Katalog

YAŞAM Yılda 23 bin Amerikalı öldürülüyor Silah bulundurmanın serbest olduğu ABD'de, ateşli silahların, intihar, cinayet ve yaralanmalarda rolü büyük Cihangir Yurdoğlu teşli silah ıle öldurme olaylarında, Amerıka Bırleşık Devletlerı "medenı" Batı Dunyası ıçınde bırıncı sırada yer almaktadır 25.Ekım 1985 tarıhlı Amerıkan Tıp Bırlığı Haberlen'nde yayımlanan bır rapora göre her yıl 23.000 Amerlkah öldürülmekte, her yıl 23 dakıkada bır Amerikalı bır dığerını öldurmekte, öldurulme "prematur" ölumler ıçınde dörduncu sırada yer .almaktadır Ateşli sılahlarla öldurulme, 1524 yaş grubu ölum nedenlerı ıçınde ıkıncı, 1534 yaş grubu sıyah Amerıkalıların ölum nedenlerı ıçınde bırıncı sırada gelmektedır 1970 ve 1978 yılları arasında 178.467 Amerikalı ateşli sllahlarla öldurulmuştür ve bu rakam Amerikalı bır Ingılız den dokuz kez daha fazla sılahla öldurulme "şansına" sahıptır ABD'de öldurme olaylarımn %50'sınden fazlasında ateşli silah kullanılmakta, guney eyaletlerınde bu oran daha da artmaktadır Arkansas'da 1984 yılında yapılan bır araştırmada 175 cınayetın 107 (% 61 2)sı ateşli sılahlarla gerçekleştırılmıştır ve tüm clnayetlerln % 39'unda tabanca kullanılmıştır Av tüfeklerl % 13 ıle ıkıncı sıradadır Berman ve Salter'ın yaptıkları bır araştırmada, 19711983 yılları arasında öldurulen pollslerln %75'ı tabanca ıle ve genellıkle 38 kalıbreden kuçuk kalıbrelı tabancalarla öldurulmuştür Araştırıcılar tabancanın bu kadar sık kullanılmasının nedenını kolay saklanması ve ucuza (genellıkle 50 dolardan az) elde edllmesl ıle açıklamaktadır Aynı araştırmacılara göre uzuvlarınkol ve bacaklaryaralanma oranı %52'dır ve bır ortopedıstın mudahalesını gerektırmektedır Ateşli sılahlar Intlharlarda da sıklıkla kullanılmaktadır Bırleşık Devletlerde 1980 yılında 26 869 ıntıhar görulmuş bunların %57 ( 1 5 396)SI ateşli silah kullanılarak gerçekleşmıştır 1981 rakamları ısetoptem 27 596 ıntıhar olayında %58 (16 3 3 9 ) ' ^ Erkekler kadınlara göre ıkı kez dahatazla 6ilah kullanmışlardır Ateşli silah serbestliği A öldürülenler kimler? Ateşli silah kurbanlarının karakterıstığı cıns, yaş, ırk, sosyoekonomık durum ve coğrafı bölge zemınınde özetlenebıhr Genç erkekler, azınlık durumunda olanlar (Kızılderılıler, Ispanyollar gibı) ve duşuk ekonomık sevıyeden ınsanlar, dığer gruplara gore daha fazla sılahlı saldırıya hedef olmaktadır intihar ıçın yaşlı erkekler dığerlerıne göre daha sık silah kullan maktadır Cınayetler en fazla büyük şehlrlerde ışlenmekte kaza ve Intihartar ıse taşradan daha yuksek oranda gorulmektedır Ateşli sılahlarla en yuksek cinayet oranı guney eyaletlerınde görülurken, ıntıhar amacıyla silah kullanılması batı eyaletlerınde yuksektır 1972'de olume neden olmayan ateşli silah yaralanmalarının sayısı 155 000 olarak hesaplandı Yaklaşık olarak ateşli sılahlarla ılgılı her bır ölum vakası ıçın beş yaralanma olduğu soylenebılır Onumuz dekı on yıl ıçınde ABD'de çeyrek milyon insanın ateşli sılahlarla ölduruleceğı tahmın edılıyor Bır yıl ıçınde ABD de 190 000 kışı ateşli silahların kurbanı olduğuna gore, herbırının yaralanma veya öldurülmesı durumunda moral olarak beş kışının bu olaydan etkıleneceğını duşunecek olursak, her yıl 950.000 klşi pslkolojlk travmaya maruz kalacaktır Kaza, öldurme veya ıntıharla meydana gelen "prematur" ölumlerle ortaya çıkan ekonomık kayıp da çok buyuktur Bu uç nedenden dolayı ölumlerın ortalama yaşı "doğal" ölumlerden çok daha gençtır Robertson, aşağıdakı ölum nedenlerı içın ortalama ölüm yaşlannı şöyle vermıştır Kardlovasküler hastalıklar 76, kanser 68, motorlu taşıt kazaları 27, öldürülme 31, İntihar 42 Bugun sorulması gereklı olan soru Ateşli silahlann sınırlandınlması, sllahlı saldırı olaylarını azaltır mı? Kamuoyunda bu konuda kesın bır yargı olmamakla bırlıkte, ABD'de yaklaşık olarak 65 milyon silah bulunmakta ve bunların gerı alınması veya kullanımlarının kısıtlanması mumkün görulmemekte Bundan sonrası ıçın vergı ve kayıt sıstemının teorık olarak bazı faydaları vardır Başka ulkelerın ıstatıstıklerınden görulduğü kadarıyla, silahların sayısını kısıtlamak ıle sılahlı yaralanma ve ölüm