Katalog

Hazıriayanlar: Nılay Yılmaz, Aytül Akal, Mavısel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK ebiyatı Kitap Kataloğu 5*. • • Mavisel YENER ğitim ve Bllım Eepekçileri Sendi- kası - Eğitim-Setf okuma kültü- • • rü bağlamında araştırmalar ya- pan, uluslararası katılırjfjlı bilgi şölenleri düzenleyen bir sendıka. Toplumsal bilgilenme ve bilinçlenmeye dönük kültürel çalışmalara katkı veren, ülke- miz için önemli soaınlardan biri olan "okuma kültürü" olgusunu farklı bo- yutlarıyla ele alma amacıyla bu çalış- maları sürdüren Eğitim-Sen, çocuk edebiyatına önemli bir hizmet daha yaptı. Gelecekte kültür yaşamımıza, eğitim anlayışlarına, okuma bilincine yeni ufuklar açıp katkılar sağlayacak olan bir katalog yayımladı. Katalog demeye dilim varmıyor, çünkü 317 sayfalık bir kitap bu. Yaklaşık üç yıl- dan beri hazırlıklarını sürdükleri çalış- ma, alanla ilgili akademik çevrelere, kurumlara, öğretmenlere ve anne-ba- balara, var olan soru ve sorunlanna yönelik çözüm arayışlannda önemli bir başvuru kaynağı olacak. Bu çalışmayı ister 100 Temel Eser rezaletine estetik ve bilimsel bir tavır alış olarak nitele- yin, ister başka türlü algılayın, değiş- meyen bir gerçek var ki; çocuk yazı- nında sorumluluk ve görev üstlenme anlamında atılmış önemli bir çağrıdır bu. Kime çağrıdır? Elbette geleceğe, gelecekte yapılacak olan daha kap- samlı çalışmalara bir çağrıdır. Eğitim-Sen'in hayata geçirdiği bu projenin koordinatörlüğünü Nabi Bele- koğlu, proje danışmanlığını Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim yapmış. Katalog hazırlama kurulu ve okuma grubunda- ki eğitimcilerin listesine baktığınızda yüzün üstünde kişinin çalışmaya katkı sunduğunu görüyorsunuz. Bu daya- nışma ve işbirliği projenin dikkat çekil- mesi gereken önerali noktalarından bi- ri. "Okuma Grubu"nu oluşturan öğret- menler kitapları tek tek okuyarak ra- porlar vermiş ve katalogun oluşumuna hepsi birer/birkaç tuğla koymuş. Ya- şamın içinde sorumluluklar alan ve değerleri insan/çocuk için kurmaya çaba gösteren bütün eğitimcileri ayak- ta alkışlıyorum. Proje danışmanı Yrd. Doç. Dr. Nec- det Neydim, önsözde temel amacı net olarak ortaya koyuyor: "Temel amacı- mız, öğretmenlerin, öğrencileriyle bir- likte sınıfta okuyabilecekleri, onlara kendı başlanna okunmasını önerebile- cekleri kitaplar konusunda temel bilgi- leri verebilecek, önyargılardan arınmış ve bilimsel ölçütlerle değerlendirilmiş bir çalışma bütününü oluşturabilmekti. Kitapları değerlendirirken en temel öl- çütümüz, çocuk haklarına uygunluk, uir Ç3gn... önyargılardan arınmışlığın olmasının yanında buyurgan bir ideolojik didak- tizmin olmamasıydı. Böyle bir nesnel- liğe ulaşmak için öğretmen arkadaşla- rımız ellerinden gelen her özeni gös- terdiler." Eğitimde ideal olan; sürekli değişen koşullara uyum sağlayabilen, başarılı nesiller yetiştirmektir. Bunun gerekle- rinden biri de okuma kültürü alanında atılacak adımlardır. 2010 Kitap Katalo- ğu bu adımlardan biri; yanlış bilmiyor- sam alanda ılk kez böyle bir çalışma gerçekleştiriliyor. Katalogda ilköğretim çocuk edebiyatı ölçütlerini ortaya koyan metinler yer alıyor. Mehmet Kaya'nın çocuk edebiyatının ama- cı, işlevi ve özelliklerinı vurgula- yan yazısının ardından çocuğa görelik ve çocuksuluk, çocuğa görelik ve düş gücü, çocuk ede- biyatında konu ve olay, kahra- manlar (karakter), ileti, öğreticilik, gülmece, biçimsel özellikler, re- simleme konusunda, iyi çocuk ve gençlik kitaplarının gerektirdiği ölçütler sunuluyor. Genel sapta- maların ardından farklı türlerin kendilerine özgü ölçütlerınin yer aldığı ikinci bölüme geçiyoruz. Burada in- celenen türier: Ma- sal, Mito- lojik yapıt- lar, Fan- tastik tür, Bilimkur- gu, Polisi- ye, Çocuk Tiyatrosu ve Şiir. Masal başlığı al- tında bü- yütece alı- nan konu- lar: Masallann Oluşması, Masallardaki Olağanüstülük, Masallardaki Gerçek- lik, Masallarda Evrensellik, Yerellik ve Dil, Masallarda Yer ve Zaman, Masal- lann Kentleşmeye ve Teknolojiye Ye- nilmesi, Masallardan Yararlanma, Ma- sal ve Çocuk, Masallardaki Olağanüs- tülük ve Çocuk, Masallarda Korku ve Şiddet, Masallarda Karşıtlık, Masalla- nn Çocuğa Göreliğı, Masal Okumanın / Anlatmanın ölçütleri. Katalogun "Makaleler" bölümünde Prof. Dr. Sedat Sever'in "Niçin Çocuk Edebiyatı?", Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim'in "Cinsiyet Rollerinın Top- lumsal Rol Modellerin Metinler Yoluyla Içselleştirilmesi Edebiyat ve Yazarın Masumiyeti" başlıklı makaleleri çocuk edebiyatının mikro ve makro değişim- lerini algılayıp üstünde düşünebilme- miz açısından önemli veriler barındırı- yor. Makalelerin ardından kitap tanıtım yazıları geliyor. Bu yazılar kitapları in- celeyen öğretmenler tarafından hazır- lanmış. Kitaplar tanıtılırken künyeleri, kapak resimleri ve seslendikleri yaş grupları verilmiş. 