Katalog

Kuduz şüpheli ısırık vakaları Bu çalışmanın amacı, Giresun Devlet Hastanesi'ne kuduz şüpheli ısırık nedeniyle başvuran olguların demografik özelliklerinin ve temas sonrası uygulanan profilaksi uygulamalarının değerlendi e NİmeSİdİr. MustBfa Torun, Giresun Devlet Hastanesi Infeksiyon Hastalıkları Kliniği, [email protected] Köpekler, dünyanın pek çok yörcsinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde kuduzun bulaşmasındaki en önemli aracıdır. Etkeni ve patogeneıi belirlenmiş olmasına rağmen kuduz, bugün için de öldürücü bir hastahktır. Gelişmekte olan ülkelerde en önemli rezervuar köpekler ve kediler olarak bilinmektcdir.1"3 jalışmaya 20052009 yılları arasında Giresun Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği, kuduz aşı 'merkezine kuduz şüpheli ısırık nedeniyle müracat oplam 4390 ısırık olgusu dahil edildi. Olgulara ait demografik veriler ile olgulardaki ısıran hayvan, ısırık bölgesi ve uygulanan profilaksi yöntemi (aşı ve veya aşı+ İmmunglobulin) takip formlarına kaydedildi. Antiserum uygulaması öncesi alcrji testi yapıldı. Çalışmada, toplam 4390 ısırık vakası değerlendirildi. Oİguların toplam 3269'u köpek ısırığı (%74), 968'i kedi ısırığı (%22), 52'si vahşi hayvan ısırığı (%1.18), 101'i (%2.3) diğer hayvan ısınklarından oluşmaktaydı. Oİguların 1712'si (%39) kadın, yaş ortalaması 25; 2678'i (%61) erkek, yaş ortalaması 35 idi. Isırık bölgclerinc görc incelendiğinde en sık ısırık bölgesi; 2678 olguda (%61) ise alt ekstremite (bacak, uyluk bölgesi), 1200 olguda (%27) üst ekstremite (eller, kol, baş boyun bölgesi), 512 (%11.6) olguda ise diğer bölgelerdi.Oİguların şüpheli ısırıkla ilgili risk faktörleri (aşılı veya aşısız köpek tarafından ısırılma, 10 gün köpek izlemi, ısırığın derinliği vb.) göz önüne alınarak, Sağlık Bakanlığı'nuı 2005 yılı kuduz korunma ve kontrol yönergesine göre, Oİguların bir kısmına 10 gün hayvan takibi, bir kısrtıına ise aşı ve veya aşı ile birlikte immunglobulin başlandı'. Oİguların 38'ine (%1.16) aşı+kuduz antiserumu uygulanırken, 3210 (%98.8) olguya sadece aşı (2+1 + 1 aşı şeması), 1142 (%26) olguya ise aşı yapılmadan 10 gün hayvan gözlemi önerildi. Oİguların 401 l'ine (%91.3) ise tetanoz aşısı profilaksisi uygulandı. Kudu: viral zoonotik bir ınfeksiyon olup, tüm dünydda yıllık yaklaşık olarak 50.000100.000 ölüme neden olur. Ölümlerin çoğu gelişmekte olan ülkelerde görülür ve en önemli vektör köpeklerdir1. Kuduz aşısının bulunduğu tarihtcn bu yana, hastalığın kpntrolü daha kolaylaşmış, ancak hastalık geliştikten sonraki dramatik tablo nedeniyle hâlâ cndişe ve korku olmaya devam etmektedir. Ülkemizde kuduz hastalığı hâlâ önemli bir halk sağlığı sorunu. Özellikle sokak köpeklari kaynaklı kuduz hastalığı riski, hastalığın kontrolünü ve önlenmesini oldukça zorlaştınnakta. Türkiye'de yılda yaklaşık 100.000'nin üzerinde şüpheli ısırık vakasının olduğu