Katalog

TIP TARTIŞALIM H AFTAN I N GÜNDEMİ Duyarlık, hastalığı olanlar arasında bir klinik belirtinin olumlu bulunma oranıdır... Tanı koymakta iki temel kavram S ıtmalı 100 hastanın 95'ının dalakla n buyukse, dalak buyukluğunun sıtma tanısı koymaktakı duyarlılığı %95 olur Romatoıd artrıtlı 50 hastanın 40'ında RF (romatoıd faktör) testı olumlu (pozıtıf) bulunursa, RF testını romatoıd artrıt tanısı koymaktakı duyarlılığı %80'dır derız Dığer bır deyışle duyarlılık (sensıtıvıty), hastalığı olanlar arasında bır klınık behrtı/bulgunun veya laboratuvar testının olumlu bulunma oranıdır Dalağı buyuk olup da sıtması olmayanlar (tıfolular, lenfomalılar vb) olduğu gıbı, RF testı olumlu bulunup romatoıd artrıtı olmayan hastalar da var Bu nedenle Iklncl bir kavrama gerek oluyor O da özgülluk (specıfıcıty) Ozgulluğun tanımı duyarlılıktan bıraz daha çapraşık Ikı olumsuz yan yana gelıyor Demınkı örneklerden yola çıkarsak, sıtması olmayan 100 ınsanın 30'unun dalakları yotoa (yanı muayenede ele gelmıyorsa) dalak bulunmasının sıtma tanısı koymak ıçın özgulluğu %30 dıyoruz RF testı romatoıd artrıt ıçın %90 özguldur derken de 100 romatoıd artrıtı olmayan arasında RF testı 90'ında olumsuz (negatıf) bulunur anlamı çıkıyor Ancak herhangı bır muayene bulgusu veya laboratuvar testının bır hastalık ıçın özgullu şu kadardır demek yeterlı degıl örneğın romatoıd artrıtı olmayanlar dıye 100 sağlam ınsan alıp, bunlara RF testı uygulasak en azından %90'ında RF testı olumsuz çıkacaktır Bu sonuca dayanarak aynı testın romatoıd artrıt ıçın özgulluğu %90'dır dıyemeyız Testın romatoıd artrıt ıçın gerçek özgulluğunun saptanmasında aynı testı, belırtı ve bulguları romatoıd artrıtle karışan hastalıkları olan ınsanlara da uygulamak gerek Ayrıca hastalık belırtılerı benzer olmamakla beraber romatoıd artrıt dışında RF testıni olumlu yapabılen durumlar da var (örneğın bazı kanserler ve enfeksıyon hastalıkları) Işte RF testının özgulluğunu saptamada romatoıd artrıtı olmayanlar grubunu, sağlıklı kışıler yanında böyle hastalıkları olanların da oluşturması gerekli Demek herhangı bır yontemın veya bulgunun bır hastalık ıçın özgulluğunı tanımlarken, Prof. Dr. Hasan Yazıcı Cerrahpaşa Tıp Fakültesl yontemın uygulandığı veya bulgunun bu lunduğu hastalığı olmayanlar grubunun da tanımını yapmak zorunlu Yukarıdakı örneğı tamamlarsak, söz gelışı 40 sağlıklı ınsan, 20 tuberkulozlu, 10 osteoartrozlu, 10 bakterıyel endokardıtlı, 10 ust solunum yolu enfeksıyonlu ve 10 kanserlı hasta arasında bakıldığında, RF testının romatoıd artrıt ıçn özgulluğu %90'dır demek doğru bır tanım oluyor Doğal olarak testın sınandığı kontrol grubu ne kadar buyuk olursa, bıldtrılen özgullüğun değerı de o kadar fazla oluyor • Son bır saptama Duyarlılık ve özgülluk hemen daıma yekdığerıyle ters orantılı Bır testın duyarlılığı ne kadar yukselırse özgulluğu o kadar duşuyor veya tam tersı Buna bır sonrakı yazıda değıneceğım "banş", "ışbırlığı", temel hak ve özgürluklerın, ınsanca ve refah ıçmde yaşama ısteğının on plana çıkartılarak altının çızıldığı dunyadakı yenı sureç, ulkelenn öncelıkler sıralamasını da yenıden belırleyecektır Bu sureçte, "sılahlanmaya harcanan mılyarlar"ın önemlı bır bolumunun başka yatırımlara, ozellıkle de bılımı, teknolojıyı gelıştırmeye akacağını rahatlıkla söyleyebılırız... Yenı dönem, guçlu ekonomık yapılar tatep etmektedır; bılımteknolojı de guçlu ekonomılerın olmazsa olmaz temel taşları kabul edılır. Gelışmış ekonomılenn ılerı teknolojıler temelınde yenıden orgutlendıklerını goruyoruz "Ilerı teknolojıler" ve bu teknolojılerı yaratan temel bılım çalışmaları bugunun ve yarımn ekonomılennın kılıt sözcuklen, anlatımlarıdır... Başka bır deyışle, uzmanlara gore emekyoğun ağırlıklı uretımlerın dunya pıyasalarında geleceklerı hemen hıç yoktur; kahteyı, ucuzluğu, yenıyı belırlemekte olan, "bılımteknık yoğun" uretımdır. tşte bu surecın de dunyada çok hızlı seyrettığıne tanık oluyoruz. Bılımsel çalışmaların sonuçları, yenı bakışlar, anlayışlar, kavrayışlar, teknık buluş ve gelışmeler hızla ekonomılere "sokulmakta"; rekabet şansını arttırmak ıçın bır yandan da var olan sıstemlerde, örneğın motorların daha verımlı, üretken