Katalog

ÇEVRE SAYFASI Plastik çöp dağları nasıl eritilecek Yeniden işleme sorunlar yaratırken, köklü bir çözüme yanaşan yok. Çeviri: Anahid Hazaryan C ğımızda çöpler, çevre kırlılığının aşlıca nedenı, bazı turlerı yokedı* lemeyen plastik nesneler ise çevre temızlığını tehdıt eden en önemlı unsur nıtelığındeler ' Bu sorun, plastik maddelerı toplayıp yenıden işleme tasarısını gündeme getırdı Yılda toplam 150 mılyar dolar gelır sağlayan plastik sektörundekı şırketler, kullandıkları maddelerın çevresel sorunlara yol açmadığı konusunda ınsanları ıkna etmeye çalışıyorlar Çevre kırlılığını önlemeye yönelık teknolojık ılerlemenın sunduğu olanaklara karşın en lyı yöntem, plastik ürunlerl dlğer çöplerden ayırıp yeniden ışlemek Bu goruş ABD'nde Du Pont, Dow Chemıcal, Amoco ve Mobıl gıbı plastik sanayının önde gelen şırketlerı ve artık maddelerı ışleyen kuruluşlar tarafından ortaya atıldı Avrupa'da Hoechst, DSM, Shell vb nın de dahıl olduğu pek çok buyuk kuruluşun bu tasarıyı benımsemesıne karşın, genelde uygulamaya geçılmesı daha uzun surdu Ozellıkle plastik sektörundekı en son yenılıklerı sunan fırmalar, çevresel sorunlara yol açtığı ıçın uretimın yasalarla kısıtlanabıleceğı kaygısıyla bazı önlemler almak zorunda kaldılar DSM yönetıcılerınden Sımon de Bree, pek çok plastik uretıcısı kuruluşun kullanılmış maddelerln tekrar Işlenmesl fıkrıne olumlu yaklaştığını belırtıyor Başka bır gözlemcıye göre bu yönde ılk atılımı yapan kuruluş, konuyla ılgılı tüm kuşku ve baskıları giderecek metan gıbı hava geçirmez bır katman oluşturması Plastiğın tekrar ışlenmesı bazı yerlerde yalnızca endustrı alanında gerçekleştırılıyor Ingılız Plastik Uretıcılerı Federasyonu verılerıne göre her yıl kullanılmış plastik kapların % 5'ı yeniden ışlenlyor Ingıltere'de yaklaşık 60 kuruluş, hammadde gereksınmelerinı bu yoldan sağlayıp çöpe atılan plastik nesnelerı yeniden kullanılır duruma getırıyorlar Fakat plastik artıkları işleme yöntemı yaygın değıl Avrupa'da artık maddelerın değerlendırılmesı oranı % 4'e ulaşırken ABD'nde her yıl 10 mılyon ton çöpun yalnızca % 1'ı ışlenıyor Plastik urunlerın yeniden ışlenmesınde en buyuk engel bu yöntem ın görunduğu kadar basıt olmaması, dunya uretımının dörtte uçunü kapsayan başlıca beş tur plastik var: Az ve yuksek yoğunluktakı polletilen, polistiren, polvinil klorid (PVC) ve pollpropllen. Bu turler esneklık, görunum ve koruyucu özellıklerı arttırmak amacıyla bırbırlerıyle karıştırılarak yeni kımyasal bıleşımler oluşturuluyor Bunun sonucu, basıt bır yıyecek kabı dahı değışik maddelerın bıleşımıyle uretılıyor Bu urunlenn ışlenmesınde en buyük zorluk, karışım ıçınde yer alan değışık maddelerın ayrışımı, böylece pek çok kuruluş plastik ıçecek şışelerı (PET) gıbı basıt bıleşımlerden oluşmuş belırlı nesnelerı tercıh edıyor Plastik maddelerı yalnızca dığer süprüntulerden ayırmak, yeniden işleme yöntemı ıçın her zaman yeterlı olmuyor, PVC ve PET'in karışımı durumunda bu bıleşımı çözen bır tür eleme sıstemı gerekıyor Gözlemcılerın ortak görüşüne gore, günümüzdekı teknolojı plastığı dığer dökuntulerden ayıracak yeterlılıkte değıl, buna karşın bazı araştırmacıiar, bu konuda başarıya ulaşacaklarına ınanıyorlar (a.h.) Flnanclal Tlme8Temmuz/1989 AT ÜLKELERİ YILLIK ÇÖP MİKTARI 100 mılyon ton Bunun 12 mılyon tonu plastik, Kullanılmış plastik urunlenn ancak 500000 tonu tekrar ışlenıyor, 8 mılyon tonu toprağa döküluyor, 3 mılyon tonu yakılıyor, 500000 tonu ıse başka yollardan yok edılıyor Petrol yerine mısır plastik Mısırdan yapılan plastikler, çevreyi kirletmiyor, hemen yok oluyor. Derleyen: Cumhur Canbazoğlu