Katalog

BİLGİSAYAR DESTEKLİ MİMARİ Mimar, bilgisayarı nasıl kullanmalı? Mimarlarda yeni teknolojiye karşı kuşku var. Bilgisayar tek başına mimarl graf ik yaratabilir ml? Yoksa bilgisayar, kâğıt kalem glbi biraraç mıdır? Dğuzhan özcan, Y.Mimar lllglsayar katkılı blna v« takdim tasanmı uzmanı B undan iki yıl önce ilk kez bilgisayarla tanıştığımda, sekiz yıldır profesyonel olarak sürdürdüğüm milari perspektif mesleğinin artık olamayaağı kanısına varmıştım. Kuşkusuz 1980'li ıllaıia beraber, bilgisayar teknolojlslnln raflk sanatında hızlandırdığı çalışmalar enim gibi birçoklarını bu kuşku içine itıişti. Masa üstü yayıncılık diye bilinen âdeta üçük bir matbaayı böronuzda, evinizde uluyor olmanız, teknik hesabı, çizimi, înklendirilmiş görsel bir medyayı, kısaası basılı her türlü yayını bireysel olarak aratmanız, mimarlık ve mühendislik mes» ıkleri içinde endüstri devrimi ile gelişen zmanlık alanlarının önemini giderek yok IU edecekti? Yoksa endişe, rakamlardan, latematik formullerden uzak kalma isteinden mı kaynaklanıyordu? Bütün bu soruların nedeni, makinelerln arattığı soğuk imajdan dolayı sanatçının slında bilgisayarın getirdiği olanakları billemesinden de kaynaklanmaktadır. Anak bu kuşku yersiz değildir. Bilgisayar Bstekli tasarımın ilk öncüleri AutoCAD ve lacrostatlon adılı bireysel bilgisayar kulınımında duyurduğu sırada, başta bilim damları olmak üzere birçok arastırmacıın duyduğu heyecan, 'tasarlayan lakine' düşünceleri de yoğunlaşmıştı. unların içinde, Viktorya evlerınin mekân üzenlemelerini, belirli bir kural çerçevende bilgisayarın yaratmasını amaçlayan, lemming'in yapay zekâ (artificial ıntelli9nt) proieşi. bilinen en önernji örnektir(1) Her yenilıkde oluşan bu türden neyeînlar, yanı yapay zekânın mimaride kulnımı gibi tezler, daha sonraları gelişen 'I: 2 yazılımlarla biriikte, bilgisayarın geleneksel tasanmı nasıl geliştirebileceği sorusu üzerine kurulu, daha alçak gönüllü projeler haline dönüştü. AppleMacintosh'un önderliğini yaptığı, ön bilgi gerektirmeyen, ögrenimi ve kullanımı kolay, görsel işaretlerle çalışan komutlarla donanmış, herhangi bir yabancı ya da teknik dil bilmeyi zorunlu kılmayan operasyon sistemleriyle birlikte, grafik sanatlar ve mimari teknolojinin bu henüz emekleyen son harikasına daha da sıcak bakar oldu. Tasarımda bilgisayarın ilk etkisinin ardından henüz on yıl gibi kısa bir süre geçmesine rağrrien, bugün yalnızca Maclntosh bilgisayarında kullanılan mimarl amaçlı teknik çizim, üç boyutlu tasarım, renklendirme, animasyon, derinlik hissi veren efektler (gölgelendirme, yüzey dokusu verme v.b.) içın 40'ın üzerinde yazılım vardır.