Katalog

DENİZ BİYOLOJİSİ Okurumuz Mehmet Halıcı'ya yanıt Borulu kurtlar ve yumuşakçalar Okurumuzun gönderdiği deniz organizmaları, denizlerimizde çok yaygın oîan bir borulu kurt türüdür. tlham Artüz I odrum'dan bir mektupla birlikte iki . parça çakıl taşı ve üzerinde yerleş'miş boru şeklinde organizmalar gönderen Mehmet Halıcı adlı sayın okurumuzu, doğaya karşı ilgisi ve öğrenme isteğinden dolayı kutlamak isterim. Deniz ve bazı içsularda taşlar ve diğer sert cisimler üzerinde görülen kıvrım kıvrım borular, iki ayrı gruba dahil olabilir; ler. Bu gruplardan birincisi, borulu kurtlar dan kalkerden yapılmış borular içersinde yaşayan Serpula vermlcularis (şekil 1) veya Hidroides norveglca (şekil 2) gibi türler, diğer gruptakiler ise yumuşakça'lardan Vermetus (şekil 3) ve Serpulorbls (şekil 4) gibi gene sert kalker tüplerde yaşayan organizmalardır. Bu grupta yer alan ve kendisini denizde yüzen veya batık ahşap cisimler, bu arada da ahşap sandal ve motorların tahta kısımlarını delerek gömen, bu şekilde teknelerin zarara uğramasına neden olan Gemi kurdu Terredo navalls türü, bütün denizlerimizde, özellikle de sakin liman ve barınaklarda büyük tehlike yaratmaktadır. Sayın okurumuzun göndermiş olduğu çakıllar üzerine yapışık organizma kavkısı, denizlerimizde çok yaygın olan Serpula vermlcularis türüdür. Sedantarla (sabit canlılar) grubuna dahil Borulukurt türü, taşlar, kabuklar ve hatta alg gövdeleri üzerine kendini yapıştırarak gelişir. Sert kalkerden yapılmış w % MM .» borunun kesiti yuî 4m ^F a varlaktır ve üzerin* • JİJ o de az çok belirgin halkalar bulunur. Bu türe çok benzeyen ve yaygın bir tür de Hydroldes norvegica türüdür. Bu türde boru kesiti dörtgen veya çokgenlidir. Bu türün Doğu Akdeniz'de rastlanan bir akrabası ise Süveyş kanalı yolu ile 955'den sonra Is B Teredo navalis Ekonomik açıdan hiçbir önemi olmayan ve genellikle bir büyüteç olmaksızın gözlenemeyecek kadar küçük canlı varlıklar, son günlerde ağzımızdan düşürmediğimiz "ekolojik denge"nin kilometre taşları, daha doğrusu doğal zincirin bolünmez halkaları olarak bir ülkenin kaderini tayin edebilmektedirler. Dünya yüzündeki tüm olusumların araştırılmasını, bir avuç bilim adamından beklemek, bizi geri kalmışlığın da ötesine götürecek bir yoldur. Bugün gelişmiş olarak . nitelenen ülkelerde toplumun büyük çoğunluğu çevreleri ile kişisel veya dernekler aracılığı ile örgütlenmiş olarak ilişki içerisindedirler. Bu ülkelerde yaşayanlara yönelık yüzlerce kitap, broşür, dergi ve sayısız TV belgeseli, topluma, yakın ve uzak çevrelerinde yer alan varlıkları tanıtma amacı ile yayımlanmaktadır. Vermetus gigas ğasına olan saygısı ve sevgisi, ona gösterdiği ilgi ile kanıtlanmakta ve bireysel veya kurumsal girişimler ile ülkesine, ulusuna ve tüm insanhğa çok yararlı bilgilerin, damla damla birikerek engin denizler haline dönüşümüne olanak sağlamaktadırlar. Bir varlığın daha önce saptanmış olması, ona karşı olan ilgiyı azaltmamalıdır O pek iyi bılınen canhnın ortamdaki dıkey veya yatay dağılımı, azalıp çoğalması keşfedilmesi kadar önemli mesajlar verir. Bir örnek vermek gerekirse, hemen hemen hepimizin zevkle yediğimiz, içkimize meze ettiğimiz kara mldye'lerin Türkiye denizlerinde izmir'den asağrya geçmedlklerlni, ancak 1960'larda idrak edebildik. Zonguldak'ta taş kömürünün varlığının, çevresiyle ilgili bir denizeri olan Uzun Mehmet'in buluşu olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle, Sayın Mehmet Halıcı gibi çevresine ilgi duyanların, çevre ve doğa' mızı tanımamıza yarayacak katkıları, kıvançla karşılamak gerekir. D Sabit canlılar Hydroides norvegica kenderiye'den İskenderun'a kadar olan alanda yayılan Hydroides heterocera türüdür. Her üç tür de genellikle sığ sularda yaşarlar, ancak 350 m. derinliğe kadar rastlanmaktadırlar. Bu organizmalar beslenme amacı ile gövdelerinin ön kısmını borudan dışarıya uzatır ve bir karanfili andıran tentaküllerini (duyargalannı) şemsiye gibi açarlar Bu dikenli ve flamentli, kaidesinde birleşik ve iki loblu, türlere göre değişen kırmızı, sarı ve beyaz şeritler halindeki renklerle bezenmiş tentaküller, besinin yakalanmasına ve oksijen içeren suyun solunum sistemine sevkine yarar. Bu tentaküllere dokunan planktonik organizmalar, ritmik hareketler ile ağıza doğru sevkedilirler. En ufak bir irkiltilme ile bu şemsiye büyük bir hızla boru içersıne çekilir. Gerek borulukurtlar gerekse borulu yumuşakçaların larvaları plankton organizmaları olarak su hareketleri ile kendilerini yapıştıracak sert bir zemin bulana dek sürüklenirler ve bu dönemde pek çok organizma tarafından tüketilirler. Doğa üzerine yayın nerede? Cumhuriyet gazetesinin yayımladığı değerli Kitap ekine bakınız, dogamızla llglII bir tek yayına rastlayabilecek misiniz? Gelişmiş ülke insanımn çevresine ve do Ülkeyi tanımak gerek Bu organizmaların herhangi bir ekoncmlk değerl yoktur. Ancak doğanın bir parçası olarak deniz içersindeki dengenin sağlanmasında kendi çaplarında görev yaparlar. 21. yy'ın kapısını çaldığımız bu günlerde ülkemizin bütününü oluşturan havası, suyu, denizi ve toprağı ve bu biyotopların içerdiği doğal zenginliklerı gereği gibi tanıyamamış olmamız, son derece düşündürücü ve ürkütücüdür. Bir ülkeye sahip olmak demek onu bütünü ile tanımakla olasıdır. Doğal zenginlik deyimi, yalnızca ülke ekonomisinde, iç tüketim ve dış satımda geçerli varlıklar olarak algılanmamalıdır.