Katalog

PSİKİYATRİ TEKNOLOJİ Şizofreniyi önleyici çalışmalar Ş Şizofreniye yakalanma riski yüksek olan çocukların şizofrenik olmasını önleyici çalışmalar ağırlık kazandı. ızofrenı, geçen yuzyıldan bu yana ruh hekımlerını en çok uğraştıran, ancak gunumuzde bıle çeşıtlı yonlerıyle gızemını koruyan bır ruhsai bozukluk Hastalığın bu kadar az anlaşılmış olması, onun tanımını da guçleştırıyor "Gerçekle bağlantının kopması" şeklınde tammlanabılen şızofrenı genelhkle 1530 yaş arasında başlayan, ınsanı sosyal ılışkılerden ve gerçeklerden uzaklaştırarak kendıne ozgu bır ıç dunyaya kapatan, duşunuş, duyuş ve davranışlarda onemlı bozukluklara yol açan bır akıl hastahğı Şızofrenının ortaya çıkmasında etken olan faktörler "organik" ve "pslkososyal" faktörler şeklınde ıkı grupta toplanmışsa da genelhkle her ıkı goruşun bırlıkte ele alınması daha lyı acıklamalar getırmekte Hastalığın ortaya çıkışında muhtemelen "organik" ve "psıkososyal" etkenler beraberce rol oynamakta Öte yandan organik ve bıyokımyasal faktorlerı oluşturan kalıtsal faktörler de araştmlmış Her ıkı yaklaşımı bırleştıren çalışmalarda bazı ınsanların şizofreniye karşı kalıtsal yatkınlıkları bulunduğu, ancak yaşanan streslere karşı tutumlarının hastalığının ortaya çıkışında belırleyıcı olduğu varsayımı one surulmekte Araştırmacılar, şizofreniye yatkın bır çocuğun ılerıde bu hastalığa tutulma olasılığını arttıran olay ve deneyımlerı bulmaya çalışıyorlar Şizofreniye yatkın çocukların ana babalarının ortak ve belirgin bir ozelliği, çocuklarına sureklı zıhın karıştırıcı ve olumsuz mesa|lar vermelerı Şizofreniye neden olan bu tur mesajlara "çlfte bağlantılı" mesajlar adı verılıyor Çocuğun aynı davranışı karşısında ana babanın bırbırıne zıt mesajlar vermesı, çocuğun davranışı onaylanmadığında onu eleştırmek yerıne çocuğa saldırılması, çocuğun soyledığını dınlemektense çocuğa ana babanın kendı duygu ve duşuncelerını dıle getırmesı, açık seçık konuşmak yerıne çocuk ıçın bırkaç farklı anlam ıfade edecek şekılde konuşulması çocuğun duşunme surecının raydan çıkmasına yol açan hatalı tutumlar Kalıfornıya Unıversıtesı'nde şizofreniye ılışkın araştırmalar yuruten Dr. GoldsteIn'a gore şızofrenı belırtılerı gosteren kışılerın ana babaları, kışının çocukluğunda "karakter clnayeti" ışlemışler Dr 10 Riskli çocukları korumak için luk çeşıtlı takıntılar, metaflzik ve mistik uğraşlar ya da genel bır halsızllk gıbı bedensel yakınmalarla başlayabılır Sık gorulen başlama tablosu llgl azlığı, kendı beden ve duşuncelerıyle aşırı uğraşma, zamanın akışına karşı aldırmazlık şeklındedır Hastalığın ılerleyış surecınde kışıler arası ılışkıler bozulur, ıçe dönukluk, duygulanım kusurları artar Şızofrenıde çoğu zaman bır duygu azalmasından, "duygu kuntluğunden" söz edılır Hasta olaylara tepkı gostermez, ılışkı kurulması zorlaşır, anlamsız gulme ve ağlamalarla duygusal uyumsuzluk gorulebılır Ancak hastadakı duygulanım azlığı kışının sıkıntılan olmadığı anlamına gelmez, bırçok şizofrenik kışıde dayanılmaz bır bunaltı soz konusudur Hastada, mantıklı duşunce ıle değıştırılemeyen gerçek dışı kanılar olarak tanımlanan hezeyanlar, (sannlar) en onemlı duşunce bozukluğudur Hasta, duşunce ve davranışlarının gızlı guçlerce yonlendırıldığı ya da bedenı cevresının garıp bıçımlere burunduğunu veya aleyhıne komplo kurulduğunu duşunebılır Ouşunce bozukluklarından başka şızofrenıde varsanı (hallusınasyon) ve yanılsamalar (ılluzyon) sık gorulen algı bozukluklarıdır Olmayan sesler duymak ya da olmayan nesneler görmek gıbı algı kusurları, hastanın gerçeğı değerlendırme yetısındekı yıkımı gösterır Atom saatiyle ayarlanan telsiz saatlerı de kola takılacak kadar küçüldü. ederal Almanya'da bazı tren ıstasyonlarında, havaalanlarında ya da buyukmeydanlarda, uzun dalga slnyalleri aracılığıyla zamanın tam olarak ıletıldığı buyuk saatler buluiuyor Telsiz saatler, zamanla gıderek daha da kuçuldu Telsiz çalar saatler, yaklaşık beş yıldır pıyasada Sonunda teknık öylesıne mınyaturleştırılebıldı kı butun gereklı parçalar bır kol