göz önüne alındığında korunmaya yönelik önlemlerin (aşı ve antiserum) ekonomik yükü oldukça fazladır1'5. Kuduz hastalığı, et yiyen hayvanların çok kez tükürük bezlerinde bulunan, çoğunlukla salyadan yaraya bulaşan ve bu yolla meydana gelen bir Rhabdo virüs ensefalitidir. Tüm sıcak kanlı hayvanlar kuduz virüsü ile cnfekte olabilir, ancak hayvanlar kuduz virüsüne karşı aynı oranda hassas değiller. Ölümcüllüğü çok yüksek olniası nedeniyle, korunma veya enfeksiyonun hastalık etkeni ile karşılaşmayı takiben durdurulması büyük önem taşıyor. Veteriner, hayvan bakıcısı, hayvan laboratuvan personeli vb. gibi kuduz yönünden yüksek risk oluşturan işlerde çalışanlara temas öncesi proflaksi, kuduz şüpheli ısırık ve temas durumlarında ise Kuduz tüm dünyada yaklaşık yılda 50.000 ile 100.000 arasında ölüme temas sonrası proflaksi önerilmektedir1'5. Temas sonrası neden oluyor. Kuduz, evcil ve vahşi hayvanlar tarahndan bulaşunlan vehasprofilaksi uygun zamanda vc uygun aralıkla uygulandıtahğmtıelirtüerindmherhangibirigcliştiğindemo ğında, hemen hemcn %100'e yakın koruyucudur*. 7 notik bir viral infeksiyondur ve en sık köpekler ve kedilerden bulaşır. Özsoy ve ark. 2000 yıhnda Ankara Refik Saydam Gelişmekte olan ülkelerde başlıca vektör köpeklerdir. Gelişmiş ülkelerde Hıfzısıhha Merkezi Kuduz Aşı İstasyonuna başvuran olyarasa gibi çok fiuklı hayvan türlerinden ve vahşi hayvanlardan (kurt, çaguları değerlendirdi, ısınk vakalarının %68 köpeklerden, kal, tilki) bulaşabilir1^. Virüs genellikle insanlam kuduz olan hayvanın ıstr%25 kedilerden kaynaklandığını ve vakaların %99.5'ine ması sonucunda infekte salya aracılığıyla geçer ve inkübasyon süresi 3090 aşı uygulandığını rapor etti. Isırık vakalarının %95'ingün arasında değişir. ölümcül olup, hipereksitabilite, hidrofobi, aerofobi, den köpek ve kcdilerin sorumlu olduğu ve Oİguların otonom disfonksiyon gibi karakterisük bulgulara sahiptir. Kuduzdan ko~ %75.4'ün de temas edilen hayvanın sahipli olduğunun runmada temas öncesi ve temas sonrası proulaksi uygulanabüti.3* bilinmesine rağmen tüm Oİguların aşılamaya alındığı bildirildi. Sonuç olarak, bölgcmizin dağlık ve yeşillik arazi yapısı lerin alınması gerektiği sonucuna varmışlar. Amerika'daki İmmunizasyon Uygulamaları Danışma Komitesi 2008 yılında yayınladığı bildiride insan kuduzunun önlenmesi için yara temizliğini takiben pasif (kuduz immunglobulini) ve aktif immunizasyon (aşı) uygulanmastnı öneriyorA. Bizim çalışmamızda, toplam 4390 ısırık olgusu değerlendirildi. Oİguların 3269'u (%74) köpek ısırığı, 968'i (%22) kedi ısırığı, 52'si (%1.18) olguda ise vahşi hayvan ısınğı, 101'i (%2.3) diğer hayvan ısınklarından oluşmaktaydı. Sağlık Bakanlığı'nın kuduz korunma ve kontrol yönergesi esas alınarak, olguların 3210'una (%98.8) sadece kuduz aşısı, 38'ine (%1.16) kuduz aşısı +antiserum uygulanırken, 1142 (%26) olguda 10 günlük hayvan