Katalog

17 ARALIK 2010 CUMA EKONOMİ CUMHURİYET SAYFA [email protected] 15 Avrupa’da benzinden alınan vergi açısından lider olan Türkiye’de, gelecek yıl 34 milyar liralık gelir bekleniyor Pompa Hazine’ye çalıştı Akaryakıt ürünlerinden alınan ÖTV, Hazine’nin en önemli gelir kalemi oldu. 9 yılda petrol ürünlerinden devletin kasasına ÖTV olarak 186 milyar 171 milyon 727 bin lira girdi. PARAMETAPARA MUSTAFA SÖNMEZ Makyajsız İşsizlik İşgücüistihdamişsizlik data alanı, hinliklerle, hatta makyajlarla bezelidir. Bu yılın eylülü ile geçen yılın eylülü kıyaslanıp işsizliğin 2 puan gerilediğinden, geçen ayın da 0.2 puan altına düştüğünden filan söz edildi. Oysa şeytan, özellikle bu bahiste ayrıntıda gizlidir. Bakın makyajlanmış neler var… Eylül ayında, önceki aya göre işsiz sayısında 37 bin azalma varmış görünüyor. Sanırsınız ki 37 bin kişi iş buldu. Hayır öyle değil, tersine, bir ayda 222 bin kişi işini kaybetmiş. Ama bu 222 bin istihdam kaybı, işsiz sayısının artması şeklinde verilere yansımıyor. Neden mi? Çünkü, Eylülde, ağustosa göre 259 bin kişi işgücü pazarından çekilmiş, dolayısıyla işgücü sayısı azalmış. Bu 259 binden istihdamdaki 222 bin azalma çıkarıldığında, işsiz sayısında artış değil, 37 bin azalma görülüyor. İşgücünden neden çekilme yaşanmış? Cevabın önemli bir kısmı, işgücüne dahil olmayan nüfusa baktığımızda, ağırlıkla ev kadını sayısındaki 163 bin kişi artışta yatıyor. Muhtemelen, iş bulmaya çıkan kadınlar, pes edip evlerine döndüler. Dönmeselerdi, bir o sayıda işsiz sayısı fazla görünecekti. Zaten umudunu kaybetmişler, mevsimlikler ve esnek işte çalışanlar alt alta yazılıp toplandığında 3 milyon 88 bin sayılmayan işsiz tespit ediyoruz. Resmi işsizler ise 2 milyon 934 olarak açıklandı. Resmi işsizlik yüzde 11.3. Ama sayılmayanları eklediğinizde sayı 6 milyon 22 bine, gerçek işsizlik oranı da yüzde 21.6’ya kadar çıkıyor. İkinci ve vahim bir sorun tarım sektörü ile ilgili. Bu sütunda defalarca yazıldı, başka yorumcular da parmak bastılar: Tarımda istikrarlı bir büyüme gözlenmezken istikrarlı bir istihdam artışının olması gibi bir saçmalık var. Sorunu, kriz öncesi istihdamı kriz sonrası ile kıyaslayarak analiz edelim. KRİZ ÖNCESİ VE SONRASI İSTİHDAM; Bin Kişi İstihdam Fark, Bin Eyl 2010 Eyl 10Dönem 2008/9 2009/9 2010/9 Eyl. 09 Eyl 08 İstihdam 21.802 22.020 22.973 953 1.171 Tarım 5.452 5.754 5.999 245 547 Madencilik 122 117 114 3 8 İmalat 4.297 4.027 4.222 195 75 Enerji 97 77 153 76 56 İnşaat 1.326 1.353 1.520 167 194 Hizmetler 10.507 10.691 10.966 275 459 Tasarruf için klimadan vazgeçiliyor Shell; FuelSave 2010 Global Araştırma Raporu’yla, Türkiye’deki sürücülerin alışkanlıklarını gözler önüne seriyor. Rapora göre, yakıt verimliliği ve maliyet düşürme konularında istekli olan Türk sürücülerinin Ekonomi Servisi Her gün gelen tasarrufta da daha fazla bilinçlendiği gözleniyor. zamlara, tüketici şikâyetlerine inat, hüAraştırma sonuçlarında ekonomik etkenler nekümet adeta bütçe için altın yumurtdeniyle yakıt tasarrufu için klimanın açılmaması layan bir tavuk olarak gördüğü akarve hatta aracın kullanılmaması gibi ilginç bulgular göze çarpıyor. yakıttaki özel tüketim vergisinden Araştırmaya göre, her beş sürücüden (ÖTV) taviz vermek istemiyor. dördü günlük araba kullanımını azaltBu yılki 286 milyar liralık bütçede mış durumda. Sürücüler araçlarını 30 milyar liralık gelir öngörülürken geyüzde 44’lük bir oranla en çok tatil lecek yıl da 34 milyar liralık gelir öngünleri ve geziler için kullanıyor. görüyor. Araştırmanın yapıldığı 11 ülke AA muhabirinin Maliye Bakanlıarasında Türkiye, yakıt