Katalog

W ürkçe Günlükleri I FEYZAHEPÇİÜNGİRLER 7 HAZİRAN PAZARTESİ B ana "Sevgili kızım" diye seslenen bir büyüğüm daha oldu: M. Türker Acaroğlu. "Ben de size 'kızım' diye ses- leniyorum; çünkü 95 yaşındayım." diyor. 1 Mayıs Cumartesi tarihli günlükte Türkçeden yabancı dillere geçen sözcükleri anmış, sayılar vermiştim. Türker Bey, meğer bu konuda ça- lışmalarını sürdürmekteymiş."... Türkçeden yabancı dillere geçen kelimeler listesinde Bulgarcada 2.557 kelime bulun- duğu yazılı, tümüyle yanlış. Bu kesin sayıları nereden bulur- lar bilmiyorum. Prof. Dr. Günay Karaağaç'ın 2008'de Türk Dil Kurumu Yayınlan arasında çıkan 'Türkçe Verintiler Söz- lüğü'nde (s. XLII) 'Kısacası, Bulgarcada en az 3.500 kadar sözün Türkçe olduğunu rahatça söyleyebiliriz.' deniyor, yanlış. Bundan önce, 2002'de Oslo'da yayımlanan, Prof. Alf Grannes'in -birisi Türk olan iki bayan arkadaşıyla birlikte— hazıriadığı 'A Dictionnary of Turkisms in Bulgarian" adlı In- gilizce sözlükte, varyantlarıyla birlikte, ancak 7 427 sözcük saptanabilmiştir, bu da eksik. Oysa Bulgar ozan, gazeteci, halkbilimci Petko R. Slaveykov (1827 -1895), 'Bulgar Dilin- de Konuşulan 10.000 Türkçe Sözcük' adlı, değerli yapıtını hiçbir zaman bastıramadı." Türker Bey uzun zamandan beri bu konu üzerinde çalışmalar yaptığını, "Türkçeden Bulgar- caya Geçen Kelimeler Sözlüğü" başlıgını taşıyacak olan ça- lışmasının yaklaşık 15.000 sözcük içereceğini ve bu yıl için- de yayımlanabileceğini söylüyor. Amavutçada 5.000 ila 10.000 arasında Türkçe sözcük ol- duğunun tahmin edildiğini yazmıştım. "Kosova Üniversite- sinde öğretim üyesi olarak çalışan dostum Prof. Dr. Irfan Morina, bu konuda bir sözlük hazırlamaktadır. Bana bildir- diğine göre, Amavutçada bulduğu Türkçe sözcük sayısı 10.000'i aşmış." diyor Türker Bey. Sırpça-Hırvatçada 8.742 Türkçe sözcük bulunduğu saptamasına da karşı çıkıyor: "Abdullah Şkaljiç adlı Boşnak dilbilimcinin 1985 yılında Sa- raybosna'da 5. basımı yapılan 'Turcizmi u Srpko-Mrâtskom Jeziku' adlı sözlüğünde bu sayı -tam olarak- 6.878'dir; kişi adlan (503), yer adlan (153) da bu sayının içindedir, eylem- ler (802) en büyük sayıyı oluşturur." diye ekliyor. Mektubunu bitirirken Avcılar'daki "Dönerchi, The Köfte, Coiffeur de Paris" gibi tabelalardan da ömekler vermiş M. Türker Acaroğlu. "Fransa'da olduğu gibi, bunlan yasakla- yan biryasa çıkarılmalı." demiş. "Emekli Derleme Müdürti" diye imzalamış mektubunu. "Emekli mi?" diye düşünüp gü- lümsemekten kendimi alamadım. YİNE 7 HAZİRAN PAZARTESİ Tatilde okunabilecek çocuk kitaplan konusunda anımsat- maları sürdürüyorum: E|rna Yayınlan, Elma Çocuk adı al- tında, çocuklar için kişisel gelişim kitaplan yayımlamaya başladı. Bunlardan biri, "Küçük Beyaz Uğur Böcegi", ya- zan: Ahmet Şerif Izgören, resimleyen: Vicdan lleri; öteki: "Aklını Arayan Çocuk", yazan: özden Aslan, resimleyen: Vicdan lleri, Cansu ûztürk. Arslan Sayman'ın yeni çocuk kitabı Tudem Yayınlan ara- I sında çıktı: "Engin Mavi", resimieyen: Buket Gencer; Miya- se Sertbarut'un "Yılankale"sinin yayınevi de Tudem. Rıfat llgaz'ın "Hoca Nasrettin ve