Katalog

PSfKİYATRİ Sherlock Holmes klinik olay mıydı? Holmes, saplantıları olan, esneklikten uzak, nörotik ve bu nedenlerle de depresyon eğilimliydi... Ancak, Holmes gibi bir kişiyi tedavi etmeye kalkışmak, onu öldürmek olurdu... Yazan: Henry R.Rollin Türkçesi: Mustafa Ziyalan, Hakan Atalay Ünlü dedektifin kişiliği üzerine bir çözümleme U nlu dedektif Sherlock Holmes'un dostu Dr. John H. VVatson, meslekten bir psıkıyatnst ya da psıkolog olmayabılır, ama görduğu tıp eğıtımı sayesınde yaman bir gozlemcıdır Kanıtlara bakılacak olursa VVatson gozlemcı olarak yalnızca keskın zekâlı ve kurnaz değıl, tepeden tırnağa guvenılırdır de Bu nedenle buyuk dedektif Holmes'un psıkolojık yapısına ılışkın oldukça eksıksız bir tablo çızerken, Watson'un "nufuz edıcı" gözlemlerınden yoia çıkmakta kendımı haklı göruyorum VVatson, Holmes'u haşın, yalnız, kendı kendının efendısı ve ınsana özgu, alışılmış duygu dışavurumlarını yapamayacak gıbı görunen bırı olarak çızer Bunu çok açık bir bıçımde "Yamuk Adam"da Holmes'u şoyle betımleyerek yapar "Holmes'da, pek çok kışinln onu insandan çok bir makıne olarak gormesine neden olan bir kızılderili soğukkanlılığı vardı." VVatson bu noktayı "Yunanlı Çevırmen" de şoyle vurgular "Kendiml, onu yalıtılmış bir fenomen, kalpten yoksun bir beyın, zekâ açısından ne kadar ondeyse, ınsan sempatısı açısından o kadar yetersız bulurken yakaladım. Kadınları itıcı bulması ve yeni arkadaşlıklar kurmaktakı ısteksizllğı onun duygusuz karakteri Için tlpikti." tütununu bir Iran terlığının burnunda tutma alışkanlıklarını verebılırım Bunlar düzenli duzensizlikler, öyle kı Holmes'un ne sıgaraları ne de tutunu bulmasına hıçbır bıçımde engel olmuyorlar Holmes gıbı saplantıları olan, esneklikten uzak, norotik kişılık gosterenlerı klınık olarak birbirine bağlayan şey, depresyon ataklarına olan eğılımlerıdır Böyle kışılerın yapısında esneklık yoktur, bu da strese ugradıkları zaman kırılıp depresyona gomulmelerı sonucunu doğurur Holmes'a bakacak olursak, böyle aşağıya doğru mızaç dalgalanmalarına ılışkın açık seçık kanıtlar buluruz Yıne bir yerde VVatson şoyle der "Onu en kara bir depresyonun elınde tutsak buldum Uç bölgenın polısının başarısız kaldığı yerde başarılı olduğunu bılmek bıle onu sınırsel zafıyetınden çıkartmaya yetmıyordu " "Musgrave Rltuali"nde de VVatson, Holmes'un kazandığı buyuk zaferlerden sonra gelen bırtakım donemlerı tanımlar, bu dönemlerınde Holmes uyuşukluk bıçımınde tepkıler göstermekte, kemanı ve kıtaplarıyla yatıp durmakta, kanepeden masaya gıdıp gelmek dışında hareket etmemektedır Bu, çok tıpık olarak depresyon donemlerının buyuk zaferlerden sonra oluşması da çok önemlıdır Görunurdekı bu çelışkı, duygulanımlarında dengesızlık gösterenlerde hıç de az rastlanan bir şey değıldır Örneğın bestecı Sir Edward Elgar'ın buyuk bir yapıtı besteleyıp bıtırdıkten sonra cıddı depresyonlara gırdığı bılınırdı Kokainci Holmes Holmes'a ılışkın bir çözümleme onun hakkında çok yazılıp çızılmış olan kokaın kullanımına değınılmeden eksık kalır VVatson'un bıze anlattıklarına bakılırsa, Holmes'un kokaıne depresyondayken dönuyor olması kuvvetle muhtemeldır Holmes, kokaını tedavi amacıyla, bir mıjzaç yukseltıcı olarak kullanmaktadır Holmes'un herhangı bir zaman uzun surelı kokaın kullanımının sonucu olan bir akll ya da flzlki bozulma gösterdığıne ılışkın hıçbır kanıt bulunamaz Tartışılmaz bulduğum kanıtlara dayanarak, Holmes'un boynuna, yıneleyen depresyon ataklarıyla saplanlılı nörotıklık tanılarını ıçeren yaftayı astıktan sonra, şu soru çıkıyor ortaya Holmes tedavıye uygun bir vaka mıdır? Olmadığını duşunuyorum Eğer tedavının amacı, Holmes'un ayrıntılarla saplantılı, aşırı bıçımde uğraşmasını azaltmak ya daortadan kaldırmaksa, bu onun ışını yapma yetısını gaspetmek anlamına gelmez