Katalog

aşansada,bunlarınsayıları ulakkalıyor.BirtekABD’de varki,birkaçayyada ığınlaeşyayıdahayepyeni a satışasunuyorlar. kbilmeyenbirartışaher düüstrilertarafındanulusalbir veriliyor.Hükümetlersatış gelirartışındanvesürekli arsuzbirişarnnasahipolma üs)rlar. meyedayalıtüketimive tektiminiyüreklendirmeye çalıuklarınısonsuzsayıdaoyun- süredeüzerlerineküçiilecek cayaraktüketinıedestekveri- enuçbirörneğini,kızına ilgiliolarak,“Duvaraasmak elevizyonunolmalı,”diyen Grubu’nunbaşkanıAnne ME OMİSİ çoğu,sanayileşmişulus- gelişmeyeyada büyüidenkaynaklanıyor. mınagörebüyüme, soluduğuirunsur.Ekonomiuzmanları kurtarahilecek,dünyanıngiderek artannüfusunubesleyecek,hergeçengündaha daartankamuharcamalarınıkarşılayacakve teknolojikgelişmeyidevinimegeçirecektekgücünbüyüme olduğunainanıyor.Büyümeninaslasınırtanımadığı görüşündebirleşiyor.Yatayhüyümeningelişme paradigmasınınyerinitutmasınahiç akılerdiremiyorlar. Gelgelelim,klasikekonomininkurucularından biriolanJohnStuartMil, 1848’dekalemealdığı “EkonomiPolitiğinİlkeleri”adlıbilimselyapıtında tamdabunuyapıyor;ekonomikbüyümeiçingerekli işlerinramamlandığıvedahafazlamalmülkedinmek yerineinsanlarıngelişimineodaklanıldığı birekonomininortayaçıktığıbirdönemiöngörüyor. “Hertürdczekikültüre,törelvetoplumsalgelişmeye herzamanolduğudenliyerverilecek..,kafaları kurcalayangeçinmedüşüncesizilıinlerdensilindiğizaman, yaşamasanatının geliştirilmesivebuolasıhğadaha fazlaağırlıkverilmesiiçin,”diyor. lnsanoğlununböylesibirdeğişiminyanınabile yaklaşmadığı,büyümevemalmülkedinmeyeyapılan süreklivurgulamarnnkesinbirfelaketle sonuçlanacağıgüngibiortada. ŞairGarySnyder’in40yılönceDörtDeğişiklik adlıyapıtındabetimlediğigibi, Çağdaştoplumlardaüretimverüketiminbüyük birçoğunluğu,yaşamısürdümekşöyledursun,ruhsal vekültürelgelişimiçinbilegereksizdirvebu>‘önde birkatkısıdayoktur...insanoğlubugezegende çocuklarınabomboşbirdolapbırakacakçekirgemisalibir höceğedönüştü-sürekliolarak bolluk,huzurve sonsuzilerlemeyidüşleyenbirtürbağımlıgibi...Oysa, gerçekzenginlikhiç birşeyegereksinim duymamaktır. Snyder’inbakışaçısısanayileşmişdünya ekonomisininilkelerinetersdüşüyor.Gelişmişülkelerde tüketiciliğinikihızayarıvarımşgibigörünüyor-hızlıve dahahızlı.Aramızdakigelecekbilimcilerin (futüristlerin)hiçbiridebutrenintarihselboyuttaekonomik vetoplumsalbiryıkımayolaçınadannasıl durdurulabileceğineakılerdiremiyor. YERLEBİR EDİLECEKİLKELER Sorun,ekonomilerletoplumların,biryandan insanlarıngereksinimlerinikarşılamayısürdürürlerken, doğalçevreyleuyumiçindeçulışabilmelerini sağlayacakbiçimdeyenidendüzenlenmelerivebuamaçla “büyüme”kavramınınyenidentanııulanması.Buda, 20ve21.yüzyıllaradamgasınıvuranveaşağıda belirtilenbirtakımekonomiilkelerininyerlebiredilmesi anlamınageliyor: • Birekonomininvarlıknedeniservetüretmektir • Yaşamıntekhedefimalmüİkedınmektir • Varsdbirtoplumdaısrafkaçınılmazdır • Kitleselyoksulluk,acıolmaklabirlikte,yaşamın birparçasıdır • Çevre,ekonomideikincilbirkavramdır • Canlıtürleriveekosistemlerekonomikve estetiknedenlerebağholarakdeğerlidirler,ancakher ikiside içkinbirdeğeresahipdeğildir •Töreler,ilerlemekavramınıntanımındakayda değmeyecekdenliönemsizbiryeresahiptirler İçindeyaşadığınhızdünyadabuhedefenasıl ulaşılacağınıöncedenkestirmekoldukça FAZLAPARAVE MÜLK,DAHAÇOK MUTLULUKMU? Herkesdahafazlaparayasahipolmakister. Pekiamaneden?Amerikalılarınenaz%90’ını içinealan,yeterlimiktardayiyeceğe,başını sokabileceğibiryere,giysileresahipolanbir grupinsandahafazlaparayakavuşunca dahamımutluoluyor? Verilerbusoruya“hayır”yanıtınıveriyor. Sanayileşmişülkelerdeyapılankamuoyu yoklamalarınındaortayakoyduğugibi,gelirartışıileinsanların mutlulukdüzeylerikonusundaverdikleriifadeler karşılaştırıldığında,ikisiarasındaherhangibirilinti