Çömezleri" romanının yayınevi ise Çınar. Nâzım Hikmet'i tüm çocuklann daha iyi tanıması için ha- zırlanan "Nâzım Hikmet Çocuklaria" kitabının yazarları: Yıl- dız Sertel ve Leman Tecimer, yayınevi: Büyülü Fener. Kitap, "Nâzım Hikmet'in çocukluğunu, Anadolu'da geçirdiği gün- leri, Moskova'da öğrenciliğini, şair oluşunu, hapse girip çık- tıktan sonra yurtdışına gidişini, ailesine ve memleketine hasret bir şekilde sona eren yaşamını, şiirleri, fotoğrafları ve yeğeni ressam Ayşe Yaltınm'ın çizimleri eşliğinde anlat- makta". Mark Twain'in "Tom Sawyer"ı, Tudem'in Desen Yayınlan tarafından resimli roman olarak basılmış; beyaz kuşe kâğı- da, renkli resimlerle çok hoş bir çizgi roman olmuş. Mikdat Akyıldız'ın öyküleri "Katır Küpün Içinde" adıyla Alp Yayınlan tarafından yayımlanmış. Anadolu'yu karış karış dolaşıp masal derleyen çağdaş masalcımız Cemalettin Etli Kavaklıgil'in "Akıl Dolu Masal- lar"ı bu kez Milli Eğitim Bakanlığı Çocuk Kitaplan tarafından yayımlanmış; ama kapağı Hakkı Uslu'nun pek güzel bir ça- lışması süslerken MEB, iç sayfalara resim koymayı önem- sememiş. Masalcı Dede, bu eksiği gidermenin yolunu bir güzel bulmuş. Aralarda, çocuklann diledikleri gibi resimle- yecekleri boş sayfalar bırakmış. Samsun'dan yazan bir okurum gazetenin o bölümünü kesip göndererek sormuştu: "Bu hanım yazısını bitirirken neden inatla 'hamiş' yazıyor? O zaman çok bilge mi olu- yor?" Cemalettin E. Kavaklıgil de kitabının başına ("hamiş" değil) bir "not" eklemiş. O da soruyor: "'Hamiş' diye yazan şu Ayşe Arman'a bir şey söylemeyecek misiniz?" Ne söyle- yeyim? Kendisi birkaç ay önce hakkımda davalık laflar eden birine tam sayfa olarak yer açmış, bana cevap hakkı bile tanımamıştı. "Hamiş"in daha eski ve daha az kullanılan, yine Arapça bir karşılığı var: "Haşiye". Biraz da onu kullart- sın. Belki o zaman daha da "bilge" (!) görünür. 8 HAZİRAN SALI Varlık Yayınları'nın Yaşar Nabi Gençlik ödülleri için gön- derilen dosyaları okumayı bitirdim. Seçici kurul toplantı- sı bugün. Gençlerin neler yazdığını, neleri yazılmaya değer gördüğünü heryıl büyük bir merakla beklerim. "Bayağı" sözcüğünü "baya", "değil mi"yi "demi" diye yazanlar yok değildi; ama bu yılki yanşma dosyalannda yine de yazım yanlışı azdı. Çok kişide rastladığım bir yanlışlık, "anneciğim, babacığım" gibi sözcüklerin "annecim, babacım" diye yazıl- ması oldu. Bir de "tabii" var. Türk Dil Kurumu, herkesin bu sözcüğü "tabi" diye yazdığına bakarak mı doğru saymış böyle bir yazılışı; bu yüzden mi Türkçe Sözlük'e almış? Doğrusunu öğretmekten umudu kesince yanlışı doğru mu sayacağız? O zaman yakında "iddia"nın "iddaa" diye yazıl- masını da doğru saymamız gerekecek; "gazete"nin "gaste" diye yazılmasını da. Bu sonuncuya değinen birçok ileti aldım. Deniz Akçabe- len şöyle demiş: "Size izlenme oranının yüksek olduğunu düşündüğüm bir televizyon programının isminden bahset- mek istiyorum. Can Dündar'ın hazııiayıp sunduğu 'Canlı Gaste' programının sizin nezdinizde eleştirileceğini düşüne- rek cevabınızı beklemekteyim." Izmir'den yazan eski öğrencim Ayfer Şerife Odabaş da: "... vatandaşın günlük konuşmada kullanmasını anlayabili- rim ama ulusal kanalların en ünlü sunuculan ya da iyi gaze- teci dediğimiz kişiler kullanınca..." diye söze girmiş ve "'Gaste' demek doğru mu sizce?" diye sormuş. 