Katalog

GÖKYÜZÜ İlkbahar ve yanlış okunan burçlar Yerin dönme eksenindeki yalpalamadan dolayı ilkbahar noktası, burcların başlangıç noktası sayılan Koç'ta değil, Balıklar takım yıldızına kayar. Bu kaymadan dolayı her gün binlerce kişi, başka burcun falını okumakta. •nkııt I ıbıltr f Tay Iç Güneş dizgesi Cizımde ıç Guneş dızgesınde yer alan gezegenlenn yörungelerı uzerındekı konumları, tepeden görulebıleceğı bıçımde verllmlştır Yörüngelerin büyüklüklen yaklaşık olarak çlzilmıştır Gezegenlenn büyüklüklen de önemsenmemıştır Ancak, gezegenlen neden takımyıldızlar Içınde görduğumuz hakkında bır yaklaşımda bulunulmak istenmıştır 21 Mart gündönumünün, ilkbahar noktasının yalpalaması yuzünden Koç takımyıldızına düşmediği de görülebilir M artın yırmıbırıncı gununde Guneş ekvatorda yaşayanlar ıçın tam tepededır Bu gundönumu noktalarından bırıdır Gece ve gunduz eşıttır 21 marttakı gundönumu ılkbaharın habercısidır ilkbahar noktasının dığer bır önemı de cısımlerın konumlandırılması ve yıldız zamanı kavramında kullanılmasıdır. Cısımlerın gökyuzundekı yerlerı ıkı açı ile belırlenır Enlek'ten derece olarak yuksekhklerı dık açıklık, ilkbahar noktasından saat cınsınden yönelımlerı sağ açıklıktır. Herhangı bır yıldızın sağ açıklığı, o yıldızın boylamdan geçtığı andakı yıldız zamanına eşittır Yıldız zamanı ıse ilkbahar noktasının boylamdan geçtığı andan başlayarak sayılan seslerdır Ortalama Guneş zamanıyla arasında dört dakıka vardır Örneğın, Guneş'ın 21 marttakı sağ açıklığı sıfır saattır Güneş her zaman ilkbahar noktasında kalmaz ve yıldızlar arasında doğuya doğru yıllık devınımını ayda 30 derece kadar kayarak surdurür Bır ay sonra 21 nisanda bır başka takımyıldıza doğru kaymıştır ve ilkbahar noktasından ıkı saat sonra boylamdan geçer Sağ açıklığı 2 saattır genelleştırecek olursak Guneş'ın sağ açıklığı 2x (21 marttan sonrakı ay sayısı) yerin dönme eksenindeki yalpalamadan dolayı ilkbahar noktası, burcların başlangıcı sayılan Koç takımyıldızında değildlr. Balıklar takımyıldızına doğru kaymıştır Bu kaymadan dolayı hergün binlerce kisl, kendilerlne alt olmayan burcun falını okumaktadır. Bülent Uyamker Sabah 5 gezegen izlenebilır M erkür, ay ortasında Balıklar takımyıldızırtda, ayın son gunlerınde ıse ılerleyerek Koç takımyıldızına geçeoek Gezegen, Guneş'e yakın olduğu ıçın gözleme uygun değıl Uanüs Teke (caprıcornua) ve Saka (aquarius) takımyıldızları arasında ıleriıyor Ay boyunca ortalama 4 OO'te doğacak olan gezegen, Guneş doğmadan önce yaklaşık ıkı saat kadar izlenebilır Vbnüs'un uzanımı (Guneş'le arasındakı açı), gıderek artacak ve ay sonunda 46 dereceye ulaşacak Mars ay ortasında Yay ve Teke'nın arasında Ayın ıkıncı yarısında ıse Teke takımyıldızında yer alacak 15 Mart'ta 4 OO'te doğacak olan gezegen, ayın 25'ınde venüs'ten önce saat 3 44'te doğacak Satürn, Uranüt ve Neptun, Yay'dakı bırlıktelıklerını sürduruyor Satürn, ay başında 4 OO'te, ay ortasında 3 30'da ve ay sonunda 2 45'te doğacak Böylece Markür'u saymazsak, sabah gökyüzü gözlemcllerl baş g«z*g«nl Izlevabllecekler. Ancak gökyuzunun görkemlı konuğu Juplter ıse ızlenmek ıçın oldukça uygun konumda Ay başında 2 30'dan sonra batacak olan gezegen, ay sonuna doğru 1 30'da batmaya başlayacak Uydumuz Ay ıse 11 Mart'ta dolunay, 26 Mart'ta yenlay konumunda bulunacak Jüpiter, İkizler takımyıldızında G uneş'e yerden beş kez daha uzakta bulunan, dızgemn en büyuk gezegenı olan Jüpiter, yolculuğunu ikizler takımyıldızında sürduruyor Her yılı yaklaşık ayrı bır takımyıldız sınırlarında geçıren gezegen, Hayvanlar kuşağındakı (zodyak) tam bır turunu onıkı yıldan bıraz daha az bır surede tamamlıyor ilk kez Galitoo tarafından gözlenen dört uydusu (sırasıyla lo, Europa, Ganymede ve Callısto) ıse, bırkaç gunde bır gezegen çevresını dolaşan mınık gezegenlerdır Değışik dolanma surelerınden dolayı her zaman farklı konumlanan uydular, bir durbun yardımıyla gozlenebılır Jupıter yerin boyutlarına oranla bıze çok uzaktır Bu nedenle, uyduların konumları yerin her tarafından (yaklaşık) aynı görunur Belırlı donemlerde devınen tum cısımler, evrenın doğal saatlerını oluştururlar ÖrneAur .• •• t ; •t And ğın, uyduların konumları hakkında bır fıkrınız varsa, Jüpiter saatınden yararlanarak kendı zamanınızı bulabılırsınız Danımarkalı gökbılımcı O. Römer, 1675 yılında gezegenle aramızdakı uzaklık azaldıkça, Jupıter saatının daha hızlı çalıstığının farkına vararak, ışığın aonlu bır hızı olması gerektığı sonucuna ulaştı Çizımde mart ayı ıçın gezegen ve uyduların konumları verılmıştır Duşey çıft çızgı jupiter'ı, numaralandırılmış eğrıler uyduları gostermektedır Çızımın yanında tarıhler de belırtılmıştır Her nokta o gun ıçın Turkıye saatıyle 2 OO'ye karşılık gelmektedır H e r Cyg >•'.' * . Aql KUZEY Boo Leo Gem ' i Per '. Or. 25" Cop Gru Sgr ı Sco ! GÜN E Y 150° CMa Merkur Venüs Mars lupıter 6 C«t ^ V A • Satürn •©• Uranus 0 Neptun Q Gunes © )for ekvatorunu gökyuzune fırlattığınızı duşunelım Gökyuzune ekvator olacak ve gokyuzunu ıkı eş parçaya bolecek bu hayalı çızgı eşlek olarak adlandınlır Cısımlerın konumları da bu çızgıye göre tanımlanabılır Eşlek ıle guneyın görunur yörungesı (tutulum) 23 5 derece açı yaparlar Gezegenler tutulma duzlemı çevresınde devındıklerı ıçın, konumları genellıkle gökyuzunun eşlek ve tutulum bölgesı ıçın çızılen harıtalarda gosterılır Bu çızım eşlek bölgesının 50 ve 50 derecelen arasında kalan tum gökyuzünu gostermektedır Gezegen harltası O1 181 1)2* * 0l 1 İ0 2 Europa 3 Ganymede 4 Callısto 30