Katalog

B İ L İ M KÜLTÜR Bizde "yok "lar o kadar çok ki hangisini dikkate alacağını şaşırıyor insan. Vehbi Belgil obenson gibi blr gemi kazası geçirıp ıssız bir adaya çıktınız dıyelim Varlığınızı sürdürmek ıçin ığneden sürmeye her şeyı yapmak zorundasınız Ekmek mı pışireceksımz? önce bugdayı yetiştmp un yapacaksınız Robenson da batık gemıdekı buğdaylarla böyle yapmıştı Kahramanımız, gemıde peynır, ekmek, kurutulmuş keçı etınden başka bır sandık dolusu marangozluk âletleri, bır tüfek, bır kasatura da bulmuştu Bu saydığımız şeyier, aslında donmuş bılgı bırıkımı ıdı Buğdayın yaban bır ottan evcılleştırılmesınde, tanelenn öğütülup un halıne getırılmesınde, bunun hamurlaştırılıp pışırılmesınde bınlerce onbınlerce kuşağın katkısı olmuştu Gemıden kurtarılan butun dığer araçlar ıçın de aynı şey söylenebılır Işte, Türklye'de yazarın, araştırıcının durumu aynen böyle Hangı ışe elınızı atmaya kalksanız, sonsuz guçlukle karşılaşıyorsunuz Kimı zaman, bır tek sözcuğu bulmak ıçın 70 sözlük karıştırıyorsunuz, ışın tuhafı, çok kez yıne bır sonuca ulaşamıyorsunuz Âlemın topu topu bın sayfalık bır sozluğunde ıse neler yok? Yalnız kendı ulkelerı ıle ılgılı her turlu bılgı değıl, butun ulkelerle ilgılı her turlu bılgı Çok kez, beş altı kelımelık özetler halınde Ama bu kadar bılgı sıze ışık tutuyor, o andakı gereksınımlerınızı karşıladığı gıbı sonrası ıçın de ıpuçları verıyor Bu kısacık bılgı, daha sonrakı atılımlarınız ıçın sıze destek oluyor Enls Behlç'ın dedığı gıbı, "Geceleyln çölde yalnız kalan yolcu bir / Solgun ışık farkedince nasıl sevlnlr / Nasıl bütun ümldlnl bağlarsa ona / Ben de öyle yâd ellnden baktım vatana." Bilgi birikimi R Donmayan çimento I ımento, bılım ve teknolojının ınsana en buyuk armağanı Bu I sayede orman katlıamı bır dereceye kadar önlendı, sağlam yapı yapılabıldı, tavan arası ve döşeme altı gıbı yerler fare yuvası olmaktan kurtuldu Yıne bu sayede çok katlı evler yapılabıldı Küçucuk bır arsaya 20 katlı bır apartman dıkılebılıyor Artan nulusu böyle bır gelışme karşılayabılırdı Tek bır yerden ısınmayı sağlayan kalorıferlerı de betona borçluyuz Beton, barajı da mumkun kıldı Baraj hesapları açıklanırken, çıkarılan toprakla yerıne konan betonun bılançosu verılıyor Ancak, betonla çırkın yapılaşmada kabahat betonda mı, yoksa bu harıka maddeyı çağın gereksınmelerıne göre kullanmanın yolunu bulamamış bızlerde mı? Şımdı, ABD'de Ohıolu bır fırma Delvo adını verdığı bır yöntemle çımentonun çabuk taşlaşmasını önluyor Nasıl oluyor bu ış? Bugune kadar neden duşunulmemış? Buluşu yapanlara göre, ışın sırrı farklı özellığı olan ıkı maddede Bırıncısı harca katılıp lyıce karıştınldıktan sonra çimento zerrelerını dıştan kaplayıp hemen donmasını önluyor Yanı, bır tur yağ etkısı yapıyor Harcın tam kullanılacağı sırada kullanılan başka bır madde ıse çimento zerrelerını saran maddeyı etkısızleştırıyor D ç ne yapabılırsınız? Halkımızın da dedığı gıbı, "Salavat da kolaylığa bağlı" Ulkemızın jeolojısı, coğrafyası, iklımı, suları, göllerı, dağları hakkında elımızde ne bılgıler var? Onlar olmadan sız ne yapabılırsınız? Bılım tarıhınden çıkardığımız en buyuk ders şu Butun gucune rağmen, ınsan zekâsının olanakları sınırlı En guçlu zekâlar bıle zıncıre bır tek halka eklemekten fazla bır şey yapamıyor Nevvton, "Kısa zamanda bılım alanında bu kadar çabuk nasıl yukseldın?" sorusuna, "Devlerin omuzlanna basarak..." yanıtını verıyor Ingılız bılgınının uç devtnden bırı Kopemlk, öburu Gallle, sonuncusu Kepler ıdı Tabıı, hepsı bunlar değıldı Daha bırçokları vardı Arlsto, bence, butun zamanların en büyuk bılgını ıdı Ama, o da bılgısını, Mısır'dan, Sumerden, Batı Anadolu'dakı Yunan uygarlıklarından toplamıştı Aynı şey bızım ıçın de geçerlı değıl mı? Devrımlerımızı anlayabılmemız ıçın daha öncekı reform çabalarımızın tarıhını, Tanzımatı ve 19 yuzyıl tarıhımızı lyı anlamamız gerekır Bu