25 yıllık öğretmen olarak Türkçe konusuna hep titizlik gösterdiğini; ama yanlışı görüp eleştirmeye kalktığında kendisine basın- dan örnek verilip "O da kullanıyor." dendiğini de eklemiş Ayfer Şerife Odabaş. Tehlike burada zaten. TV'ler hem yay- gınlaştınyor yanlışı, hem de yanlışın doğru sanılmasına yol açıyor. "Canlı Gazete" deseydi izleyicisi mi azalırdı Can Dündar'ın?" www.feyzahepcilingirler.com / feyzahepOgmail.com Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvarı-34349 Yıldız/lst. B U L M A C A önce aşağıda tanımlan verilen sözcük- leri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir ya- tay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlanndaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktann. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satınn sonunda kara kare yok- sa bu, sözcüğün alttaki satınn başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanım- lann karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukandan aşağıya doğru bir romanın adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı romandan bir alıntı ve yazann adı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A."... Hughes" (Sylvia Plath'ın kocası olan In- giliz şair). 38 42 30 B. Kölelik, kulluk. 342450 14 62862533 C. Oğuz Atay'm, Tutunamayanlar romanında- Mbirkarakter. 18 48 20 36 19 23 39 9 41 11 40 D. Truva savaşına gidip de dönmeyen eşi Odysseus'u bekleyen Penelope'nin haletiru- hiyesi. 18 18 1 1 80 70 1L C 1 1c E A 19 10 * 50 81 71 1C c J c B F D 110 20 30 40 51 62 72 1L C A H 1 E D 111 21 31 41 52 63 1 1c F H C F Q 1 1 12 22 32 42 1 173 D N D E A 1 1M 2 13 23 143 53 64 74 F« K C 1K H Q F 3 1 133 154 65 75 F 1 1B 1H Q 4 14 24 34 44 56 66 78 L B B B L D B F 5 15 25 35 45 56 67 1 L F B K 1 H M 1 6 16 26 36 46 57 68 1 K J E C D H N 1 117 27 37 47 58 1 1 IG N K F F 1 1 7 128 38 48 50 60 1 ~F] 1o A C L F 1 46 28 22 55 1 71 72 E,Yan. Ifi 60 32 F. Islam arastırmacısı Ruşen Çakır'ın bir kitabı. 52 76 2 74 3 15 7 61 69 21 58 47 G. Beylik. 64 17 63 65 H. "Kiraz bilir miydi ki günün birinde tütün diye bi ot çıkacak ve insanlar bunu içmek için dal- lannı kesip.... yapacak?" (Refik Halit Karay). 54 70 56 40 57 31 53 I. Albert Camus'nün bir deneme yapıtı. 45 75 51 Hazırlayan: İLKER MUMCUOÖLU J. Hud Peygamber'i dinlemedikleri için Tann tarafından yok edilen kavim. 29 16 K. "Paavo..." (unutulmaz Finlandiyalı uzun mesafe koşucusu). 43 37 35 6 13 L Cinsel içgüdünün belirtilerini taşıyan yaşa- ma gücünün bütünü. 10 5 59 8 4 44 M. Eski Filistin'de bir kent 73 67 N. Roma'nın eski adı. 12 27 68 1061. sayının çözümü: A. AMBERBU, B. TÜTÜN ZAMANI, C. TOZAN AL- KAN, D. İBİŞ, E. LOPUR, F. ABEL SANCHEZ, G. İOU, H. LEBBEYK, I. HOMUR HOMUR, J. AĞULUM, K. NVD. Şilr: "emperyal oteli'nde bu sonbahar / bu camlann nokta nokta hüznü / bu bizim berhava olmuşluğumuz" CUMHURİYET KİTAP SAYI 1062 SAYFA 39