(2) Üstelik her bir yazılımın daha güçlü varyasyonları yılda ortalama iki kez yeniden kullanıma sunulmaktadır Ancak bu baş döndürücü gelişmeye, yazılım piyasasındaki zengin çeşitliliğe karşın bilgisayarın ımkânları geregi gıbı kullanılabilmekte midir? Bu soruya evet demek oldukça güçtür. İngiltere'de yapılan küçük bir araştırmada, bilgisayar katkılı tasarım deyince akla ilk gelen isim AutoCAD'ın, bazı firmalarca yalnızca iki boyutlu çizimler için kullanıldığı, hatta üç boyutlu çizim için sunulan bazı olanakların hemen hkp bilinmediği gozlenmiştir.l31 üstelik bilgisayar ortamının iyi degerlendirilmemesi, her şeyin bilgisayardan beklenmesi, ekranda harcanan zamanın bazen geleneksel çizim sürelerini bile aştığı söylenebilir. Bu bakış açısıyla, örneğin bilgisayarla yapılmış bir perspektif, çok mekanik bulunabilir; hatta teknolojinin henüz yetersiz olduğu bile savunulabilir. (Şekil 1) Oysa ki belli bir formulü olmayan elin yaratıcı etkisi, bilgisayarın sistemli, çabuk ve doğru mekanik yaratımıyla beraber kullanılabilir; böylece bilgisayar desteğiyle tasarım yöntemi geliştirilebilir. Bunu kanıtlamak amacıyla GlasgovvStrathclyde Onlverslteal, Mimarlık ve Bina Bilimi Bolümü'ne bağlı Bilgisayar Katkılı Bina Tasanmı Ünitesi'nın (ABACUS) görsel analiz laboratuvarlarında bir çalışma yapıldı.'4». Araştırmada, perspektif sanatçısının çalışma yöntemındeki sorunlarını, bilgisayarın ne ölçüde çözebileceği gözlendi. Yaygın kuUanımlarından dolayı Şekil: 1 AutoCAD.10 çizimler için, ArHsan 2.1 boyamalar için denendi. ilk problem perspektıfin açısının belirlenmesidir. Mimar, perspektif sanatçısının mümkün olduğu kadar çok değişik açıdan perspektıfin nasıl olabıleceğıni saptamasını, sonuçta da olabılen en etkılisine karar vermesini ister. Geleneksel yöntemde bu talebi karşılamak oldukça zahmetli, uzun zaman isteyen ve genelde de tatminkâr sonuç vermeyen bir aşamadır. Perspektifin ön eskizlnin hazırlanması için AutoCAD.10 ile yapılan denemelerde bu problemin bütünüyle giderebileceği saptanmıştır. Üç boyutlu bilgisayar ortamı, bitmiş bir maketin avantajlarma sahiptir. Nasıl bir maketten istenildiği kadar çok açıdan fotograf tespiti kolaylıkla yapılabiliyorsa, üç boyutlu bir bilgisayar modelinden de aynı avantajlara sahip olunabilir. Bu sayede, bina yüzeylerinin ara kesitlerin bulunması, uzaktaki ve yakındaki nesnelerin oranlarının tespiti gibi teknik problemler bütünüyle ortadan kalkmaktadır. Archltıion II gibi, bilgisayar modellerı için özel olarak geliştirilmiş yazılımlarda, gölge boyunun tespiti de otomatik olarak yapılabilmektedir. Bu amaçla AutoCAD.10 ile Avrupa standartındakl bir bayanın vücud oranlanna göre bir şablon denendi (Şekil 2). Sanatçı bu şablona diledigi gibi hareket vererek istediği duruşu elde edebilir. BöyLütfen sayfayı çeviriniz Yardımcı elemanlar sorunu ikinci probleme, perspektif içinde kullanılan araba, insan gibi binanın boyutları hakkında karşılaştırma yapmaya yarayan yardımcı elemanların hazırlanmasında karşılaşılır. Burada söz konusu olan yardımcı elemanların boyutlarının doğruluğudur. Geleneksel yöntemde sanatçı bunu gerçekleştirmek için deneyimini kullanır. Ancak gene de vakit alıcı ve yanlış yapma oranı yüksektir. Bilgisayarın imkânlarıyla, gerektiğinde kullanılmak üzere üç boyutlu bir sablon arşivi hazırlanabilir. Şatdonlar, ön eskiz için hazırlanan bilgisayar modeline yerleştirilerek uzaklık ve yakınlığa göre değişen oranlar kolaylıkla saptanabilir. Şekil: 3