Katalog

O T O M O B İ L T E K N O L O J İ S İ Kazalara karşı özel arabalar Çeviri: Anahid Hazaryan F ransa, otoyolların yapımına başlamadan önce kendi ulaşım ağlarının dünyada birinci olmasıyla övünürdü. Dünyanın en iyi çekiş gücüne sahip arabaları Fransa tarafından üretilirdi. Son 15 yıldır ise alkollü araba kullanma, güvenlik kemeri takmama gibi durumlarda sert cezalar uygulanmasına karşın kazalarda ölenlerin sayısı her yıl 10 bini aşıyor. Bunu önleyebilmek için Fransa stratejller saptamayı tasarlıyor. Bu ülke diğer devletlerin kıskandığı önemli bir kuruluşa sahlp: 1969'da Peugeot ve Renault'nun ortaklaşa kurduğu daha sonra Citroen'in de katıldığı kaza Incelemesl ve blyomekanik laboratuvan. Üç araba üretlclslnln rekabete glrismeylp uzmanlan arasında Işblrllğln» Izin vardlğl tek alan budur. Yapılan araştırmalar sonucu Inaanlann kaza öncesl v* aonraaı davranışlan, vticudun şoklara karşı dayanıklık d*r*cesi hesaplandı. Bu amaçla kaza ortamı la boratuvartarda canlandmlarak Insanın blyolojlk yapıaına çok yakın özelllkler taşryan mankantor üretildi. Eld« •dlton sonuçlara göra şokun enerjisini emebilmek için otomobll ttn», arkaya ve yanlara dogru eğilebilmektedir. Olüm olasılığını azaltmak amacıyla arabadakileri oturdukları yerde sabitleştlrecek yöntemler geliştirllmelidir. • Saatte 50 km hızla giden bir otomobil ani bir fren yapcnak zorunda kakJığında 15 m sonra durabllir. Ortalama hız kesme ölçüsü 0.8 g'dir. • Saatte 50 km. hızla giden aynı araba ağaca çarptığında yaklaşık 1 metrelik bir durma mesafesine sahip olacaktır. Ayrıca sürücü, güvenlik kemeri takmışsa bu birime 50 cm daha eklenecek ve bu duruş uzaklığı 1.5 m'ye yükselecektir. Mesafeye ters orantıda değişen gaz kesme hızı ise 10'la çarpılıp 8 g'ye ulaşır. Bu aşamada süröcünün vücut ağırlığı 8 kat fazlalaşır ve böylece şoka dayanıklılığı artar. • 50 km hızla giden bir sürücü güvenlik kvmeri takmamıssa, bu durma mesafelerinin hiçbirinden yararlanamaz. Çarpma sırasında 50 km'lik sürat azalmaz. Sürücü direksiyona ya da ön cama çarpar. Bu sırada gaz kesme hızı bir öncekinin 10 katına ulaşarak 80 g. olur, bu da tehlikeli bir orandır. Çünkü göğüs kafesinin dayanma gücü (laborutuvarlarda yapılan araştırmalarla belirlendi) 60 g ve 3/1000'le sınırlıdır. Ideal bir ön koruma slstemi: ön kısım tamamen deforme olarak darbe enerjisini emer; sürücü koltuğu etkilenmez; kemerin yanı sıra sanlyede slşebilen bir çanta kişiyi korur. ka bir deyişle kemiklerinin dış kısımlarını korur. Bifnlar zedelendiklerinde karın bölgesinde ciddi yaralanmalar meydana gelebilir. Bu tür olayları önleyebilmek için yastıkların sağlamlığı dikkatlice incelenmeli, kemer iyice gerilmelidir. Şişebilen yasttk Koruma yöntemleri arasında "hava çantası" olarak adlandırılan yaSlığın önemli bir işlevi var; direksiyon poyrası içine ya da oturanın tam karşısına yerleştirilen bu yastık, çarpışma sırasında şişer. Ancak havalı çantayı kemere seçenek olarak , gören Amerikalıların aksıne Avrupalılar bu yöntemi, güvenlik kemerinin yetersiz kaldığı yerlerde yardımcı bir unsur şeklinde değerlendiriyorlar. PeugeotRenault'nun kaza araştırmalan ve bıyomekanık laboratuvarından mankenler üzerinde yapılan deneyler sonucu yalnızca karın kemerlerinin kullanılması düşünülmüştü. Ancak gerçek insan kadavraları üzerinde yapılan denemeler bu tasarının felaketlere yol açabileceğıni gösterdi, göğüs bölgesını