olmaları amacıyla teknık lyıleştırmeler, dönuşümler yapılmaktadır Türkıye bu gelışmelen ne derece cıddı bır tutumla ızlemektedır, çok merak edıyoruz. Turkıye'nın bugun her zamankınden daha çok, yarın ıçın, yaktn gelecek ıçın 'yenı bakışlar'a ıhtıyacı vardır; hem de vakıt kaybetmeksızın... Gelecek hafta buluşmak uzere skerı f^Lsk bloklaşmanın gıderek son bulduğu; "DoğrulukTekrarlanabilirlik" Eleştiriye yanıt O K U R D A N BİZE almak amacıyla eczaneye geldi Eczacı Igerçı eczanelerımızde "gerçek" eczacıyı gormeye pek ahfik değılız, ama ), ılaçları raftan aldı En lyı olasılıkla (örneğın), üzerıne 3 çızık çızdı (I) (Yanı 24 saat ıçerıstnde 3 defa alınacakmışl), bır de "tok" ya da "aç" ıbaresını yazıp tutarını hesaplayıp parasını aldı ve ılaçları sarıp hastasını gonderdı Pekı nasıl olrr.alıydı? ozellıkle antıbıyotıkler gıbı ontıhıpertansıfler ve kalp ılaçları gıbı dozun yasamsal onem tasıdığı ılaç gruplarında, ılacın kullanımının, hastaya, butun aynntılarıyla olası yan etkılerı ve kontrendıke olduğu durumlarla anlatılması şarttır Bu önce hekımın sonra ve ozellıkle ecza*.ının gorevıdır Bunun doğrusu, hastaya, bu ılaa sekızer saat ara ıle ve tok karnına almasını soylemek olacaktır Demokrasılerde var olan "olmazsa olmaz" kuralı aynı şekılde geçerlıdır Sayın Cafer Demlr 17 Kasım 1990 tarıhlı yazısında, 3 Kasım 1990'da yayımlanan 'DoğrulukTekrarlanabılırlık' yazımı eleştırıp "temeldekı hatamın ' ölçum farklılıklarını gorecelığe bağlamam olduğunu bellrtıyor Her şeyden evvel çok teşekkur, demek "tıp tartışalım"a katılanlar var Bunun yanında eleştırıcı muhendıs Yazımda da belırttığım uzere, ana amaçlarımdan bırı hekımlerı mühendısler gıbı rakamsal duşunmeye zorlamak Yazım dıkkatlı okunursa görulecek, ben ölçum farklılıklarını gerçek değerın görecelığıne bağlamadım Hekımlıkte doğru dedığımız kavramın gerçeğe, gerçek değışmese bıle, uygulanan yontemın hatalarına bağımlı ve dolayısıyla görecelı, yakın veya uzak olabıldığını açıklamaya çalıştım Her şeyden öte ve en önemlı olarak, "tekrarlanabılır"ın "doğru"dan tümuyle ayrı bır kavram olduğunu vurguladım Sayın Demlr, bız hekımler Arısto'dan Descartes'a yenı yenı geçmeye başladık Eınsteın ve görecelık kuramı daha üst bır aşama İlaçla tedavide dozun önemi Basta antıbıyotıkler olmak uzere her çes/f ılacın peynırekmek şıbı satıldığı ulkemızde, tedavı suresının uzunluğu ve enfeksıyon hastalıklarında enfeksıyonun yıneleme rıskının fazla olması (nedense) pek merak edtlmeyen bır konudur Bunu, halkın kultur duzeyının duşukluğöne bağlamak son derece yanlıs Çunku ılaa "seçen" ve "halka sunan" kısılenn sorumlu olmaları gereken bırtakım yukumlulukler vardır Hastalığı teshıs etmek ve ona en uygun ılaa seçmek, hekımın yetkı ve sorumluluk alanındakı bır konudur Uygun bulduğu ılacın kuHanılışını, hastasına anlatması da oyle 1988 yılı verılerme gore Turkıye'de 11754 eczane ve 17388 eczacı vardır Eczane basına dusen ınsan sayısı ıse 4609'dur Rakamlardan da anlaşılacağı uzere eczane basına duşen ınsan sayısı oldukça azdır Bu sayı, ofekı Avrupa ulkelerınden, Danımarka'da 16326, Isveç'te 14000, Norveç'fe 14500, Hollanda'da 9500'dur Kısaca bır eczacı, eczanesıne gelen hastayla rahatça ılgılenecek zamanı bulabılmektedır Acaba oyle mı oluyor? Hasta, reçetesı ıle ılaçlarını Cumhunyet Bılım Teknık in 6 ve 7 cılt kapaklan hazırlanmış ve satışa çıkartılmıştır Cılt kapaklarını Istanbul Ankara Izmır, Bursa ve Adana burolanndan Cumhunyet Kıtap Ku lubu temsılcılıklerınden edınmek mumkun Cılt kapaklarını posta ıle edinmek ısteyenler her bırı ıçın 8800 TLyı aşağıdakı posta çekı hesap numarasına yatırmalı ve fotokopısını bıze gondermelıdırler Posta Çek No 148 784 Cumhunyet Matbaacılık ve Gazetecılık TAŞ istanbul önemlf Karışıklıkları onlemek ıçın posta çekının arkasına Bılım Teknık cılt kapağı kodunu yazmanıza rıca ederız l cılt kapaklan I. BüUnt Yılmaz AÜ Ecz. Fak. Cumhuriyet BllimTeknik • Sahıbı Cumhu rıyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Mu duru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emine Usakhgil • Yazı Işlerı Muduru Okay Gonensin • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yönetmen Tules Hasdemlr •