda çalışan Turk bılım adamlarıyla ıletışım kurulmalı, ortak çalışmalar yapılmalıdır c Devlet Bakanı Mehmet Yazar'ın şuranın kapanışında yaptığı konuşma; # # • • < ? gundur surdürulen şura çaI I lışmalarının sonuna gelmış ^ J bulunmaktayız Bu şura vesilesıyle kamu, özel sektör ve unıversıte kesımı ıle kamu yararına çalışan kurum ve kuruluşların ust duzey yönetıcılerı ve çok değerlı bılım adamları uç gun surey le bır araya gelerek muşterek çalışmalar yapmışlar ve fıkır alışverışı ıçın uygun bır ortam bulmuşlardır Bu muşterek çalışmanın sonunda çok değerlı fıkırler uretılmış, onerıler ortaya çıkmıştır Bunların onemlı bulduğum bırkaçına degınmek ıstıyorum 1. "Bılım ve teknoloji fonuna bır an önce ışlerlık kazandırılarak uygulamalı ve temel araştırmalarla buluş kapasıtesı olan ve sanayıcıye fondan destek verılmesı önemlıdtr (Bır nevı rısk sermayesı gıbı de kullanılabılecek olan) Bu fon sorununun çözulmesı ıçın pratık bır yol bulunmak üzeredır 2. Kurulması önerılen "Bılım Teknolojı Bakanlığı" ve "TBMM Bılım Teknolojı Komısyonu" gıbl kurumlar dığer önerilerle bırlıkte Bılım Teknolojı Yuksek Kurulu tarafından değerlendırılecektır 3. A+G faalıyetlerı ıçınde bulunan bılım adamları, unıversıteler, kamu ve özel sektör kuruluşlarının karşılaştıkları mevzuat zorluk ları ayrıntılı bır şekılde ıncelenecek ve gereklı duzenlemeler yapılacaktır Araştırma yapan lara maddı ve manevı her turlu yardım yapma konusunda kararlıyız 4. Önemlı görduğum bır dığer husus, bı hmsel ve teknolojık sıstemımızı bugunun ılerı ulkelerı ıle yarışır duruma getırecek genç neslin yetıştırılmesıdır Bu konu ıle ılgılı önerıler dıkkatle gözden geçırılecek ve çözümler ıçın ılgılı dığer bakanlık ve kurumlarla ışbırlıgı yapılacaktır 5. Ulkenın hem ınsan gucü hem de dığer doğal kaynaklannı belırledığımız hedefler ıçın harekete geçırmek gereUmektedır Bunun, konuşmalarda da belırtıldığı gıbı bır Kuvayı Mıllıye ruhu ıle "seferberlığe' dönuşturulmesı şarttır Ancak, bunun gerçekleştırılebılmesı ıçın halkımızın, polıtıkacılarımızın, basınımızın bu davaya ınanmalarını sağlamalıyız Burada bılım adamlarımıza ve ılgılı kurumlara, hepımıze, buyuk görevler duşmektedır 6. Şuranın bırıncı gununde konuşan yabancı mısafırlerımızın de belırttıklen gıbı uluslararası ışbırlığı fırsatlarını çok tyı değerlendırmelıyız Bılımı de teknolojıyı de kendı başımıza gelıştıremeyız Özellıkle Avrupa Top luluğu ıle bılımsel ve teknolojık bağlarımızı suratle gelışlırmek zorundayız 7. Komısyon çalışmalarında ortaya çıkan önerılerın uygulamaya konması ıçın Bılım Teknolojı Yuksek Kurulu'nda ıncelenmesı ve gerektığı hallerde hukumetımızın gundemıne alınması duşunulmektedır Buna ılaveten önerılerın buyuk bır kısmının ılgılı kurum ve kuruluşlarımız tarafından uygulanmaya konması ıçın gereklı tedbırler alınacaktır Ancak hıçbır ılave tedbır alınmadan kuruluşların mevcut mevzuat dahılınde uygulanması mumkun önerılen hayata geçırmelerını de beklemekteyız Bilimin hâkim olduğu dönem başladı' Mehmet Yazar 8. Daha önce de dıle getırdığımız gıbı bilımsel ve teknolojık meselelerımızı ulke gündemıne getırmelıyız Turkıye'de ılk defa yapılan BılımTeknolojı Şurası bu konuda bır hareketlılığın başlangıcı olmuştur 9. Şura kararları, Turkıye'nın bılımteknolojı polıtıkasının olusturulmasında, ulusal hedeflerının belırlenmesınde ve bu hedeflere ulaşabılmek ıçın gelıştırılecek plan, program ve stratejılerın olusturulmasında kullanılacaktır 10. 1980 sonrasında uygulamaya konan yenı ekonomık model sayesınde gerçekleştırılen sosyal ve ekonomık transformasyonun ve ıhracatımızda meydana gelen önemlı artışların sureklı olabılmesı ıçın bılım ve teknolojıye çok özel bır önem vermenın gereklllığıne ınanıyoruz 2000'lı yıllar teknolojık Tıstunluklerın refah paylaşımını tayın e lecepı yıllar olacaktır Bılım ve teknoloji programları tespıt edılırken gelışen ıhtıyaçlar dıkkate alınmalıdır Insan merakı ınsanın başkalarına ustunluk sağlama arzu ve hırsı gelışmenın temel harcı olmuştur Ancak modern devlette, ulkenın gelecektekı toplam performansını sadece merak ve arzularına bırakmak mumkun değıldır Teknolojı uretımı ulke ekonomısının önemlı bır meselesıdır Sonuca gıdecek, sonuç almacak bır planlama mutlaka gerekır Bu nedenle A+G'yı sadece bır temel bılımsel araştırma oiarak görmek yanlış olur Temel bılımler, ekonomık uretımın (teknoloji) altyapısıdır Ama tek başına amacı olamaz Şura, Sayın Cumhurbaşkanımızın yuksek hımayelerı ve Başbakanımızın teşvıklerıne mazhar olmuştur Bu 2O00'lı yılların eşığınde Turkıye'nın geleceğı ıçın btlımın ve tek nolojının önemle algılandığını ve gereklı polıtık ıradenın oluştuğunu açıkça göstermektedır 11. Bu ılk şurayı kapatırken ulkemızde bılım ve teknolojının hâkım olacağı bır dönemı açtığıma da yurekten ınanıyorum " U Genç neslin yetişmesi 15