Katalog

Challenger felaketinin hemen ardından yapılan sorujturmada Amerikalı fizikçi Richard Feynman, hesaplamaların oldukça kuşkulu olduğuna dikkatleri çekti. Sonunda bir tnühendis, kaza geçirme olasılığının hiç de sanıldığı gibi düşük olmadtğını, gerçek rakamın 300'de bir olduğunu açıkladı. Risk değerlendirmelerinde kullamlan yöntemlerdeki bir diğer sorun da rakamlardaki hataların hesaplamaların sonuçlarını değiştirmesi. Bu çok önemli; tekil bir olayın pratikte gerçekleşme olasılığıyla ilgili yürütülen tahminler rahatlıkla on kat fazla ya da on kat eksik olabilir, buna göre sonal değer de geni} bir yelpazede konumlanabilir. Olası hataların etkilerini çalışmada kullanılan yönteme de duyarlık analizi denir: Amacı bir risk hesaplamasının vereceği olasılıklar dizisini belirlemektir. duklanndan daha riskı oldukları sanılır. Bazen önlem almak da sandığtmız kadar yararlı olmayabilir. Bir kurama göre de önlem almak, aksine riski arttırabilir. Örneğin bir ip cambazı güvenlik ağı kullanarak yaptığı gösteride, kullanmadan yaptığı gösteriye göre daha fazla riske girmis, olabilir. Sürücüler güvenlik kemerlerini bağladıklarında kendilerini daha fazla güvencede hi'ssedebilirler, bu yüzden de daha dikkatsiz davranabilirler; böylece kaza sayısı olması gerekenden çok daha fazla olabilir. bilinmeyen risk besin ışıklandırılması besin renkrendirilmesı fluoresans ışık Kozmetikler : : ;; Jf uzay uçuşu nükleer enerji i Ortalamalar kuralı İnsanlar genellikle olasılıkları yanlış değerlendirmektedirler. Çok yaygın bir örnek ortalamalar kuralı; buna göre yıldırım bir düştüğü yere bir daha düjmez. Savasta askerler, bombaların yerde açtığı çukurlara saklanırlar; çünkü aynı yere ikinci bir bomba düşme olasılığı çok zayıftır. Bu iki inancın da aslı esası yoktur. Yıldırımın, aksine daha önce düştüğü bir yere ikinci bir kez düjme olasılığı oldukça yüksektir; çünkü yerdekı açık alanlan seçme eğilimindedir. Bombalar da daha önceki bombaların nerelere gittiğini anımsamazlar. (Yine de bir bomba çukuruna saklanmak oldukça akılcıdır, çünkü güneş banyosu aşılama 111 n n ı H 1111 H 111 uyuşturucular * •kimyasal gübreler mıkrodalga • fırınlar amyant ^tarım ilaçları : gökdelen dehsetli korku M 11 nükleer sılahlar t e r 0 r i 2 m böylece başıruzı yer yüzeyinin altında tutmuş olursunuz.) "Ortalama kuralı" ile ilgili en iyi örnek belki de uçakla yolculuk ederken yanında hep bir bomba taşıyan adamın öyküsüdür. Adamın bombayı yanına almaktaki gerekçesi de judur: Bir uçakla aynı anda iki bombanın birden bulunma olasılığı o denli zayıftır ki pratikte asla gerçeklesmez. D A ı M ı n M 111 n ı n n 111 ttcan havacılık « sigara içmek nn # KONUYLA İLGİLİ KAYNAKLAR Risk ve Şans, Yayına hazırlayan: Jack Dawıe ve Paul Lefrere (Open University Prcss, Milton Keynes, 1980). Kabul Edilebilir Risk, Baruch Fischhoff, Sarah Lichtensteın, Paul Slovic, Stcphen L. Derby ve Ralph L. Kecney (Cambridge University Press, Cambridge, 1981). Yalancılarla tstatistikçileri Ayırt etmek, Robtrt Hooke (Dekker, New York, 1983). Risk Takdiri: Bir çalıjma grubu raporu (Royal Socicty, Londra, 1983) Bayan Şans, Warren Weaver (Dover, New York, 1963). Başkalarının Ne Düjündüğünü Önemsiyor musunuz.î Richard P. Feynman (Unwın Paperbacks, Londra, 1988) donanma fışegı * boks • bısıklet tırmanma v alkol . motorlu taşıtlar bilinen risk # clnayet İnsan psikolojisi Korku ve dchjct: Insanoçlunun riske verdiği tepkiyi psikolojik faktörler de belirler. "Fazla samimiyet saygısızlık doğunır" deyişi hâlâ geçerlidir. Tehlikeli yerlerde çalışan işçiler önlem almak konusunda sık sık ihmalkâr davranırlar. Tehlikeye o kadar alışmıjlardır ki artık ondan • korkmazlar. Aynı jekilde bilinmeyenden de korkulur. Genellikle bilinmeyen tehlikelerin gerçekte ol yangın söndurme Şekilde korku ve risk grafiği görmektesiniz (Royal Society'nin risk değerlendirme raporundan alınmıştır). öldürülmekten korkarız, ama tırmanmak bizi o kadar korkutmaz. Oysa ikisinin tasıdığı riîk, hemen hemen aynıdır. TRANSANDANTAL "daha verimli başarılı ve mutlu bir yaşamın insanı olmak için „ MEDITASYON •Streste kesin azalma, •Tansiyonda kalıcı denge, ^Güçlenen, sağlıklı beden, DERİN DİNLENME^ T M teknığı sırasında birey.eşsız bir dınlenme ve gevşeme duzeyını kazanır TM sırasında medıtatord* gorulen Betâ b«yın dalgalannda guçlenme ve her alanda uyum ariifi BEYİN DALGALARININ UYUMU Beden derın dınlenme kazanırken beyın herhangı, bir dığerbılınç durumuna gore dahadüzenlı olur \ Artan yaratıcılık, ve giderek artan zeka, Gün boyu yapacağınız iki küçük tatil, sizi gerçek doğanıza, gerçek gücünüze ulaştırı Bir hafta içerisinde 7 saatlik bir eğitimle öğrenilen |Transandantal Meditasvon , sabah ve akşam 1520 dakika olarak uygulanıı Sizi, girişin serbest ve ücretsiz olduğu tanıtma konferanslarımızdan birine katılmaya DAVET ediyoruz. KONFERANSLARIN DÜZENLENDİĞİ TRANSANDANTAL MEDİTASYON MERKEZLERİ •k ISTANBUL HERPAZAR SAAT14 00 HER ÇARŞAMBA SAAT 14.00 HERÇARŞAMBA SAAT 19.00 Maharıshi Bırleşık Alan Teknolojisı Derneğı Cumhuriyet Cad. 37/8 Cumhuriyet Apt Taksım Tel: 135 02 28 IZMIR • ANKARA HER PAZAR SAAT 12.00 HER PAZAR SAAT 12.00 HERÇARŞAMBA SAAT 12.00 HERÇARŞAMBA SAAT 14.00 HER ÇARŞAMBA SAAT 18 30 HERÇARŞAMBA SAAT 19 00 Mahanshı Blrieşlk Alan Teknoloıısl Derneği. Izmır Şubesı Yaralıcı Zekft Btllm ve Küttur Derneğl Şatr Eşref Blv No 65/4 Gündenız Apt Alsartcaklzmır And Sokak. 20/5 Çankaya Ankare (Alsancah CamM Yanı) Tel. 63 21 43 Tol: 127 67 2 0 127 77 37 * T.M. T*knt(lniıı KuraeuM