Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
ılair r
KURAN
Rönesanstan Bu Yana Topallıyor muyuz?
F’ih’inçevresindeki
Bizanslıhilginler,en ünlü
vezırinınBizanslı bir asil aileden gelıııesi,Gentile
Bellini’ninIstanbul’a gelip Fatih’in
yapınası,Michelangelo’nuıı Istanbul’a gelmiş olma,
Leonardo’nuıı İ-Ialiç üzerinde bir köprü projesiyapmış
olma ulasılıkları, Türklerin ()tranto’ya asker çıkarmaları,
Fatih’in Rumca bilmesi türünden olgular hitikip hun—
Lırı çevresinde birçok hikaye gelişiıwe Türklerin
Rönesans’ bir katkılarının var olduğu, ya da bizim(le
bir tür Rönesansgeçirmiş olduğumuzdoğrulnısıındabir
efsane oluşmuştur. (Didditarihçileriıniz bunun bazı ol—
gııların varlığıdışında, Osmanlı kültürel gerçeği ile
ilgisiil ıdığını bilirler.
Fakat Türklerin Rönesans’a
katılııuınasınııı ıw siimıçverdiğini vurgulayanbir şey
yazm;ııii iştir. Bu satulan n yazarının bilıued iği bir y<—
rum varsa bile, bu tür bir yorumıın genel geçer
()sımınlı Tarihi yazıınında insanların bilinç ve kile—
ğinıle yer tuıac;ık bir önem k;ı:anınadığı açıktır.
Osmanlı kültürünün bir Röııesans deneyinden geç—
ıneıniş ulın;ısının lınpır;ııorlıığıın b;ırınasıntlan
Türkiye’nin bugünkü geri kalıııışlığınakadar bir temel
eksiklikolarakbugiinekadaraıılaşılınadığın.ı,daha doğ—
rustı yeterince değerkıklirilmediğine inanıyorum.
Kıışkusu: Italyan Rönesans’ı lwr şeyden önce
Yııııaıi—RuınııAntikitesine dayalı bir edebi hüıuaniz—
ıııa akııııı olarak Giotto ya da Masaccıo’d;ın önce
Petrarca’yıakla getirir. Osmanlı- Türk Kültürü bağLı—
ıııında yanıtLınınası gereken, ,ni:ıu ‘e Ibn—i
Sina ‘ııin bır;ıkiığı ycrtleııckvı,ıı ctmcJcıı bilinıscldik—
ı,’clışebilirnııyLIı,sorusudiir.
hıt ili‘ili genç dahi hocası Sinan Paşa’nın
Maariihaıııe’sinde, yazılarıında sık sık yinelediğim
‘aklınşeriatkarşısındasustuğu’duşuncesı, Osıııanlı
kültüründeegeınendir. 9.Yü:yılda Islam halifelerinin
çevirttikleri Hellenistik felsefeve bilim
yapıtlarınınFatih’in döneminde neden bir Türkçe’yeçe—
yin akı muına donuşememesi de sorgulanmamıştır.
RÖNESANS’TARESİM,HEYKEL,
PERSPEKTİF,MİMARİNASILBİR
DÜNYAVİZYONUNAYOL
AÇIYORDU?
Bi: resim ve heykel yapıııaıııak, Ronıa antikitesi—
tie biçimsel ve yapısal bir bilgi kaynağı olarak hak—
ınaın;ıklı ne k;ıybett ik Ya da bir şeykaybetmedik mi?
Bunlar Osınanlı—Türk kültürünün biçinılenmesine
nasıl yansıdı?
BuııLırın yerine yaşamımı:a başkaaraçlarkatrık nıı?
Oıneğin ininyatür resmin yerini tuttu mu?
Rtsimnve heykelle, anıtsal y;ıpılarla :enginleşen bir
fızıksel çevre ımgesı nlın;ıd;ın, bilimsel duşunce geli—
şebılit ınivdi ?