de Örten kemer en güvenilir olanıydı. ların ve karnın yaralanmasını önler. Ancak tüm bu donanımlarda bir yanlışlık yapıldığı takdirde çok kötü sonuçlar ortaya çıkabilir; bundan dolayı bu yöntemlerin doğru ve tam uygulanmasına yönelik yasalar yürürlüğe konmalıdır. Yandan çarpışmalar Korunma yöntemleri bu tür çarpışmalar için oldukça kısıtlı. (Oysa ölüm ve yaralanma olaylannın % 22'si bu tür çarpışmalar sonucu meydana geliyor.) Yandan çarpışmalar sonucu oluşan 80 cm'lik çıkıntılara karşı önlem alınabiliyor, ancak dört oturma yeri olan bir arabanın üç metrelik bir genişliğe sahip olduğu göz önünde bulundurulursa tehlikenin boyutu daha iyi anlaşılabilir. Şu andaki çalışmalar otomobil yapılarının daha da sağlamlaştırılarak çöküntüleri ve enerji dağılımını önlemeye yönelik. Ayrıca darbenin etkısini geniş bir yüzeye yayacak kapitone donanımlar da tasarlanıyor. Peugeot, kapı üzerine yerleştırilecek şişebılir bir çantayı incelıyor; direksiyona konulan ve 50 milisaniye de şışebilecek çantadan farklı olarak bu kapı çantası 15 En öldürücü olanlar: ön darbeler a) Bebekler İçin, yola arkası dönük bir biçimde yerleştirilmiş beşlk. b) Kuçük çocuklar için kabuk biçiminde oturma yeri istatistiklerin belirlediğine göre kazalarda meydana geien ölüm ya da yaralanma olaylannın % 63'ünün nedeni önden gelen darbelerdir. Peugeot ve Renault gibi otomobil üretiasi kuruluşlar özellikle bu tür şoklara karşı korunma yöntemlerı gelistirmeye çalışıyor. Araştırmacılar laboratuvarlarda, önden çarpışan ıkı arabayı temsil eden bir deney gerçekleştirdiler; bunun için 30° eğimli bir duvara saatte 57 km hızı olan bir darbe uyguladılar. Sonuçta, araba yapılarının değiştirilmesi ve güvenlik sisiemlerinin sağlamlaştınlması işlemleriyle, Insan vücudunun bu çarpışmaya dayanablleceği saptandı. Otomobilin yapısında gereken değişimler bilgisayarda hesaplanıyor; yapının bütünüyle değiştirilmesi için büyük Cray bilgisayarı 10 saat süreyle kullanılıyor. Sac ve çelik blleslmi içeren maddenin kalınlığı saptanıyor. Ancak kaputun altındaki diğer mekanik parçaların da(motor, vites kutusu, filtreler vb..) kontrol edilmesi için elde edilen sayısal verilerin deneylerle doğrulanması gerekiyor. Koltuğa bağlı çocuklar Yetışkınlerle karşılaştırılınca çocukların fiziksel özellikleri daha bağdaşıktır; bebeğin başı, vücudunun dörtte biri, bacak uzunluğu ise 3/8'ıdır Vücudun gelışme süreci göz önüne alındığında her yaş için belli bir yapı vardır. • Fransız yasalarına göre bebekler, güvenlik kemerleriyle tutturulmuş sepetlere konulabilir. ön ya da arka koltuğa yerlestirebilen kabuk bicimindeki oturma yerl*ri Fransa'da bebekler için yasaklanmıştır. Oysa isveç'te bu yöntem yaygın olarak kullanılmaktadır. • 34 yaş arası çocuklar için koltuk üzerine kabuk şeklinde oturma yerleri konuluyor. Buraya yerleştirilen çocuk ayrıca kuşakla bağlanıyor. • 34 yaşından 10 yaşına kadar çocuklar, karnı örten bir kemere sahip yastıklı koltuk uzerine oturmaları şartıyla güven . lik kemerini takabilirler. Bu sistem kalça ' iyice gerilmiş kemer Kazaların önlenmesinde güvenlik kemerlerinin rolü tartışılamaz: Kemerin karnı kuşatan bölümü, 3 tonluk bir ağırlığı taşıma gücüne sahip kalça çıkıntılarını, baş c) Yetişklnler için yastıklı koltuk ve kemer. Bılgısayar sayoslnde, çeşıtli araba modelleri üretip bunları denemeye gerek kalmadan darbeye uygun ideal yapı oluşturulabilıyor.