etğı’ndan derlediği verilere göre, kinliği hakkındaki farkındaaşB 2002’de uygulanan özel tüketim vereği, EPDK lığın artmasında 3. sırada uma Dern l Gülderen hakgisinin en önemli gelir kalemiyi Kor yer yer alıyor. rü Erda k et S Tüketic lerinden birisi de petrol ürünURUetrU:şleri Genel Müdüyakıt sektöründkeârneınab rDUY taş ile P ol İ edeniyle akar zlama im ı o lerinden alınan ÖTV oldu. SUÇ Kök cu ri n 2002’de petrol ürünlerinden kanı Hasan lerini ihmal etmele yısıyla ürünlerde uusunda bulundu. v la r madeni yağ satışlarında istasyonlarda alınan ÖTV, devlete 11 milyar, kında göreağlayamadıkları, do savcılığa suç duyu hediye, eşantiyon ve kampanya altında ortamını s ırdıkları iddiasıyla 2003’te 15 milyar, 2004’te de 15 ald ketim vergisi gelirlerinin yarıdan oyuncak, deterjan, ev eşyası, bilet milyar 751 milyon lira gelir sağ tadan k ÇİFTÇİ MAZOTTA ÖTV KALKSIN İSTİYOR Ekonomi Servisi Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu (ÇiftçiSen), mazotta ÖTV’nin kaldırılması için imza kampanyası başlattı. ÇiftçiSen Genel Başkanı Abdullah Aysu, kampanya öncesinde yaptığı basın açıklamasında, Türkiye’de tarım yapmanın gün geçtikçe zorlaştığını, küçük ve orta ölçekli çiftçiler için tarım yapmanın imkânsız hale geldiğini söyledi. “Binbir çileyle ürettiğimiz ürünlerimizde kullandığımız üretim girdileri olan mazot, tohum, gübre, ilaç, kredi faizleri, su ve elektriğin fiyatı sürekli artıyor. Ürün fiyatı ise yerinde sayıyor. Bir yandan şirketler üretim girdilerine zam yapıyor diğer yandan hükümet üretim girdilerine yüksek oranlı ÖTV ve KDV vergileri uyguluyor. Bir kısmımız banka kredilerinin borç, icra kıskacında can çekişiyor. Onları gören bazı meslektaşlarımız üretime devam etmekten çekiniyor. Toprakları işleten çiftçi sayısı her geçen gün azalıyor” diyen Aysu, çiftçilerin mazot kullanımını tüketim olarak görmediklerini, bununla üretim yaptıklarının altını çizdi. Aysu, çiftçiler olarak, lüks tüketim malları için konulan ÖTV’nin kaldırılması için imza kampanyası başlattıklarını duyurdu. ladı. 2005’te ÖTV’de yöntem değişikliğine gidildi ve maktu ÖTV tutarları, Bakanlar Kurulu’nca belirlenmeye başlandı. O yıl, ÖTV geliri, 33 milyar lira oldu. Bunun 19 milyar lirası petrol ürünlerinden geldi. Geçen yıl ÖTV tahsilatı 25 milyar 582 milyon 583 bin lira olarak belirlenirken 2010 yılı bütçesinde de 30 milyar 695 milyon 331 bin lira ÖTV geliri öngörüldü. Ancak, bütçenin revize edilmesi sırasında ÖTV gelir tahmini de 32 milyar 58 milyon 40 bin liraya çıkarıldı. 2011’de de 34 milyar 621 milyon 497 bin lira ÖTV tahsilatı hedeflendi. Maliye Bakanlığı verileri, özel tü fazlasının petrol ürünlerinden geldiğini de ortaya koydu. Fiyat indiremedik bari tabak çanağı kaldıralım Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, yaptığı toplantıda 31 Ocak 2011’den geçerli olmak üzere, akaryakıt ve gibi tüm mal promosyonlarının yapılmasını yasakladı. EPDK Başkanı Hasan Köktaş, akaryakıt piyasasında rekabetin hediye çanak çömlek, deterjan, Çin malı oyuncakla değil fiyat üzerinden yapılmasını istediklerini belirterek sektöründeki tüm mal promosyonlarını yasakladıklarını duyurdu. Müteahhitler için kara liste geliyor ANKARA (AA) Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, belirlenen koşulları sağlamayan yapı müteahhitlerine yönelik “yasaklılık” uygulaması getiriyor. Buna göre müteahhitlerin sicili tutulacak ve yetki belgesi iptali gündeme gelebilecek. Bakanlığın ilgili yönetmeliğine göre, Geçici Ustalık Yetki Belgesi düzenlenmesiyle ilgili iki unsur bugün itibarıyla, yönetmeliğin geri kalanı ise 1 Ocak 2012’de yürürlüğe girecek. Yönetmelik, yapı ruhsatına tabi her türlü yapım işinde, yapı müteahhitliğini üstlenecek gerçek ve tüzel kişileri, şantiye şefliğini üstlenecek teknik elemanları ve yetki belgeli ustaları kapsıyor. Yönetmelikte öngörülen düzenlemeler şöyle:  Yapı müteahhidi, yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli inşaat ve iş organizasyonunu sağlayacak, mevzuatı uygulayacak ve uygulatacak. İş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak. Vergi ve prim borçlarından da sorumlu olacak.  