Katalog

TEKNOLOJİ NİÇİNNASIL? Gece görme dürbünleri Karanlıkta da net ve ayrıntılı görüntü sağlayan "gece dürbünleri", gözün görme duyarlığını arttıran teknolojik yeniliktir. Danıyal Eriç (Yuksek Mühendls, İTÜ) MtKSOKiUIALLI 1 ( 1 1 1 Büyük Sahra, denize çevrilebilir mi? Vehbı Belgtl G ecelerı durbunle çevreyı seyretmek, pek seyrek rastlanan, bazı kımselerın merak ettıklerı şeylerı görebılmek ıç.n başvurdukları garıp bır tutkudur Oysa bazı durumlarda karanlıkta görebılmek, vazgecılemeyecek bır gereksınme olmaktadır Orneğın, bırlıklerın gece yuruyuşu sırasında öncu keşıf kollarının görevını tam yapabılmesı ya da savunmada duşmanı bekleyen bırlıklerın yaklaşan duşmanı bellı bır uzaklıktan saptayarak açacakları ateşın duzenlenmesı ıçın zıfırı karanlıkta, yeterınce net ve ayrıntılı bıçimde çevrenın gözetlenmesı zorunludur Aslında bütün sorun, ınsan vucudundakı duyu organları arasında gözun, yapılışı ve yeteneklerı bakımından ötekılere oranla ç»k yetersız ve kapasıtesının sınırlı kalmasından kaynaklanıyor I OttÇLHİDÎBÎLMlŞ, DOâRVLTULMOŞ OÖRDNTtJ ÇIKIŞI kıncı Dunya Savaşı'nda, Almanya• dan gelen "Sıgnal" Dergısı'nde boyle bır pro/e yayımlanmıştı (1943) Buna gore, Akdenız'ın Alman golu olması halınde Akdenız'den Buyuk Sahra'ya dev bır kanal açılacak, çol tamamıyla su altında bırakılacaktı Böyle oluşturulacak denızın derınlığı 14 metreyı bulacaktı O zaman, Akdenız'den Afnka'nın Cıne Korfezı'ne duz dıplı vapurlarla gıtmek kabıl olacakiı. Dergı elımde olmadığı için ayrıntıları pek hatırlamıyorum Boyle dev bır proıe Karadenız, Akdenız ulkelerını ve kıyılannı tabıı buyuk çapfa efkıler sonra kızgın dam durumundakı çolde buharlasma ne kadar suya mal olur? ZAIIF IŞIKLA AYDINLATILHIŞ OÖRUKTU OÎBΫΠf Ikv 700 2. Aktıf (Etkın) sıstemler Gözun görebıleceğı ızge (spektrum) dışındakı, görünmeyen ışıktarla gözetlenecek hedef aydınlatılır Böylece sağlanan göruntu özel yöntemlerle gözle gorunur bıçıme dönuşturulur Bu amaçla genellıkle "kızıKJtesl" ve "laser" ışınlarından yararlanılır Ancak, bu noktada hemen akla gelen bır sorun, hedefe yöneltılen ve çıplak gözle ızlenemeyen ışınların, duşman tarafından benzen turde aygıtlarla sezılıp saptanması olasılığıdır Bu yuzden, özellıkle keşıf ve komando operasyonları ıle gece baskınlarında, aktıf (etkın) sıstemler kullanılır Aktıf sıstemler, çoğunlukla gece savaşiarın da, karanlıkta lyı görunmeyen hedeflere ısabetlı nışan almak ıçın "marker" olarak kullanılmaktadır +6fcv Gece görme dürbünleri yararlı bir buluştur. Insan gözünun görebıldığı ışınların, evrendekı ışık spektrumu (ızgesı) ıçınde pek dar bır bölumu oluşturduğu gerçektır Gözlerımız, ancak kırmızı ıle mor renktekı ışınlar arasında kalan sadece bır oktavlık bölmede görebılır! Oysa, örneğın kulak tam on oktavlık genış bır ses aralığındakı butun seslerı algılayabılır Işık şıddetıne olan duyarlık sınırları açısından da durum aynıdır Ustelık, kuvvetlı ışık altında kalan cısımlerı görmeye alışan gözün, bır anda ortalığın karartılmasıyla yenı duruma uyumu dakıkalar surebılmektedır Yukarıda kısaca değindığımız nedenlerle gözün görme duyarlığı, duşuk aydınlık şıddetlerınde net ve ayrıntılı göruntu sağlamaya yeterlı değıldır Işte bu önemlı ve doğadan kaynaklanan eksıklığı gıdermek ve karanlıkta göze yardımcı olmak amacıyla 1012 yıldan berı uzerınde çaltşılan "gece görme dürbünleri", son yıllarda gelışen çok yararlı bır buluştur Optık bılım dalına, elektronık teknolojısınde kı yenılıklerın desteğıyle gerçekleşen bu aygıtlarda başlıca ıkı yöntem bulunmaktadır Fiber optik teknolojisi B. GoruntU guçlendlrlcl tüpü: (resım) Gunumuzde kullanılan göruntu guçlendırıcı tuplerınde, objektıfın topladığı zayıf ışınlar tupun ön yüzundekı "fotokatot" üzerıne duşürülmekte, fıber optık teknolojısıyle çalışan ve mıkroskopık kalınlıktakı cam telcıklerden oluşan bır duzen yardımıyla, ıç yuzeyı fosforla kaplanmış duz bır cam ekran uzerınde, guçlendırılmış bıçimde göruntu elde edılmektedır Bütun bu sıstemın, vakumlu bır tup ıçınde olduğunu belırtmelıyız "Fıber optık" teknolo|isı, haberleşme hatlarında sağladığı hızlı gelışmeden sonra, elektronığın çeşıtlı dallarındakı bırçok uygulama alanlarına yayılmıştır Yuksek gerılımlı doğru akımla beslenen göruntu guçlendırıcı tupu, bır osılatöru besleyen ıkı tane 1 5 voltluk pılle çalıştırılmaktadır Ayrıca, bırden parlayan ışıkların örneğın atış sırasındakı patlamaların etkısıyle, durbunun göz kamaştırıcı ışıklar vermesını önlemek amacıyla otomatık parlaklık sınırlayıcı devreler de sısteme eklenmıştır C. Görme düzenl, arka optik sistem: Göruntu guçlendırıcı tupun çıkış ekranının fosforla kaplı yuzeyınde beliren parlak gdruntunun buyutulerek net bıçimde görulebılmesını sağlayan optık sıstemdır Izlemeyı yapan kışının gözluk numarasına göre gereklı uyum ayarlarının yapılması ıçın duzenler de vardır Kısaca anlatılan bu sistem, alışılmış dürbünlerden bıraz daha buyük, ortalama 1 52 5 kılogram ağırlığında, her türlu sılah ve araçlara monte edılebılen veya maske gibı başa takılan çeşıtlı bıçimlerde imal edılmektedır D Buna benzer bır olay halen Asvan Barafi'nda yaşanıyor Ruslann yaptığı bu ooro/c/a buharlasma uzerınde fazla durulmamısiı Soğuk ulke ınsanı olan Sovyet uzmanları ıçın buharlasma akla kolay gelen bır konu değıldı Ama Sahra pro/es/ bugun yenıden ele alınabılır, eksıklerı tamamlanabılır Beyin elektriği ampul yakar mı? V ucudumuzun çalışmasında elektrığın rolu buyuk Fakat çok az bır akım, butun fonksıyonlarımızın yapılmasına yetıyor Pasif görme dürbünü Aşağıda kendı yerını bellı etmeksızın duşmanı gözetlemek ve ızlemek ıçın kullanılan 'pasıf" tıptekı gece görme durbunlerınden söz edeceğız Bunlar başlıca aşağıdakı bölumlerden oluşmaktadır A. Objektif, on optlk slstem: Bu bölum, gece karanlığında bıle mevcut bulunan, ancak gozumuzun seçemedığı zayıf ışınları toplayarak hemen arkasındakı goruntu guçlendırıcı ımage ıntensıfıer" tupune aktaran ve optık merceklerden oluşan bır parçadır Genellıkle bu amaçla, fotoğraf konusunda çalışmış kışılerın lyı tanıdığı, son yıllarda gelışmeler gösteren "aynalı" tıptekı objektıfler kullanılır Böylece objektıfın uzunluğu ve dolayısıyle ağırlığı da uçte bırıne duşurulmuş olur I resımde böyle bır aynalı objektıf görulmektedır Ne kadar dersınız? Kafa derımıze tutturulan elektrotlar bır voltun 50 mılyonda bırı kadar bır akım saptamış Bır elektnk lambasını aydınlatacak kadar akım ıçın 60 000 elektrot bağlanması gerekıyor beynımıze Güneş ne zaman sönecek? Aygıtların iki yöntemi 1. Çok zayıf aydınlanmış ortamlarda normal göruş sağlayan sıstemler Bunlara "Pasıf sıstemler" denır Yanı, böyle aygıtlarda çevreye ışık yayan bır bölum yoktur Sadece, ortamda mevcut çok zayıf ışınları, elektronık yöntemlerle guçlendırerek aygıtı kullanan kışının görmesı sağlanır 16 G uneş, her samye, kendı yakıtınm 4 mılyon 200 bın tonunu tuketıyor Samye besabını gune, aya, yıla vurun, akhmızın almayacaöı bır sayı ıle karşılaşırsınız Bu durumaa Cuneş'ın yakın bır gelecekte soneceğı duşunulemez mı? Bılım adamlan boyle bır şeyın hıç olmazsa daha 6 mılyar yıl gorulmeyeceğını soyluyor Çunku bu sure sonunda, Gdnej, muazzam kutlesının sadece 40 bınde bırını kullanmıs olacak D