Katalog

mm nun dışıdır" diyerek eyleme son * * vermelerini isteyen emniyet yet- kililerine verdiği yanıt grevin güçlü bir dayanağı olduğunu göstermekte- dir: "Grevimiz kanun dışı olabilir ama anayasa içidir." Grev 1960 ve 1970'li yıllarda mü- cadeleci bir sendika olarak sivrilecek olan ve dönemin diri sendikalarından biri olan Türkiye Maden-Iş tarafın- dan örgütlenmiştir. Daha 1950'li yıl- lardan itibaren farklı bir sendika ola- rak ortaya çıkan T. Maden-tş için Kavel önemli bir eşik olmuştur. Ka- vel grevini ilginç kılan özelliklerden bir diğeri ise Vehbi Koç'un da fabri- kanın ortağı olmasıdır. Kavel grevi, kendi çapını çok aşmış, dönemin grev tartışmalarına konu olmuş ve sa- dece bir işyeri grev olmanın ötesinde anlam kazanmış; etkisi kendi boyut- larını aşmış bir eylemdir. tşveren ör- gütleri, Kavel bahanesi ve korkusu ile grev hakkını sımrlamak için çaba harcarken grev, sendikal yasalar Meclis'te görüşülürken gündeme gel- miş, önergelere konu olmuş ve 275 Sayılı yasaya Kavel için özel hüküm konmuştur. Bütün bu nitelikleri ne- deniyle Kavel grevi, emek hareketi- nin hafızasında iz bırakmış, simgeleş- miş ve tarihi grevler arasında yer al- mıştır. Grevin simgeleşmesinde Ha- san Hüseyin'in Kavel şürinin payının büyük olduğunu vurgulamak gerek. Kavel ve benzeri simgeleşmiş işçi eylemlerinin bir tür efsaneleştiğini ve bu eylenılere bazen tarihsel gerçekli- ğinin ötesinde anlamlar atfedildiğini söylemek mümkün. Örneğin işçi ha- reketi tarihini belirli bir eylemîe ve özellikle 1960'ın milat alınması yay- gın bir tutumdur. Kavel gibi örneğin Paşabahçe 1966 grevi de emek tarihinde çubuğun za- man zaman ters büküldüğü eylemler- dir. Bunun en önemli nedeni bu ko- nularda ayrıntılı monografik çalışma- larm yetersizliğidir. Bu nedenle emek tarihi çahşmaları içinde grev, eylem ve işyeri monografileri büyük önem taşıyor. Zafer Aydın'ın uzun zaman almış bu titiz çahşması Kavel grevinin yerli yerine oturtulması açısından da ayrı bir önem taşıyor. Birincil arşiv kaynaklarına ve dönemin tanıklarıyla yapılmış derinlemesine görüşmelere dayalı kitap Kavel grevini her yönüy- le özenli bir biçimde ele alıyor. Monografik emek tarihi çalışmalan açısmdan yaşamsal önem ta- şıyan kurum/ sendika arşiv- lerinin yokluğu veya yok edilmiş olmalan büyük bir talihsizlik örneği olarak vur- gulanmalıdır. Zafer Aydın, Türkiye emek hareketinin kilit önem- deki sendikalarından biri olan ve en düzenli kayıtlara sahip olan T. Maden-tş Sen- dikası'nın arşivinin yok edil- diği koşullarda Kavel'i yaz- mak gibi oldukça güç bir işe girişmiş. Bi- lindiği gibi T. Maden-tş ar- şivine 12 Ey- lül darbesi ile birlikte sıkı- yönetim tara- fından el kon- du. troniktir ama arşiv sı- kıyönetimden sağlam çıktı ve DtSK'in faaliyetlerine başlamasın- dan sonra arşiv sıkıyönetim tarafın- dan sendikaya iade edildi. Ancak na- sıl olduysa T. Maden-tş arşivi sendi- kaya teslim edildikten sonra yok ol- du. Ancak bu konuda imdada TÜS- TAV Nebil Varuy Koleksiyonu yetiş- miş. T. Maden-lş arşivinin yoklugu- nun yarattığı boşluğu TÜSTAV tara- fından tasnif edilip kullanıma açılan Nebil