yapılmadıkça, Ataturk, devrımlerı, dayanaktan yoksun zıpırlıklar bıçımınde görunebılır Hele Rıza Nur gıbı kın, nefret, kıskançlık, ıhtıras kusan zavallıların ağır kışkırtması altında Bunlara, dışarıdan, Humeynı mollarşısının özel maksatlı çığırtkanlan da eklenmış Bunun tam karşısında, Cumhurıyet tarıhımız, ınançsız pohpohçuların elınde kalmış Bır de ıkısının ortasında, bır Lord Kinross var Masal yanı daha ağır basan bır Kinross, Hatta Rıza Nur yanı Yanı, devrımlerımızı, Istıklal Savaşımızı tam bılımsel yönden ıncelemeye henuz sıra gelmemış Burada, kolaylıkla göze çarpan verılerden yola çıkarak duşuncemı anlatmaya çalıştım Ama bütun bılımlerın butun alanları ıçın aynı bilgı bınkımsızlığı ile karşıla Başka bir örnek şıyoruz Oysa, biz hıçbır şeyı yoktan var etmeyeceğız Batılı çok şeyı hazırlamış Bıze, kuçuk bır hımmet duşuyor Geleneklerımıze uygun olarak Çalma, çevırı, taklıt, hımmetı Onu bıle yapamıyoruz, yapmıyoruz Unıversıtelerımızın bır görevı, öğrencı tezlerını, ucun ucun da olsa, ele atılmamış konulardan seçmek kabıl değıl mı? Bu tezler bılım alanına ılk adımları oluşturuyor Neden kıyıdan, köşeden konuları seçtırıyoruz? Kultur yozluğumuzun bır nedenını de burada aramalıyız Nâbî, adını sevgılısıne şu nukte ıle söyler "Bende yok sabr'ı sukun, sende vefadan zerre / ikl yoktan ne çıkar? Fikredellm bir kerre." Nâbî çıkıyormuş Şoyle "Nâ, Farsçada yok' demek nâmert sözcuğunde olduğu gıbı Bî, de, yıne Farsçada 'yok' demek bîgunah'takı gıbı " Ikı YOK bırleşınce NâBÎ oluyor Bızde "yoklar" o kadar çok kı, ınsan hangısını dikkate alacağını şaşırıyor Kıtap yok, hoca yok, laboratuvar yok, araçgereç yok, para yok, lyınıyet yok O zaman, bız de şaırımızın sadece bırıncı 'yok'u ıle kelıme oyunu yapabılırız nâbılım Ama, nukte bır yana, Turk aydını daha çok uzun sure bu yoklukların acısını çekecek ve kendı göbeğını kendı kesmek zorunda kalacak Sözumu, Flkrefın, "Hüniyet Yolunda izler'nden btr parça ıle bıtıreceğım "Yurürdum bıraz guç, bıraz huzursuz / Dıkenlık, çetın taşlı bır sahadan / önum bır yokuş, hep çakıl, hep hep dıken / Yururdum fakat ben ınatla, sabırla Bu yol göturuyordu bır mınbere / Işıklı görkemlı parlak bır yere/ Semâsında al bır guneş gulumsuyordu Mujdecı adımlarla geçıp gıttım Oemın kederle geçtığım sahadan Geçerdım basıp bır takım ızlere / Eğıldım bıraz dıkkat yere / O ızler benım, hep benım ızlerımdi " D Divan şairimizin nüktesi Bambunun büyümesi ambu, sıcak ve sulak tropık ulkelerın bıtkısı 200'den çok ışe yaradığı saptanmıştı bır ara Mobılya, olta, sepet, hasır, fırça gıbı Bambu, bu kullanılış çeşıtlılığı ıle bıraz da naylona, plastığe benzıyor Nelere yaradığını saymaktansa, neye yaramadığını saymak daha kolay Çok da çabuk buyuyor Bazı turlerımn 24 saatte 90 santım buyuduğu, 3640 metreyı bulduğu saptanmış Bızde de denense olmaz mı? Orta Amerıka'da bır ara denenmıştı Fakat, böcek saldırısının çokluğu, tyı sonuç alınmasını onledı Bugun belkı durum değışmıştır B Dunya tarıhınde hıçbır ulkenın başına gelmemış belalardan kurtularak yenı bır vatan kurmuşuz Sonra, bu başarımızı yumruğumuzla, antlaşmalarla butun dunyaya kabul ettırmışız Oahası, butun yaratıcılığını yıtırmış, çağdışı kalmış bır uygarlığı bırakıp ınsanı ınsan yapan başka bır uygarlığa yönelmışız Bır hukuk reformu yapmışız, ama butun muesseselerı ıle bır hukuk reformu Fakat, bu görkemlı göruntunun kültür yanına ne katmışız? Hukuk reformumuzun buyukluğunu anlayabılmemız ıçın kapıtülasyonlar hakkında derın bılgı lazım? Başta unıversıtelerımız, kım ne bılıyor bunlar hakkında? Bırılerının bu konuda bır şeyier bılmesı önemlı değıl Kafadakı bılgı duzenlı bılgı halınde ak kâğıda dökulmedıkçe öyle bır bılgıden hayır bekleyemeyız Lozan, her bölumu üzerınde cıltlerle yapıt yazılacak bır şaheser Ama kımse üzerınde durmamış, hâlâ da durmuyor Bu durumda, sız Zaferin büyüklüğü, kültürün kısırlığı Kolay örnekler 2t