olaylarımn sayısını azaltmak mumkün Buna karşı surulen tez ıse silah kullanmanın sosyokulturel blr olay olduğu ve sayı kısıtlaması ıle yapılabılecek pek bır şey olmadığı doğrultusunda Öyle görulmektedır kı ateşli sılahlar Amerıkalıların hayatlarına lyıce gırdı ve bu durum silah uretıcılerı gıbı bazı ılışkılı ekonomık gruplar tarafından beslenmektedır Gerçekçı olmak gerekırse ateşli silah olayları maalesef bugun Amerıka'da yaşamanın bedelı halıne gelmıştır (Kaynak Clinical Orthopaedics and Related Research) ızık, matematık, kımya, bıyolojı... Bunlar. özellıkle son 50 yılda kendılerınden türeyen alt dısıplınlenyle bırlıkte, her şeyıyle yeryuzunun ve evrenın varoluşunun maddı temellenm, koşullannı araştıran temel bılımler sayılıyor Dahası, bu temel bılımler sadece tek tek bulguları, olayların bırbırlenyle ve ıç bağlantılarını keşfetmekle kalmıyorlar, varoluşun mantığını anlamaya yardımcı oluyor ve uç noktada, varoluş felsefesı duşüncelenne de maddı kaynak oluşturuyorlar. Bu açılardan temel bılımler, ınsanoğlunun yarattığı her şeye, atna her şeye kaynaklık etmekte. Uygarlığın, ılerlemenın, yenı yaratılan butun teknolojılerın ana gırdılerım oluşturmakta... İşte fızık, varlığın temelını oluşturan maddenm, enerjının, ıç ışleyışını, bırbırlenyle ılışkılerını, dönuşumlerını ınceledığı ıçın kendısım, dünyayı açtklamakta en ıddıalı bılım dalı olarak görür. Ancak kımya olmadan maddenm bıleşımlerım, yapısını, değışımlerını kavramakta, bıyolojı olmadan maddenm nasıl hayat bulduğunu anlamakta, matematık olmadan da tum bu ılışkılerı boyut, olçu ve sayı açısından belırlemekte yetersız kalır... Bu sayımızda 10 yılın değerlendırmesını, yukandan beri overek sızlere beğendırmeye ve dergımızdekı yazılara ısındırmaya çalıştığımız fızığe ayırdık. Fızık'te 10 Yıl yazısı, temel kavramları ve fızığın uğraş alanlarını rahat ve açıklayıa bır dılle anlatması açısından da konuya yabancı okurlarımızm ılgısını çekecektır. Turkıye'nın yetıştırdığı değerlerden fızıkçı Prof. Feza Gursey, arkadaşımız Gencay Şaylan 'la yaptığı söyleşıde, unıversıtelere baskımn bılımı gerılettığını, bınbır gayretle oluşturulan bırıkımlerın bır anda yok olup gıttığını belırtırken, bılım dunyamızın ıçınde bulunduğu duruma ve kısa geçmışıne ayna tutuyor. Feza Bey, haklı olarak unıversıtelerın temel bılım dallarına, dunyadakı uygulamanın tersıne, dıişuk puanla öğrencı alınmasını da bılıme karşı olumsuz tutumumuzun bır göstergesı kabul etmekte. Nıhayet, fızığe ılışkın son yazımız, gazetemızde sınema eleştırılerıyle tanıdığımtz, aslında fızıkçı olan Doç. Mehmet Basutçu'dan. Basutçu, fısyonun 50. yılını ve bu konuda tstanbul'da yapılan toplantıyı yazıyor. • •• Gelecek cumartesıye buluşmak umuduyla, hepınıze hoş bır yenı yıl başlangıa dılerız. F H A F T A N I N G Ü N D E M İ O K U R D A N BİZE dolayısıyla faydalı olduğu seklındekı tıcarı aldatmacaya karşı çıkmalıyız Aynca uzun sure bilgisayar basında kalan çocuklar ıçın ekranın zararı ve bıreyselleşme gıbı olumsuz etkıler de d'kkate alınarak faydalı oyunlara bıle normalın ustunde zaman vermemelerının oğuflenmesı uygun olacakiır Çocuklar ıçın belırtilen bu konuların bıraz farklı o/çuc/e yetıskınler ıçın de geçerlı olduğunu duşunuyorum Nezıhe BAHAR Cumhurlyet Blllm Teknlk • Sahıbı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Türk Anonım Şirketı adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal • Muessese Müdüru Emlrt* Uşaklıgil • Yazı Işlerı Muduru Okay GöfMMin * Yayın Yönetmenı Orhan Bursalı • Grafik Yönetmen T Ü I M Hasdamlr • Bilgisayar oyunlan tartışması Okurdan Bıze koşesınde Alı Salıh, bilgisayar oyunlan konusunun taıiışılmasını onerıyor Bu tartışmaya katılmak ıstıyorum Kanımca çocuklarımızın okuduğu kıtaplar ve seyretfığı fılmler ıçın yararlı zararlı ayrımı yapıp yararlıya yonelmelennı ıstedığımız gıbı, bilgisayar oyunlarında da onlan yararlıya yoneltmelıyız Bilgisayar pazarında da sağlıksız eğflımler gelıştıren oyunlar pıyasaya surulmekte ve bır de "eğıtıcı" etıkefı takılmaktadır Çocukların yeteneklerının faydalı oyunlarla gelışmesını ıstemelı, aynmsız her oyunun yetenek geliffırdığı