Yapı ruhsatının düzenleniş tarihinden yapı kullanma izni belgesinin veriliş tarihine kadar 3 defa idari para cezası alması halinde yapı müteahhidinin kaydı, bakanlıkça olumsuz kabul edilecek.  Yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi durumunda yetki belgesi numarası bir yıldan az olmamak üzere bakanlıkça iptal edilecek.  Yetki belgesi numarası iptal edilen yapı müteahhidinin yöneticileri yasaklı hale gelecek. Yasaklılık süresince bunlara yeni yetki belgesi numarası verilmeyecek. Turkcell Genel Müdürü Ciliv: Projeyle 2 milyar insana kesintisiz internet hizmeti sunulacak İnternetin üssü İstanbul olacak Projeyle Türkiye üzerinden Avrupa ve Amerika ile Asya ve Uzakdoğu birbirine bağlanacak. Proje, İstanbul’u bir internet merkezine dönüştürecek. Turkcell’in iştiraki Superonline’ın içinde yer aldığı 7 operatörün oluşturduğu konsorsiyum, Bölgesel Kablo Şebekesi Projesi’ni hayata geçirecek sözleşmeyi imzaladı. Ekonomi Servisi Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, Turkcell Grup şirketi Superonline’ın içinde yer aldığı, 5 ülkeden 7 operatör işbirliğinde yapılacak karasal internet altyapısı kurulmasına yönelik Regional Cable Network (RCN)Bölgesel Kablo Şebekesi Projesi ile 2 milyar insana kesintisiz internet hizmeti sunacaklarını belirtti. 1 milyar liralık yatırım Süreyya Ciliv Hilton Oteli’nde yapılan RCN Projesi imza törenine, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, Proje Konsorsiyum Başkanı Ali Amiri, konsorsiyumda yer alan yabancı şirketlerin genel müdürleri, Süreyya Ciliv ve Superonline Genel Müdürü Murat Erkan katıldı. Ciliv, fiber optik kabloların izleyeceği iki farklı rotada ilk aşamada saniyede 2.4 terabit kapasite aktif hale getirileceği bilgisini verdi. RCN’de yer alan tüm operatörler ilk günden itibaren her iki fiber optik kabloyu da yalnızca bu iş için ayıracak ve bu sayede hem bir hatta çıkan sorun diğerine yansımayacak, hem de altyapının gerektiğinde güncellenmesi çok daha kolay hale gelecek. BİR HATTA ÇIKAN SORUN DİĞERİNE YANSIMAYACAK Ciliv, RCN’nin Türkiye’yi ve bölgeyi geleceğe taşıyacağını söyledi. İnternetin yarattığı fırsat eşitliğinin bölgedeki ve Türkiye’deki insanlara yayılmasında bu projenin büyük önem taşıdığına işaret eden Ciliv’e göre RCN, uzanacağı hat boyunca geçeceği ülkelerde kalkınmaya katkı sağlayacak. Mobil internet kullanıcı sayısının gelecekte 56 milyara ulaşacağını öngördüklerini ifade eden Ciliv, İstanbulFüceyre (Birleşik Arap Emirlikleri) arasında kurulacak hat boyunca kesintisiz internet imkânı sunulacağını dile getirdi. Birleşik Arap Emirlikleri’nden Etisalat, Suudi Arabistan’dan Mobily, Ürdün’den Ürdün Telekom/Orange Jordan ve MadaZain ortaklığı, Suriye’den Suriye Telekom İdaresi ve Türkiye’den Superonline işbirliğinde yapılan projeye 1 milyar TL’lik yatırım yapılacak. Proje ile Füceyre’den başlayıp Riyad (Suudi Arabistan), Amman (Ürdün) ve Tartus’tan (Suriye) geçerek İstanbul’a ulaşacak fiber optik kablo hattı ilk kez Körfez bölgesinin tamamını kapsayacak.Geçtiği ülkelerin internet ihtiyacını karşılayacağı