olmadığıgörülüyor.Orneğin,ABD’dekişibaşına ortalaınagelir1957ile2002yıllarıarasındaikikatından fazlasınaçıktı(enflasyonunetkisidahesaba katılarak). Nevarki,aynıdönemde“çokmutlu”olduklarını belirteninsanlarınoranı%30-35olarakkaldı.Daha dakötüsü,1960-1990yıllarıarasındaboşanma oranlarıikikatına,gençlerarasındaintiharolaylarının oranıüçkatınaçıktıvedepresyonagirenlerinsayısı hızlaarttı.Görünüşebakılırsa,birkişitemel gereksinimlerinikarşılamayayetecekdenliparayasahip olduğundamutlulukdüzeyi,dahaşıkgiysiler,daha büyükarabalaryadaevleryerine,ruhsalgelişimineve kişiselilişkilerinebağlıolarakartıyor. MUTLULUKVE ÇEVRESEL SORUMLULUK Sanayileşmişülkelerdeetkiliolanekonomik sistemlerindizginlerinikoparttıklanvebusistemlerin ortalamabirvatandaşınmutluluğunuarttırınadıkları açıkçagörülüyor.Gerçekte,busistemlertoplumsal illetlcrinyaygınlıkkazanmasındaetkiliolabilirler.Her düzeydekisanayivehükümetler,anlamsızveçevreye zararverenaşırıtüketimyerine,doğaileuyumiçinde biryaşamınsürdürülmesineveinsanlarındahamutlu kılınmalarınaodaklanamazlarmı? Büyüksanayilerişlerinolduğugibisürmesine ciddiyatırımlaryaparlarvekendidışlarındagelişen değişikliklerdenmaddibirzararauğramaktankorkarlar. Kapitalistekonomilerdebudurumdeğişimekarşıbir direncinoluşmasınayolaçar.Baştasukirliliği,hava kirliliği,toprağınnitelikvenicelikaçısındanzarar görmesi,yediğimizaşırımiktardatuz,şekerveyağdan kaynaklananhastalıklarolmaküzere,sanayilerden nedenolduklarızararlıetkilerinbedeliniödemeleri istenmiyor. olarak,sanayilerbukonudaherhangibir yasalyaptırımolmadığısüreceverdiklerizararın bedeliniödemeyeyanaşmayacaklardır.Butüryasaların yürürlüğegirmesinindene denligüçolduğunuherkes biliyorolsagerek. Tüketiciliktençoksürdürülebilirliğeağırlıkveren kültürelbirdeğişimolmadıkça,ne hükümet güvencelerinede teknolojikgelişmelerinsanoğlunutehlikeli çevreselçekincelerdenkurtarmayayeterliolacaktır. Çevreselsorunlarınçözümeulaştırılmasıveinsanları dahamutluetmenintekyoluekonomininişleyiş biçimindeyenibirdüzenlemeyegidilmesidir. BÖYLEBİR DEĞİŞİMNASIL BAŞARILABİLİR? Budeğişimin,insanlarınbüyükbirçoğunluğu tarafındankabulgören,güçlüvekapsamlıbirfelsefi temelolnıaksızınbaşarılabilmesikuşkugötürür.Böyle birdeğişimintemeliniolsaolsadinselinanç oluşturur.Dünyadinleri-ahlakiotorite,uzunbirgeçmişe dayanantörelöğretilerveçoksayıdayandaşasahip olmanıngetirdiğisiyasalgüçgibi-sürdürülebilir ilcrlemeninoluşturulmasıyönündekigirişimlere kazandırabileceğiçoksayıdadeğeriiçerirler. Bağlamaçısındanelealındığıkadarıyla,tektannlı üçdinindedüşünseltemeliaynıdır.Herüçdindede dünyanınvedünyaüzerindekiherşeyinTanrı tarafındanyaratıldığına,insanlarınbunuyoketmeye kalkışmalarınındinsizlikanlamınageleceğineinanılır. lçindeyaşadığımızçevrebizinsanlarasürdürülebilir biçimdeyararlanmamızamacıylasunulmuştur.Yaşam kutsalolduğunagöre,onudestekleyenveayakta tutanağdakutsaldır. Kısasüreönceyapılanbirkamuoyuyoklaması Amerikalılarınüçteikisininçevreyezararvermenin birsuçolduğunainandıklarınıortayakoydu.Papa, 2008ve2009yıllarındaverdiğidemeçlerde,“evrenin tehlikealtında”olduğunavehükümetlerin“çevrenin korunması,ikliminvedoğalkaynakkullanımının gözetimaltınaalınması”içinhepbirlikteçalışmaları gerektiğinedikkatçekiyor,insanlara“çevreyedaha duyarlıdavranma”çağrısındabulunuyordu. inançtopluluklarıyeryüzündekiyaşanabilir topraklarınyaklaşık%7-8kadarınasahipolduklarıgibi, dünyaüzerindekiokullarındayarısınınişleticileriya daortaklarıkonumundalarveuluslararasıfinans yanrıınlarının%7’siniellerindetutuyorlar.Bu topluluklarsanayidünyasınınişleyişivebireylerindavranış biçimlerindeköklüdeğişimleryaratabilecekdenli büyükbirgücesahipler. RitaUrgan(Orijinalindenbirazkısakarak..) Mutsuzve ÇevreselAçıdan Aptal —1———. c—J E E 1- 1-