takibi sonrası ölüm olmadığından aşı uygulannuıdi'. Isırık bölgclerine göre; olguların 1200'ünde (%27) ısırık bölgesi üst ekstremite (sırasıyla el, kol, boyun), olguların 2678'inde (%%61) ise ısırık bölgesi alt ekstremite (sırasıyla, kalça, bacak ve ayak), 512 olguda (%11.6) ise diğer bölgelerden (sırt, karın, kasık vb.) oluşmaktaydı. «O Kuduz nedir? Göktaş ve arkadaşlanna göre,8 Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kuduz Aşı Merkezi'ne başvuran 11017 olguda, kuduz şüpheli ısırık vakalarının büyük çoğunlukla köpek ve kedilerden kaynaklanıyor, temas edilen hayvanların %54.5'i sahipli. Oİguların %91'i aşı programına alınmış, %9 olguda ise aşılamaya gerek duyulmamış. Temiz ve ark.9 bir yıllık bir süredc Diyarbakır Devlet Hastanesi Kuduz Aşı Merkezine başvuran 809 olguyu değerlendirdi. Oİguların 708'ine (%87.5) 3 doz, 101'ine (%12.5) 5 doz insan diploid hücre kültürü aşısı, Oİguların 66'sına (%8.2) ise kuduz antiserumu uygulaması da yapılmış. Başvurulann 45'i (%5.6) başboyun, 563 u (%69.6) gövdeekstremite, 201'i (%24.8) el yaralanması olarak belirlenmiş, bunların 477'si (%59) yüzeysel, 332'si (%41) derin yaralanma olarak sınıflandırılmış. Oİguların 626'sı (%774) köpek, 142'si (%17.6) kedi ile temas etmişler. Oİguların 689'u (%85.2) temastan sonraki ilk gün, 115'i (%142) 25 gün arasında, 5'i (%0.6) ise 5. günden sonra kuduz aşı merkezine başvurmuş. Çahşma sonucunda, toplumda şüpheli temas sonrası, aşı merkezine erken dönemde başvürma bilincinin yüksek olduğu, ancak gclişmiş ülkeler ile karştlaştınldığında oldukça yüksek olan evcil hayvanlara bağlı kuduz şüpheli ısırık vakalarının azaltılması için gerekli çalışmaların yapılması ve koruyucu önlem nedeniyle gerek vahşi hayvanların gerekse köpeklerin yaşamasına uygun bir alandır. İnsan kuduz vakalarının önlenmesinde risk grubundaki orman işçilcrine temas öncesinde profilaksi uygulanmast, sokak köpeklerinin ise kuduz aşısıyla aşılanmasının kuduz ile mücadelede yararlı olacağı görüşündeyiz. KAYNAKLAR: 1) Kudu: korunma ve kontrol ydnergesi. TC. Sağlık Bakanliğı, Temel Sağlık Hi:nıcılcri Genel Müdürlüğü, 2005, Ankara. 2) WHO Media Center. Rabies. http://www.whu.inl/mediacenirc/lacisheels/lsO99/en/. 3) Leung AK, Davies HD, Hon KL Rabies: epidemiology, pathogenesis, and prophylaxis. Adv Ther. 2007 ;24:134O7. 4) Mannin K SE, Rupprcchı CE, Fishbein D, Hanlon CA, eı al. Hunian rabies preventionUnitcd States, 2008: recomınendations of the Advisory Gımınirıee on Imınunizatıon Practices. MMWR Recomm Rep. 2008 May 23;57(RR3):1 28.5) Kuduz Şüpheli Isınk Gürülme ve Kudıız Mortalite Hızları, Türkiye, 19802006. Sağlık Bakanlıgı Temel Saglık Hizmctleri Genel MüdürlüjŞü Çalısma Yıllıgı 2006.6) Niffi AJ, Walker PL. Ovcrvicw, prcvcnıion, and trearment of rabies. Phannacotherapy. 2009 ; 29:118295. 7) Ösoy M, Yakıstıran S, Özkan E. 2000 Yılında Kuduz Ası Merkezine haşvumn hastaların dcjjerlendirilmesi. Türk Hijycn ve Ocneysel Biyoloji DerBisi. 