()sııı;ııılı lıııp.ıı.ııtirlıığıı, 18. yüzyıldaorduya Itup—
çıılııkla hirlikıc genınetrı, h;ıriı;ıcılıköğreııııekgerek—
iği :a mıu;ımı ıletlel ı y;ıh,ımit ılar;ı haşvuırıii;ık ziurundiı
kalın ışıı
BüyükPetro’ııııııSt. Peiersburg’d;ı açı ırdığı
ıııateıııııikokııllarııiı bi: lst;ınlnıl’daısedeıı .ıçıınadık?
Meınalik—i ()sıuaniye’nin sınırlarının giderek
Türkiyesınırlarınagerilemesineyolaçan temel eksikler
arasında bilimsel eğitim zayıflığıyok muydu?
Bunu tartışmayı engelleyen virüs bugün
yaşıyorsa,çağdaş dünya ile araınızdaki 100 yıllık
entelektüel nasıl aşacağız?
Yunan-Roma felsefesini dışiayıp, bilimsel
etkinliğindoğasını değil düşünmek, tartışmak zahmetine
bilekatlanmadan 20 yüzyılagelmek bize neye patladı?
Btınabenzer binlerce soruyu sormadan yaşayanbir
toplum kültürünün doğasınıhalaanlamıyorsak21.
yüzyıldadünyadaki yerimiz neresidir?
Soru sormadan yaşamasını öğrenmiş toplumun
davranışı benim ‘örgütlücehalet’ olarak adlandırdmğım
durumdLır,yada Jraındır. Bu bütün toplumu felç eden
çelik bir mayo’yabenziyor. Osmanlı kültür mirası
tenıeldebu davranıştır. Türkiye’nin dinmeyen ağrısı ve
geleceğinitehlikeyedüşürentoplumsalsorun budur. Bu
Osmanlıdan ilk Cumhuriyete, oradan Demokrat
Partiye,o zaınandan bu yana giderekkatınerleşerek
devameden, sonunda heyni ipotek altında, tüketici
robotlar yetiştiren bir geri kalınış toplum davranışıdır.
(Jeri kalmanın virüsleri toplumun düşünsel yapı—
sıııdadır.Sivil-asker,köylü-şehirli,okumuş—okuınaınış,
gerici-ilerici etıniyur. ()rneğin Televizyon,reklam
ve internet’ıen geçilıııeyendünyada, ilkCumhuriyetin
hızıyla ya da tesadüfen yetişenler dışında, Türk
topluıııtınıınresiıııve beykeklen nasihi yok.Telefonla
t ğraf çekme sıtması na hemen yakaLınanbu toplum
resim ve heykel’in çevrelerinde öğretici ve
güzelleştiricibir işlevi olduğunu öğreneınedi.
Bir antolojide William James’in l906’da
söylediğibir söze rasdadım: “Sadece kancık haşarı nınrısın;ı
(hiıch-godde.ssSuccess) tapmak ahlaki b Bunu
Amerika için söylüyor.Eh, şimdi bizde Amerika’dan
başka bir şeye özenmiyoruz.A.N. Whitehead de
şöyledemiş: “Sadece haşarıaınaç’laınakyetişınez.Bu
kendiniyokeden hiratgiirüşlüdünya yaratır.“Amerika’nın
bilgeleri de var.
AZİZNESİN GİBİ ________DÜŞÜNMÜYO..
RUM
Türkler (le hcr
ulus kadar zekidir.
Türkiye’yi 13. yüz-
yıldan bu yana
sayısızakıllı ve duyarlı
insan bugüne
ulaşrırmış.Cuınhuriyet
Atatürk gibi çağdaş
dünyayı ankıyanla—
nın ve onlara ina—
nanlanı n ‘concen—
sııs’ıı ile kuıntıldıı.
1 ııı’la, Pık istan’la,
Enth unezya ve
Mısır’LıkarşıLıştırın—
ca, kafasıkLıındade—
vekuşLırıdışında, bu
farkı herkes açıkça görür. Bu bir Rönesans
potansiyeiigösterisi değil, bir Cumhuriyet farkıdır.
