Katalog

PROJE YARIŞMASI Yılmaz Güney için anıtmezar yanşması Bayar Çimen ılmaz Güney Anıtmezar Proje Yarışması'nın amacı, Y.Güney'in kişiliğine yaraşır simgesel bir yapıta ulaşmaktı. Jüriye sunulan 55 projeyı Cengiz Bektas, Zühtü MürUoftlu, Şaban Ormanlar ve Ybvuz önen değerlendirdiler. Yarışmanın raportörlüğünü Rezzan önen yaptı. Yarışmanın danışman jüri üyeleri: Yaşar Kemal, Emll Galip Sandalcı, Mahmut Tali öngören'di 1. ödülü Erdal Sorgucu (mimar/Ankara), 2. ödülü Nuray Saatçioğlu (mimar/istanbul), Gürhan Bakırküre (mimar/istanbul), 3. ödülü ise Fadime özmen (heykelttraş/Lüleburgaz) kazandı. Fransa'nın en ünlü kişilerinin yattığı mezarlık, 1891 Paris Komünü'nün son dayanışma noktası olarak isim yapmıştır. Paris1 teki Pere Lachaıse Mezarlığı'nın girişinde yazılı olan birçok ünlünün isimleri arasında Yılmaz Güney'in de ismi yer alıyor. 1. ödül sahibi Erdal Sorgucu ya göre farklı bir yerde, farklı bir kültürde daha başka düşünmek gerekiyordu. Yılmaz Güney'in ismi ve farklılığı nasıl vurgulanacaktı? Güney sanatıyla, mücadelesiyle, kişiliği ile bir bütündür; bir yazar, bir senaryocu, bir filmci, bir siyasetçidır Y.Güney. Y.Güney'in bu özelliklerinden hangısı ön plana çıkacaktı? Gerçekte Y.Güney bütünlüğünün yanı sıra sınırsız yalnız bir özelliğe de sahiptir. E Sorgucu, Y.Güney'in bu bütünlüğünü de dikkate alarak yasaklara ve onu unutturmak isteyenlere karşı bir tepki olarak projesini tasarlıyor. E. Sorgucu'nun projesinin temel düşüncesi sonsuzluğu yansıtmak. Y rnine ilişkin ilginç bulgular elde edilmiş. Bunun en güzel örneği Peru'da her yıl NoBİ zamanında başlayan sıcak su akıntısı "El Nlno". El Nino sıcak su akıntısı, soğuk ve besinden zengin suyu iterek Peru kıyılarında balık avlanma mevsimine son veriyor. Ancak iki yıl ile yedi yıl arasında değişen sürelerde bu akıntının olağanüstü şıddet kazanması büyük balık ölümlerine yol açıyor. Bilgisayar yardımıyla El Nino akıntısının artışı ile Pasifik'te cereyan eden diğer iklim olayları arasında bağıntı kurulduğunda, El Nino akıntısının aslında AsyaAvustrâlya üzerınde yer alan ve "southern oscilation" adı verilen bir alçak basınç sistemiyle ilgili olduğu, El Nino'nun balık ölümlerine yol açtığı yıllarda Endonezya'da çoğunlukla kuraklığın, buna karşın Güney Amerlka'da şiddetll yağışların huküm sürdüğü ortaya çıkmış. İklimbilimcilerin vurguladığı başka bir nokta, hava ile su arasındaki 1000 katlık yoğunluk farkı nedeniyle, cjenizlerin atmosferdeki değişimlere ancak 1000 yıl sonra ayak uyduracağı. Dünyanın buz kütleleri de daha yavaş bir etkileşim göstererek atmosfer değişimlerine ancak 10 bin yıl sonra uyum sağlayacak. Daha başarılı simulasyon (benzeşim) ve tahminlerin yapılmasında iklimbilimcilerin umudu yeni uzay uydularında. 