Varuy koleksiyonu kapatmış. Dönemin T. Maden-tş avukatların- dan Nebil Varuy'un kişisel arşivi ol- masaydı Kavel grevini yazmak çok zor olurdu. Bu noktada bir kez daha TÜSTAV'ın sendikal arşivleri derle- yerek kullanıma açmasının kritik önemine değinmekte yarar var. Zater Aydın'ın yeni kitabı altı bö- lümden oluşuyor. Kitap grev önce- sinden başlayarak, grevin öyküsünü, anlaşmayı, grevin yansımaları ile gre- vin etkilerini ve sonuçlarını birincil kaynaklara dayalı olarak ayrıntılı ola- rak irdeliyor. Belgeler yanında döne- min tanıkları ve grevin aktörleri ile yapılmış derinlemesine görüşmeler kitabın önemli özelliklerinden bir di- ğeri. Kitapta Kavel grevi ile ilgili ol- dukça ayrıntılı bir belgesel ekler bö- lümü ve görsel malzeme de yer alı- yor. Son zamanlarda artan ilgiye rağ- men emek tarihçiliğinin hâlâ üvey ev- lat niteliğinde olduğunu söylemek mümkün. Az sayıda örnek dışında grev/ fabrika/ sendika tarihinin yazıl- mamış olması bunun en acı kanıtıdır. Kurumsal hafızanın ve birikimin önemsenmemesi kuşkusuz sadece emek tarihçiliği açısından bir kayıp değil, emek hareketinin deneyimleri- nin aktarımı açısından da ciddi bir açmazdır. Çünkü tarihi ve arşivi ol- mayan bir kurum ve örgüt belleğini yitirmiş bir insan gibidir. "Kanıın- suz" Bir (îrevin Oykiisü: Kavel 1963 kitabı ile birlikte Türkiye işçi sınıfı tarihinin sayfalarının birinin daha öy- küsü yazılmış, kayıt altına alınmış ol- du. Bütünsel ve yerli yerine oturmuş bir emek tarihi için sırada yazılmayı bekleyen nice işçi eylemi, direniş ve grev öyküsü var. • "Kanunsuz* Bir Grevin öyküsü: Kavel 1963/Za/er AyJm/Sosyal Tn- rih Yayınlan/ 208 s. BUGÜNE DEK YAYIMLANMIŞ EN KAPSAMLI OSMANLI TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ 4124 Sayfa, Özel Kutuda, Büyük Boy, Bez Cilt • 100.000'in üzerinde madde ve ara madde » Arapça kökenli maddelerde Kuran ve Hadislerden; Farsça kökenli maddelerde başta ömer Hayyam ve Şirazlı Hafız olmak iizere Fars Edebiyatından ömekler » Güç anlaşılır örneklerin günümüz Türkçesiyle, sadeleştirilmiş halleri » Eskilerin "elsine-i selâse" dediği üç temel kültür dilinde, yani Türkçe, Farsça ve Arapçada karşılaştırmalı örnekler » Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış eserlerden, Divan, Halk ve Tekke edebiyatı şairlerinden, tarihi metinlerden örneklerle Türkçenin altı yüz yıllık seyri » Arapça harfli Türkçe metinler üzerinde çalışanların okuma sorununu en aza indirecek kapsamlı dizin » Osmanlı Türkçesi metinlerini doğru okuyup anlayabilmek için Farsça dilbilgisi bölümü 8. Bursa Kitap Fuarı Salon 4, 505-Bdeyiz... SAY SÖZLÜK DİZİSİ Farsça-Türkçe (Büyük boy, küçük Türkçe-Farsça (Büyük boy, küçük Arapça-Türkçe (Büyük boy, küçük Osmanlı Türkçes (Büyük boy, küçük Sözlük boy, ciltli) Sözlük boy, ciltli) Sözlük boy, ciltli) i Sözlüğü boy, ciltli) Arap Harfli Alfabetik Osmanlı Türkçesi Sozlugu Y a y ı n c ı l ı k t a 3 0 S A Y g ı n Y ı l GMMI Dıjıtm: Sq [te$ılıın Ud. ŞU. M»ıC«ı.s«!H-wıos«t«H-(ST/M C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A YI 1 0 4 5 omı».uii|ww.Mrttapco«E-ıwı n*,ıt™«urı1ıttpc™ YAYINLARI SAYFA 23