Katalog

E K İ M A Y I N D A G Ö K Y Ü Z Ü Cüce ve dev yıldızlar Yıldızların özellikleri, sıcaklığı, enerjisi, çapı vb. gelen ışık noktacığından çıkartılıyor. Bulent Uyanıker ıldızlarla yenı tanışan, gökyuzu seruvenıne henuz başlamış meraklılar teleskopla baktıklarında yıldızların yuzeyını görebıleceklerını düşunur, en azından gezegen benzerı bır göruntu umar Oysa, en guçlu teleskopların bıle bıze ulaştırabıldığı, ırılı ufaklı ışık noktacıklarından başka bır şey değıl Bırbırınden farklı uzaklıktakı cısımlerden kaynaklanan bu noktacıklara bakarak yıldızların bpyutları hakkında bır şeyler söylemek doğrusu pek zor görunuyor. görürken, W Sefe'nın çıplak gözle görülemedığını de belırtmek gerek Çünku parlaklık uzaklıkla orantılı bır nıcelık Teknolc Telefonlar yardımıyla dışa evlerin seri üretimi son aşa Derleyen: Daniyal Eriç eknc'ojık açıdan "en guzel evlerin" ınşasında gunümuzde bırçok aşamalar sağlandı, yenı buluşlann uygulaması bır zamanlar ınanılması guç olan kolaylıklar getırdı Bunların bır bölumu, telefonlar yardımıyla kumanda edılen, uzaktan kumandalı, sesle yönetılen, evın ıçınde ve dışındakı özel "konfor" araçlarıdır Örneğın, yemeğınızı hazırlamak ıçın fırınınızı ısıtmak mı ıstıyorsunuz? Bunun ıçın otomatık kumandalı evınıze sadece bır telefon etmenız yeterlıl Yeryuzunde bırçok fırma evle ılgılı sorunları anında çözumleyecek çeşıtll buluşları uygulamaya koyabılmek ıçın çabalar harcıyor Bunlardan "Amerıkan Ulusal Ev Yapımcılığı Bırlığı" 1984'te kuruldu Aynı yıl bır başka tıcarı kuruluş olan "Elektronık Endustrılerı Bırlığı" de "Guzel Evler" kampanyasında kullanılacak standartları ve malzeme normlarını gelıştırmek uzere "Tüketıcı Elektronık Hızmeilerı" servısını oluşturdu Bu amaçla bır prototıp (Önörnek) evın yapılarak uygulamaların tuketıcıye gösterılmesıne geçıldı Dünyaca unlu fırmalardan 11 tanesı bu alanda işbırlığı ve ortak çalışma yapmak uzere sözleşme ımzaladılar Bunlar arasında tanınmış ıletışım fırması AT & T, Carrıer, Lenox ve unlü Pıoneer vardır Kuruluşun Maryland eyaletının Marlboro kentındekı merkezınde Chuck Gutenson, "1988 yılından berı bu konuda çok şeyler değıştı" dıyordu Nıtekım ıkı yıl önce evın ıçındekı otomatık sıstemlerın kumandası ıçın bırkaç mıkroışlemcı devre duşunulduğu halde bugun bunların tek bır merkezden yonetılmesı daha uygun görüluyor Gutenson'ın belırttığıne göre bunun nedenı kullanılacak ekıpmanların basıtleştırılmesı ve malıyetın duşürulmesıdır "Guzel Ev" kampanyasının başkanı Ross Heıtzmann ıse "Bu merkezi kumanda sıstemının ıki fonksıyonu var; önce bu tum şebekeye kumanda eden elektronık sınyallerı dogrultan, ev aletlerını ve sıstemlerı kontrol eden ve ayrıca evın ıçındekı ışletmenın durumu hakkındakı tüm bılgılerı de saklayan bır merkezdır Tıpkı bır beyın gıbi " dıyor Bundan başka, merkezi kumanda sıstemı bır özel mantığa sahıp Bu sayede sıstemı çahştıran elektronık devrelere gereklı kumandaları vermek ayrıca uygulamayı gerçekleştırecek yardımcı devrelerın basıt ışlemlerı yapabılmesıni sağlayacak başiama sinyallerıni ıletmek olanağı sağlanmış "Guzel Ev" projesının uygulayıcıları, çeşıtlı servıs fonksıyonlarının yerıne getırılmesı ıçın gerçekleştırdıklerı cıhazları eldekı standart ve şartnamelere göre gelıştırıyorlar "Güzel Ev" projesının gelışmesıyle birlikte