7 Yaş ve Üstü, 8 Yaş ve Üstü, 9 Yaş ve Üstü, 10 Yaş ve Üs- tü, 11 Yaş ye Üstü, 12 Yaş ye Üstü, 13 Yaş ve Üstü, 14 Yaş ve Üstü olarak sekiz bölümde ele alınan kitaplar kata- loğu inceleyen ebeveyn veya öğret- men için fikir verici nitelikte. Bu öznel bir seçki midir? Bu yönde ya- pılacak eleşti- rilerin haklı bir yanı olabilir, diye sorgular- ken sorumun yanıtını önsöz- de buldum. "Bu öznel bir seçki değildir. Dahası bir seç- ki değildir. 93 yayıneviyle ileti- şime geçilmiş onlardan kitaplar istenmiş ve üç yıl boyunca ortak çalı- şılan aka- demisyen ve alan uzmanla- rının des- teğiyle hazıria- nan kri- terler doğrultu- sundan değerlendirilerek hazırlanmış bir çalış- madır." Bir başka sorum da bu kataloğa gir- memiş pek çok kitaba ve yazara hak- sızlık olup olmadığı konusuydu. Bu- nun yanıtı da önsözde Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim tarafından veriliyor: "Her çalışma bittiği anda bir bütünlük ve kamusal alana çıktığı andan itiba- ren de eskımeler ve bu bağlamda ek- siklikler içermeye başlar. Hızla gelişen çocuk edebiyatı alanında bu kataloğa girememiş birçok kitabın olduğu bir gerçektir. Bunun nedenlerınin başın- da kriterlere uygun olmamak birinci nedendir. Bu nedene dönük ölçütler öylesine katı uygulandı ki öncelikle kurumun kendi çıkardığı kitaplan uy- gun olmama gerekçesiyle elendiler (Eğitim-Sen Kırklareli şubesince 5 yıl önce yayımlanan ve o dönemde iyi ki- tap diye nitelenen kitaplar bugün öl- çütlerimizin dışında kalmıştır). Ama yine de daha çok, kitapların tamamı- nın -geçen üç yıllık sürece rağmen- henüz okunamamış olması eksikliğin bir başka nedenidir ve bunun beklen- mesi de eldeki koşullar göz önüne alındığında çok gerçekçi değildir. Ay- rıca bazı yayınevleri (belki de sürece inanmadıklarından) katkı sağlamaktan uzak durmuşlardır. Ama ortaya konan bu başarıyı görünce umarım destekle- rini sağlayacaklardır. Şunu hemen söyleyelim ki bu katalog birinci aşa- madır ve mümkün olan en kısa zaman dilimlerinde (iki yılda bir) yenileri ekle- necektir. Henüz okunamamış ve bu nedenle kataloğa girememiş kitaplar bir sonrakı katalogda yerlerini alacak- lardır. Ancak tüm bunların gerçekleş- mesl için ortak projelere inanan ve buna katkı sunmaktan keyif alan öğ- retmen, akademisyen, yazar ve ya- yıncı dostlarımızın buna katılmalan önemlidir." Tasarım ve kapak çalışması Serpil Şakar tarafından yapılan katalogun görsel varsıllığından söz etmesek hak- sızlık olur. Sanatsal, özgün bir tasa- rımla sunulan katalogun görselleri ve kapağı çocuk yazınına yaraşır güzel- likte. Sayfalara serpiştirilen Dağlarca, Uyaroğlu, Külebi, Geçer, Neydim, Ne- catigil şiirleri, bir katalogda uygulana- bilecek olasılıklar dünyası üzerine dü- şündürüyor. Çocuk ve Gençlik Yayınlan Derneği, Çocuk Vakfı, llkyar ve Türkiye Eğitim Gönüllülerı Vakfı gibi çocuk ve gençlik edebiyatına, okuma kültürüne emek harcayan sıvil toplum örgütlerinin ara- sına Eğitim-Sen'in de katılması sevinç vericidir. Biliyorum ki, pek çok okur, bu kataloğu nasıl edinebileceklerini soracaklar bana. Ücretsiz dağıtılacağı- nı biliyorum, fakat hangi kentlerdeki öğretmenlere ulaşacak, bu dağıtım nasıl yapılacak, basım adeti nedir gibi soruların yanıtları bende de yok. Soru- larınızı yöneltebilmeniz için işte Eği- tim-Sen'in telefonu: 0-312- 439 01 14 Bu katalog, çocuk edebiyatı coğraf- yası hakkında bıze ipuçları sunmuştur. Elbette onları yorumlamak, çoğaltmak, eksik yanlarını tamamlamak öğretmen- lerimizin sorumluluğudur. Gençlerin ve çocukların içinde bulundukları eğitim burgacına "rağmen", iyi kitaplarla bu- luşabilmesidirdileğimiz... • www.maviselyener.com * İlköğretim Çocuk Edebiyatı Katalo- ğu 2010/ Eğitim-Sen/ 2010 SAYFA 28 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 4 5