1990 yılında yörüngesine yerleşmesi beklenen Avrupa uzay uydusu ERS1 dünyamıza atmosfer hakkında ayrıntılı bilgiler yollayacak. Yeryüzünün iklim değişimlerini araştıran uzmanların yeni uydular ve daha güçlü bilgisayarları beklerken sabırlı olmaları gerekiyor. (Blld der VVIssenshaft 1/1S30) G Yarışma yerinin farklı kültürle dolu bir mezar cevresinde oluşu, yarışmaya ayrı bir boyut kazandırıyor. Çeşitli özelliklere sahip 3 metre yüksekliğindeki kulübelerden oluşan bir mezarlık cevresinde sonsuzluk (Yılmaz Güney) nasıl yaratılabilirdi? Erdal Sorgucu, yerdeki yansıtıcı bir yüzey ile (paslanmaz çelik) insanları, ağaçları ve ormanı, çiçekleri ve değişeni yansıtmak istıyordu. Bu yansıtıcı yüzeye dikilen çelik paslanmaz strüktür ise kendisini derinliklerde tamamlıyor, bütünlüyor. Güneş ve yansımayla birlikte çevrede yerden fışkıran bir aydınlık oluşacak... E.Sorgucu burasını, terk edilmiş, belırli bir zamanda ziyaret edilen bir yer değil de; sürekli ve sonsuz kalan, sonsuzluğu kuşatan, düzlemleri yok edilmiş bir yapı, bizi de sonsuzluğu da içine alan bir sonsuzluk evi olarak düşünüyor. Çevreyi de içine alan bu mekân, sonsuzluk evi, gökyüzünde, yeryüzünde ve toprağın derinliklerinde var. Sonsuzluk kavramı toprağın içinde yere yansıyarak devam ediyor. Erdal Sorgucu'nun yerinde yaptığı incelemelerden sonra yansıtıcı yüzeyin ve strüktürün paslanmaz çelikten olmasına karar veriliyor. Ona göre malzeme de Y.Güney gibi sonsuz olmalıydı... Erdal Sorgucu; "Mezar yapmak istemedik, yaşayan ve yaşayacak sonsuzluğu anlatma istedik. Yılmaz Güney ise bu sonsuzlukta bir yiğit, bir güzel ses; yankılanıp çoğalan" diyor. Yarışma ikıncisı Gürhan Bakırküre ve Nuray Saatçioğlu ise "geleneğimizde olduğu gibi basit fakat bir o kadar da anlamlı bir anıtmezar yapmayı" tercih etmişlerdi. Türk mezar taşları basitliklerine rağmen çok güçlü bir ifadeye ve sanatsal değere sahiptir. 2. ödül sahiplerinin çıkış noktası sonsuzluğa kavuşmanın bir ifadesi olan tekrarlanmış geometrik formlarolmuştur. Gürhan Bakırküre ve Nuray Saatçioğlu "Buradaki sonsuzluk fikrini, Y.Güney'in sanatının ve kişiliğinin kazandığı bir devamlılık ve sonsuzluk fikri olarak" yorumlamışlar. "Seçilen form, bu doğrultuda sonu olmayan geometrisiyle spiraldir." 2. ödül sahipleri Y.Güney'in yeniliğe açık ve öncü, fakat aynı zamanda da halka bağlı kişiliğini geleneksel bir malzeme olan bakırla vurgulamak istemişler. 3. ödül sahibi Fadime özmen ise düşüncelerini şöyle açıklıyor; "Taşın tüm biçim inadı yırtıldı. Özü ve yırtılışı seyrediyoruz. Üretkenliğe kendinı kapanış, en küçıik değişime izin vermeyen taşın gerçeginin tanığıyız. Benliğinde barındıracak iliklerine degin gerçeği, önceki tüm kaya sarp mermerden pürüzsüz en küçük tırmanışa izin vemeyen inadına inat." "Şair yanında bitiyor gün. Düşlerimizin kararmamış gelini, geceyi delıp geçerek ulaşıyor bize"... Y.Güney sınırsız yalnızlığında hem savaşçı, hem de "insanları barışa, sükunete, okumaya, sevgiye çağıran bir derviş. Bütün bunların sonucunda mutlak bir yalnız adam." (1) Not: Yılmaz GOney İçin Anıtmazar Pro)«8İ Yarışması sonuçları 10 martdan Itlbaran Dost Sanat Ortamı'nda •ergllenecektir. (1) Yeni Gündem, S.1416, Murat Belge 13