lışverışlerde kullandığımız plastik torbalardan bırını toprağa gomun Ikı, uç hatta beş yıl sonra torbayı gömduğünuz çukuru açın Plastik torbanın sapasağlam yerınde durduğunu göreceksınız Denız kıyısında, nehırlerde, kanalızasyonlarda, ormanlarda, dağlarda, çevremizde bu plastik torbalara, şışelere, kutulara kolaylıkla rasttıyoruz Bunlar çevre klrllllğlnln blr numaralı suçluları arasında yer alıyorlar Yukarıda önerdığımız deneyı bır de mısır koçanıyla tekrarlayın Kısa sure sonra çukuru açtığınızda mısır koçanının yerınde yeller estığını görunce şaşırmayın Topraktakı mılyonlarca bakterı, mısır koçanını hemen yıyeceklerdır Çevre kırlılığıne çözum bulmak amacıyla çalışan bılım adamları bu ıkı deneyden yola çıkarak, doğada çözuimeyen plastiğın yerine mısır koçanını kullanıyorlar Geçen temmuz ayında Topolıno adlı çocuk dergısı, 750 bın okurunu bır deney yapmaya davet ettı Dergı mınık okurlarına armağan ettığı saatleri bıkana kadar kullandıktan sonra, pıllerını (doğada çözulmuyor ve aşırı çevre kırlılığı yaratıyor) çıkartıp toprağa gommelerını önerdı Dergınin saatı, doğada yuzde yuz erıyebılen o muhteşem 'termoplastık amıd'den uretıldı Termoplastık amıd yuzde 55'ı mısır koçanından, gerı kalanı duşuk molekul ağırlıklı petrol kaynaklı plastlkten oluşuyor Mısır koçanı toprak altında kâğıt, odun ve doğal lıfler glbı bakterıler tarafından yenırken, dığer plastik bölum havada ve suda erıyecek Her şey yolunda gıderse, mınik A Yeni hammadde Bu yöntemın ekonomıye de buyuk katkıları olacak Plastik artıklar tam olarak ışlenırlerse yeni blr hammadde kaynagı oluşturacaklar Du Pont un satış sorumlusu Jerry Ehrens, bu uygulamanın fedakarlık anlamına gelmedığını, kendılerı ıçın herhangl blr zararın söz konusu olmadığını vurguluyor Endustrı donatımından yıyeceğe kadar her şeyı kapsayan ambalaj sanayti, yeniden işleme tartışmalarının odak nokta8inı oluşturuyor Yıllık 800 mılyon ton olan dunya plastik uretımının uçte bırı ambalaj sektörune aıt Plastik kutular kısa bır sure kullanıldıktan sonra atılıyorlar Pek çok ulkede yıllık plastik madde tuketımının % 5"ten % 10'a çıkması sonucu, plastlkten buyük blr dağ oluşuyor. Agırlık olarak plastik maddeler, Batı Avrupa'nın yıllık çöp bırıkımının (12 mılyon ton) % 4'ünü kapsarken, haclm bakımından bu oran % 20 ye yükseliyor. Plastik urünlerı yok etme ışlemı oldukça uzun süruyor Ancak uzun vadede en önemlı sorun, yanmış plastiğın su kaynakları ve gazlar uzerınde kolayca tutuşan ler kısa bır sure sonra t p ıy> kazdıklarında saatlerının yerınde olmadığını görecekler Bılım adamları şu anda yeni plastiğın ıçındekı petrol kaynaklı plastiğın oranını azaltmaya uğraşıyorlar Bu yeni plastik yılda on mılyon tonluk bır pazara sahıp Mısırdan elde edilen plastik, hem kırlılık hem de plastiğın yok olma sorununu çözuyor Petrol urünlerı gıbı hıdrokarburlerın yanmasıyla oluşan karbondıoksıtın atmosfere yayılmasıyla, sera etkisi artıyor, dunya ısınıyor Çocuklara armağan edilen her saat, ağırlığının yarısı kadar havadakı karbondıoksıtı temızlıyor Ancak bu ış lem atmosfere karışan karbondıoksıt mıktarının yanında, okyanusta damla gıbı kalıyor Termoplastık amıd, 'kullan ve at' alışkanlığına da ışlerhk kazandıracak Şu anda doğada kaybolmayan plastik urünlerı kullanıp atmak bır anlam taşımıyor Ikı yıl önce Impenal Chemıcal Industrıes adlı çokuluslu şırket, suda erıyebılen biopol adlı ekolojık plastik tanıttı, arrcak uretım malıyetı geleneksel plastığınkınden 10 kat fazla olduğundan pazar bulamadı Termoplastık amıdın boyle bır sorunu yok, hatta uzmanlar daha ucuza mal olacağını söylüyorlar. U 17