saatıne yerleştırıldi Dünyanın ılk telsiz kol saatı Junghans fırmasına aıt, modelın adı da Mega 1 Bu saat tum dığer saatler gıbıBraunschweıg'dekı Federal Fızık Teknık Kurumunda bulunan atom saatiyle ayarlanryor. Buradakı 9192 631 770 Hertz'lı Caesıumatomunun son derece yuksek frekanslı dalgaları, tum saatlerın aynı saat ayarını göstermesını sağlıyor Soz konusu dırek saatı öylesıne dakık kı ancak bır mılyon yıl ıçınde bır sanıye gerı ya da ılerı gıdebıleceğı tahmın edılıyor Zaman sınyalı, Frankfurt yakınında bulunan Maınflıngen'dekı DCF 77 uzun dalga ıstasyonunun 77 5 Kılohertz frekansı uzerınden yayılıyor Bu ıstasyonun yayın alanı 1500 kılometre uzaklığa dek ulaşabılıyor Bugune dek bu saat, daha çok ekonomık amaçlarla kullanılıyordu Telsiz kol saatını gelıştırme fıkrı, anten soı ununun çözume kavuşturulamamasından öturu başarısızlığa uğramıştı Kısa bır sure öncesıne kadar yayın sınyalını hatasız alabılmek ıçın en azından 50 mm uzunluğunda ve yaklaşık 810 mm çapında bır antene ıhtıyaç vardı Mega 1'de ıse bu engel aşıldı Telsiz kol saatı bır dakıkalık zaman telgrafını kolaylıkla alıyor Bunun ıçın uzun dalgayı tatmın edıcı ölçude alan lyı bır portatıf radyo bıle yeterlı Dünyanın ilk telsiz kol saati F Nasıl ilerler? İki faktör J L Kalıtımın rolü 2 Goldsteın'a gore. kalıtsal yatkınlık taşıyan çocukta garıp ıletışım modellerı ve rahatsız edıcı mesajların bır araya gelmesı, çocukta gerçekle bağlantının kopmasını kolaylaştırıyor Yıne yapılan araştırmalarda hastalıkta kalıtımın rolu açıkça anlaşılıyor Şizofrenik ana veya babadan olma bır çocuğun ılerıde şızofren olma olasılığı dığer çocuklara oranla 3 ıla 6 defa daha fazla Ana babanın her ıkısı şızofren ıse çocuklarda hastalığın görulme olasılığı yuzde 40'a erışıyor Bırbırınden ayrı yetışmış tekyumurta ıkızlerınde eş hastalanma oranı yuzde 76, aynı çevrede yetışmış tek yumurta ıkızlerınde ıse yuzde 91 Ancak soz konusu bulgulara karşın şızofren ana babadan olan çocuklarda şizofreniye yakalananlarla yakalanmayanları ayıran olay ve ozellıklerın tam olarak ortaya çıkarıldığı soylenemez Önleyici çalışma Şızofrenı, genç yaşlarda çeşıtlı ruhsai stresler sonucunda başlayabılır Hastalığın başlangıcından once cinsel ve saldırganlık durtulerine karşı denetim azlığı sık gorulur Belırtıler anı gelışebıleceğı gıbı sınsı olarak da ılerler Ruhsai bozuk Nasıl başlar? Şızofrenıde kesın tedavı konusunda sonuçlar yuz guldurucu olmaktan uzak Ancak şizofreniye yakalanma rıskı yuksek olan çocukların şizofrenik olmasını onlemeye ılışkın çalışmalar yapılmakta Çocuğun ılk uç yılda anneyle kurduğu duygusal ıhşkının zayıflığı, çocuğun ana babadan ayrı başka bır kurum ya da akrabalar yanında yetışmesı, okulda öğretmen ve arkadaşlarıyla geçımsızlık, aıle ıçınde sozdesevgı ve sozdebırlıktelık, ana babadan bırının aşırı baskın, dığerının aşırı edılgen olması ve daha once sozunu ettığımız aıle ıçı çelışkılı ıletıler (mesajlar) şizofrenınin gellşımine etki yapan faktorler, ancak çocuğun doğuştan getırdığı kdlıtsal ozellıkler hastalığın oluşumunda araştırmacılarca goz onune alınmakta Boyle bır zemınde kışının uğradığı ruhsai ıncınme, duş kırıklıkları ve temel guven bozukluğu karşısında, rısklı bıreyın ıç dunyasına kapanması, dış dunya ıle uğraşmayı sahte benlığıne bırakması bır tur' savunma ve uyum bıçımı olabılır Belkı, unlu psıkıyatrıst Dr. R.D.Laingın dedığı gıbı "şizofreni" tanımıyla etıketlenen yaşantı ve davranış, ıstısnasız olarak, yaşanamaz blr durumda yaşamak için kişinin bulduğu ozgün bir stratejidir." ("The Polıtıcs of Experlence) Saatın süreklı ışlemesıni, son derece duyarlı 32 Kılohertz'lık bır kuvars mekanızması sağlıyor Yurtdışına, saat verıcısının yayın alanı dışına çıkıldığında ve bu nedenle saat sınyalı alınamadığında, telsiz saat "normal" bır saat gıbı davranıyor Ancak bu durumdan pek hoşnutsuz olduğundan, her saat başı mutlaka ılışkı kurmaya çalışıyor Başardıgında da yenıden gunluk rıtmıne dönuyor Saatın fıyatı 400550 mark arasında değışiyor Ayrıca aylık ve gunluk bır de takvımı var(sn)