Fakat toplumun cahil kesimi neredeyse yarım yüz-
yıldır çağdaşlaşmayadireniyor. Avrupa Birliği’ne
katılmakister gibi görünürken sürünen bir Mısır’a,yada
bütün petrol zenginliğine karşınadambaşınageliri
ekonomisihatık Yunanistan’dan aşağı düşen Suudi
Arabistan’a özeniyor. Bu ç-elişkilerindestekleyicisidış
odakların tavsiyelenini de yabancı yayınlarda okuyo—
ruz.Kendi geleneklerine aykırısöylcmnlerüreten
utanmazinsanlar.
Rönesansııskageçtiğimiziçinkökeniona dayalı
hiçbirçağdaşolguyuanlamıyoruz.Bütün Islamdünyası ve
Asyahalklarının büyükkütlesi ile paylaştığııııızbir
taklitortamında yaşıyoruz.Ne var ki Avrupa skolastik
felscfesindeFarahi, İhn-i Sina, Ihn-i Rüşt önemli
refer,ınslardı.Oysa Rönesans’dan bu yana referans verilen
bir İslamdüşünürüyok. Çağdaş Islamdüşünürleri Batı
ülkelerinde yaşayıpüretiyor. Osmanlı düşüncesi
dünyadüşünce tarihinde hiç tcınsil edilmiyor. Hiç1ir
düzlemdedünya ile bağlantı kuracak bindüşünce
üretemenıişiz.Yaşamımda en büyük en büyük mutluluk bu
konuda yanılmış olduğumu kanıtlayan bir yapıtın
ortayaçıkması olurdu.
Böylebir bilginin varlığınıkkleye duralım, 15yüz-
yıldanbu yana resim,heykel yokluğu,matematiksel
düşünceninve bilimin gelişınemesi ve felsefe yokluğu,
Osmanlı okumuşunu önce Rönesanscahil yapar.
Günümüz ulusal eğitimi de felsefeve sanat
yoksuluadam yemişiiriy(ur.(iazetelcrde ınüzelerden
resimlerinçal.ındığını duyurdular. S(unra bunların bir
bölümünündevlet dairelerinde asılıolduğuyanıtı geldi. Bu
bir ölçüdedoğrudur. Cııınhuniyetin başından bu yana
1)olmahahçe mobiIyalarının Meclis başkanlarının ku—
nutlarından başlayarak devlet dairelerine taşındığı bi—
kayelerini işitiriz. Ne var ki yapıtlarımızı
sergileyehileceğimizdoğrudürüstbir ıniizeıniz(lehiçolmadı.Sayın
idarecilerimnizin bazısanat yapıtlarına ilgiduymuş ol—
nialarını kültürel bir bilinçlenıne .aşamnasıolarak de—
ğerlendirip sevinebiliriz.
Kendimizi aldatınayalıın. Toplumun bir sanat
eğitimiyoktur. Estetik duyarlığı acınacak düzeydedir.Ne
var ki dünyadabir İtalyan Rönesans’ıdaha olmayacak.
Geçen yüzyılların keşifleni gibi, bu da Türk
topluınununkatılmadığı bir uygarlık yolculuğu.
Örgütlü cehaletin bizekaç tren kaçırtuğım hiç
düşündünüzmü?Peki, bu cehaletle 21. yüzyılınhangi
basamağmailişeceğiz?
IstanbulFethininRönesans’ıbelirleyiciolmasıbağlamındabizimtarihiyazınımızdaövgüye
benzersöylentilervardır.TürklerdenkaçanBizans!,bilginlerItalya’dabirkültürelpatlamayayol
açmışiarsabizimbundaövünülecekbirkatkımızolamayacağıaçık.FakatFatih’eRoma
imparatorluğunuyakıştıran,onunbudüşünceyeyatkınolduğunuimaedentekerlemeİersürüp
gider.Fatihve2.Bayeziddönemlerininbazıolaylarıbuhikayenin sağlamıştır.
c-.J
ç-)
c.’J
c-.J
£
TV - - -
-
-
aN €
1j7
- - e—:— - - —
- •.
-
• - - — .—- •-— - --
— ‘Ç’ r
- ——--d -- -
- - • — %r’, -
— — -
— - - •