sayıları da artan kontrol ve kumanda kanalları yuzünden döşenecek Y yıldız olduğunu gösterıyor Cuce yıldızlar düşük ışınım güçlerınden dolayı, gozlenmesı zor yıldızlar olmasına karşın yakın çevremızdekı dev yıldızlardan daha fazla sayıdalar Bu yıldızlar bırçok kurala uymadıkları ıçın (örneğın kutleışınım gucü ılışkısı) oldukça ılgınç bır grup oluşturuyor Cüce yıldızların bir ftzelliği de yapılarının dığer yıldızlardan butünüyle farklı bır bıçımde "yoz madde"den oluşması Bu grup ıçınde Guneş'ın yarısı büyukluğündekı Kruger 60'ı, Dünya'dan daha küçük olan Van Maanen yıldızını ve Merkür büyükluğündekı Wolf 457'yı sayabılırız Cucelığın daha özel bır halını yaşayan nötron yıldızları ıse onlarca km'den daha büyuk değıller Gezegenler Mars,8 ekimde T Ay'la birlikte doğacak IBBB Butün yıldızların bırbırının aynı mı, yoksa farklı buyukluklerde mı ya da hangı boyutlarda olduğunu anlamak ıçın ne yazık kı dolambaçlı yollar ızlemek zorundayız Amacımıza ulaşmak ıçın ıse elımızde yalnızca ışık noktacıkları var Bu durumda gökbılımcılere de sinekten yağ çıkaımak duşuyor Yanı noktacığın rengınden yıldızın sıcaklığını, ışığın yoğunluğundan ışınım enerjısını ve ışınım yapan yuzeyın ölçulerının bulunması, son olarak da yıldızın çapının elde edılmesı gerekıyor Bıldığımız yıldızlar ıçın yapılan çalışmalarla yıldızları buyukluklerıne göre dört temel gruba ayırabılıyoruz Güneş'ı ölçut olarak alırsak, • Guneş'ten çok küçuk, cüce yıldızlar • Güneş gıbı kuçuk yıldızlar • Guneş'ten 10100 kat daha buyük dev yıldızlar • Çok daha büyuk ust dev yıldızlar Bu sınıflandırma Guneş'ın ortalama bir Jüpiter ise ay boyunca gece yarısında doğacak. Guneş'ten 2 bin kez büyük Dev yıldızlara gelınce, Kanatlı At'ın (Peg) beta yıldızı Scheat Guneş'ten 100 kat, Akreptekı (Sco) Antares 300 kat, Avcıdakı (Orıon) Betelgeuse ve Balınadakı (Cet) Mlra 400 kat daha büyük Bunların dışında akıllara durgunluk verecek ölçude buyük yıldızlar da var Örneğin W Sefe'nın (Cep) bır ucundan dığerıne 1000 tane Güneş sığabılır Arabacı'nın (Aur) Epsllon yıldızı ıse Guneş'ın yerınde olsaydı, Satürn, ıçınde kaybolacaktı Ep. sılon Guneş'ten tam 2000 kez daha büyük Bu arada, Metelgeuse ve Antares'ı gökyüzünde bırıncı kadırden yıldızlar olarak Gezegen haritası 20 16 12 M • 60» erkür ve Vbnüs, Güneş'le birlikte Bakıre (Vırgo) takımyıldızındalar Bu ıkı gezegen ekım ayının ılk yarısında Guneş'ten önce doğarlar ve kısa sürelı de olsa gözlenebılırler Ancak ayın ıkıncı yarısı gözlem ıçın pek elverışlı de • Vej» PfC G*m • Vır \ . 30° \ V DOCU Sırıu* P.c/ BATI 30* V . Sco •• . •60» I90* • Merkur • Venus • M»rs e JupıUr Saturn Uranus > Neptun ı Pluto O* Mars Boga takımyıldızında hava karardıktan bır saat sonra gözlenebılır Gezegen, Boğa'nın kırmızı renklı yıldızı Aldebaran ve Ülker kümesl arasında hemen tanınacak kadar parlak Mare'ı 8 ekimde Ay'la birlikte doğarken ızleyebılırsınız Jüpiter geçen ay olduğu gıbı Yengeç (Cnc) takımyıldızında Gezegen ay boyunca ortalama olarak gece yarısında doğacak Hava kararır kararmaz guneyde Yay takımyıldızında gözleyebılecegımız Saturn gıderek daha erken batmaya başlıyor Uydumuz Ay 10 ekimde sondördun, 18 ekimde yenıay, 26 ekimde ılkdördün ve 2 kasımda dolunay evresınde olacak Ay, 5 ekimde Balık, 15 ekimde Aslan ve 25 ekimde Yay takımyıldızında gözlenebılır