2002; 59: 15. 8) Gi*ta§ P, Ceran N, Karagül E, Çiçvk G, Özyürek S. Kuduz A{i Merkezine ba;vuran 11017 olgunun defierlendirilmesi. Klimik Dcrgisi. 2002; 1:1215.9) Temiz H, AkkoçH. Diyarbakır ncvlcl hastanesi Kuduz aşı merkezine başvuran 809 olgunun defierlcndinlmcsi. Dicle Tıp Dcrgisi 2008; 33:181184. Türkiye melez rejim ülkesi Bastaran 1011. sayfadan balarına karşın, bölgede pek çok ülkede demokrasi aşın kırılgan bir yapı sergiliyor. Siyasal katılım düzeyi genellikle düşük ve siyasal kültür zayıftır. Son yıllarda bazı alanlarda da yozlaşma ve bozulma eğilimleri dikkat çekiyor. Buna en iyi ömek basın özgürlüğüdür. Doğu Avrupa ülkelerinin pek çoğu biçimsel ve bağımsız demokrasiler arasındaki farkh riet bir şckilde gözler önüne seriyor. Bu bölgeden AB'ye yeni üye olan ülkeler, eski, gelişmiş üyelerle benzer siyasi özgürlüklere ve sivil haklara sahiptirler. Fakat bu iki grup arasında siyasi katılım ve siyasal kültür açısından büyük fark vardır. Bu bölgeden yalnızca tek bir ülke, Çek Cumhuriyeti, tam bir demokrasi olarak değerlendiriliyor. mir atmiş durutnda. Aynı zamanda 2008'de 167 ülke içinde 87.sırada yer alırken, genel puanı 0.04 kadar artmasına karşm 2010 yılında 89'uncu sıraya gerilemiş. Değerlendirmelerin 0 ile 10 ölçeğinde yapılan endekste, toplam puanı 2010 yılında 5.73 olan ülkemiz, 45.9 aralığında yer alan melez rejimlere sahip ülkeler içindc yer alıyor. Bu da 80 yıllık demokrasi deneyimimizin, Bolivya, Lübnan, Honduras gibi ülkelerin düzeyine çıkmaya yetmediğini gösteriyor. Bunun nedenlerini araştırmadan önce ElU'nun melez rejimin tanımına bir göz atalım: MELEZ REJİM TANIMI • Kuralların sıklıkla ihlal edilmesi seçimlerin özgür ve adil yapılmasını engeller • İktidarın muhalefet üzerindeki baskısı belirgindir. • Politik kültür, hükümetin icraatı, siyasal katılım konusunda yaşanan aksaklıklar, bazı durumlarda kusurlu demokrasi kategorisindeki ülkelerden daha vahim ve kalıcı TÜRKÎYE'NÎN KONUMU Türkiye iki yıldır melez (karma) rejim kategorisine de olabilir. • Yolsuzluklar yaygınlaşma eğilimi gösterirken, hukuk devlcti kavramı sadece kağıt üzerinde kalabilir. • Gazeteciler üzerinde baskı ve tacizler medyanın bağımsızhğını zedeleyecek ölçüdedir. • Yargı bağımsızlığı yoktur. Aslında bütün bunlar Türkiye'nin niçin bu katcgoride yer aldığını yeterince açıkhyor. 167 ülke içinde 89. sırada bulunmamızın en temel nedeni, siyasi katılım puanımızın 3.89'larda seyretmesi ve temel hak ve özgürlük puanının 4.71'lerde kalmı; olması. Türkçesi: Reyhan Oksay Kaynak: The Economist Intelligence Unit Limited 2010 *77je Economist Intelligence Unit (EIU) ülke, sanayi ve yönetim analistlerinin ihtiyaç duyduklan bilgileri sağlayan bir kunıluştur. 1946'da kurulan şirket, dünya üzerindeki 40'dan fazla ofisi ile araftırnıa ve danışma hizmeti veriyor. csj