mı? Başka bir deyışle, Holmes'u tedavi etmek, meslekı açıdan onu oldurmekle eşanlamlı olacaktır Ne olursa olsun, anladığım kadarıyla, esneklikten bu denlı uzak, bu denlı dar ye değışmez kafalı bir kışılığı değıştırmek ıçin beslenebılecek umut, şu ya da bu cınsten uzun bir psıkanalız gerektırecektır Holmes'un parlak zekâsıyla tumdengelımcı çözümleme konusundakı sıradışı yeteneğı bırleşınce şoylesıne tuzak kumkuması bir durum çıkmaz mı ortaya Holmes psıkanalıtık surecın gızlerının ustesınden bir geldıkten sonra, kım kımı analız edecektır artık? Çok basıt, dostum Freud ya da Adler ya da Jung ya da kım olursanız olun (British Joumal of Psychlatry, ağustos 1988) Holmes eşcinsel miydi? Kadınları ıtıcı bulması, Holmes'un psıkolojı yapısını ınceleyen başkalannca da ortaya atılan bir olasılığı yenıden ortaya çıkarıyor Holmes'un gösterdığı eğılım ya da cınsel etkınlığı açısından eşcinsel olması olasılığını Kışısel olarak bu olasılığa ılışkın savı kabul ya da reddedecek durumda değılım Holmes eşcinsel olsa bıle Watson'un onun cınsel eşı olabıleceğını bir an ıçın de olsa duşunmedım VVatson Holmes'un kullandığı bir ınsandan, kuramlarını karaladığı seslı bir tahtadan, deyım yerındeyse onun "alter ego"sundan, "ötekı ben"ınden, çok yakın bir dostundan başka bir şey değıldı VVatson Holmes ıçın, Boswell Johnson ıçın, Horatıo Hamlet ıçın, Laurel Hardy ıçın, bir Ronnıe otekı Ronnıe ıçın ne denlı önemlıyse o denlı önemlıydı, sonuçta ay20 nı kişlnin Iki yarısıydılar. Kanımca Holmes aseksueldı, bu anlamda seksuel bir yanı olamayacak kadar kendı ıçıne sarıp sarmalanmıştı, fazlaca narsıst, fazlaca benmerkezcıldı Bu ozellıklerı başkaları ıçın bir şey hıssetmesıne olanak tanımayacak kadar aşırıydı Bu bakımdan Holmes'un gereğınden fazla kendı goruşlerıne bağlı ve kendını beğenmış olduğunu vurgulamak gerekır örneğın "Yunanlı Çevirmen" de Holmes, "Alçakgönulluluğu faziletler ara' sında sayanlara katılamam " dıye teslım eder "Nihal Sorun"da da "Entelektuel açıdan bana denk bir rakibe (Profesor Moriarty'ye) rastladığımı itlraf etmek zorundayım" der Morıarty'nın pekaz rastlanan bir matematık yeteneğı olduğu, 21 yaşındayken bınomlar teoremıne ılışkın Avrupa çapında ılgı gören bir btlımsel çalışma yazdığı anımsanmalıdır Neredeyse dahı olan bırısıyle entelektuel denklık ıddıasında bulunmak, eğer gerekıyorsa, Holmes'un öyle alçakgönulluce kenarda durmayı pek bılmedığının bir başka kanıtıdır VVatson'un belırtmeyı beceremedığı bir şey var, bu da kendısı eğıtım görmuş bir psıkıyatnst olmadığı ıçın rahatlıkla olabılecek bir şey Holmes buyuk saplantıları olan bırı Bu özellığın Holmes'u "tık tık attıran" ya da zaman zaman "tıkırtısını kesen" şeyın ne olduğunu anlamakta bir anahtar olduğuna ınanıyorum Gerçekten de daha da ılerı gıtmekten çekınmeyeceğım ve şu savı atacağım ortaya Holmes'takı bu saplantılı duşuncelılık, yalnızca bir kışılık çızgısı değıldır, açık seçık bir nörozun belırtısıdır Bu savı destekleyecek bıçımde, Holmes'un gundelık ışlerınde ayrmtılar ıçın bıtmez tukenmez bir kapasıte sergıledığını vurgulamak ısterım Bu durum VVatson tarafından "Musgrave Rltuali"nde şu sozlerle ortaya konur Holmes "ınsan soyunun en duzenlı ve metodık uyesı, yakılmalarına ya da kendınden başka bırılerı tarafından yerlerının değıştırılmesıne ızın vermedığı belgelerı yok etmekten korkan bın"dır Varsayımıma karşı olanların hemen VVatson'un aynı zamanda şunu da öne surduğunu belırteceklerını lyı bılıyorum "Holmes kışısel alışkanlıkları açısından en dağınık adamlardan bırıydı" Görunurdekı bu çelışkıyı şunu açıklayarak karşılayacağım Holmes'un duzensız denılen alışkanlıkları öyle duzenlı bir yapı gösterıyorlardı kı pasaklılıktan çok "egzantrıklık"e ışaret edıyorlardı Bunlara örnek olarak da Holmes'un sıgaralarını kömur kovasındd,