ve yol aldığı tüm ülkelerde tercih edilen transit trafik rotası olacağı öngörülen hat, 2011’in ikinci yarısında kullanıma açılacak. Kuş uçuşu 3 bin 875 kilometre olan ve yedekli yapısıyla toplam 7 bin 750 kilometreyi bulan RCN Projesi, su altı ve fiber kabloların en yoğun birleşme noktalarından biri olan Füceyre ve Batı arasında en uzun karasal fiber optik altyapısını getirecek. Bu yılın eylül ayı itibarıyla istihdam 23 milyona yaklaşmış görünüyor. Bu 2009 eylülüne göre, neredeyse 1 milyon yeni istihdam gibi duruyor. Yani krizden çıkarken ekonomi krizde işini kaybedenlere işini geri kazandırmış. Gayet iyi. Bir de krize girilmeden istihdam ne kadardı, ona bakalım. Yaklaşık 22 milyon kadar. Yani, krizde yaşanan iş kayıpları 2009 ortalarından itibaren ekonomi canlanırken telafi edilmiş, hatta üstüne istihdam yaratılmış. Acaba öyle mi? Bir de sektörlere bakalım. Ne görüyoruz? İstihdam artışlarında, tarım önemli bir yer tutuyor. Kriz öncesine göre tarım istihdamı 550 bine yakın artmış, geçen eylüle göre de 250 bin artmış. Peki ne oldu tarımda da bu istihdam yaşandı? Geçen hafta açıklanan milli gelir verilerini hatırlayalım. 20082010 dönemin ilk 9 ayında üretilen katma değer ya da hasıla ile tarım istihdamını analiz edelim. 2009’un ilk 9 ayının hasılası 2008’in ilk 9 ayının yüzde 4.1 üstünde iken istihdamdaki artışın yüzde 5.5 olduğunu görüyoruz. Yani tarımda istihdamın hızı, üretimin üstünde. Bunun daha çarpıcı görüntüsü bu yıla ait. İlk 9 ayda tarım, 2009’un aynı döneminin yüzde 1 altında, yani üretim artmamış, ama her nasılsa tarım istihdamı yüzde 4’ün üstünde artmış. Üretmeyen tarım, 250 bin dolayında istihdamını artırmış. Böyle olunca, tarımda çalışan başına hasılanın da sürekli gerilediğini, bir anlamda sanki tarımdaki yoksulluğu paylaşmak için işgücünün tarıma döndüğü gibi absürt bir sonuçla karşılaşıyoruz. Yenileyelim, bu absürtlük, gerçek işsizliği maskelemenin bir başka yöntemine dönüştü. [email protected] http://mustafasnmz.blogspot.com DHL: 10 yıl önceki fiyatla taşıyoruz Merinos’tan 1.1 milyar lira ciro GAZİANTEP (AA) Gaziantep’te yerleşik Merinos Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, 1970’te iki kilim dokuma tezgâhı ile temelleri atılan Merinos’un bugün parça halı üretiminde dünya birincisi olduğunu belirterek, “2010’da şirketimizin toplam cirosu 1 milyar 150 milyon lira civarında, ihracatı 130 milyon dolar olacak” dedi. Erdemoğlu, dünyada üretilen toplam parça halının yüzde 25’inin Gaziantep’te ve yüzde 30’unun Türkiye’de üretildiğine, 2010 yılı Gaziantep halı ihracatının 1 milyar dolar olacağına ve 5 yıl içinde bunun 3 milyar doları geçeceğine dikkati çekti. Gruba ait 15 şirkette 4 bin 400 çalışan bulunuyor. Tekstilciler enerjide büyüyor ANKARA (AA) İş hayatına tekstilde başlamış ve sermaye birikimi yapmış birçok şirket de yeni iş alanı olarak enerji piyasasındaki fırsatları değerlendiriyor. Enerji sektörüne yatırım yapan tekstilci “Çalık, Türkerler, Sanko, Zorlu, Boydak, Tema, Akbaş, Şahinler, Akkök, Erenler” sektöre milyarlarca dolar yatırdı. Başlıca örnekler şöyle: Çalık Holding: Ortadoğu Tekstil, GAP Güneydoğu Tekstil gibi şirketlere sahip Grup dünyanın önde gelen denim kumaş ve iplik üreticilerinden biri olarak gösteriliyor. 1987’de kurduğu Çalık Enerji’yi büyüten grubun en önemli projelerinden biri SamsunCeyhan Petrol Boru Hattı. Hedefi petrolde bölgesel bir oyuncu olmak. Bu çerçevede, Rus devlet petrol şirketi Rosneft ile Türkiye ve Akdeniz’de petrol ticareti için ortak şirket kurulması çalışmasına başladı. Eren Holding: 1998’de sektöre giren şirket bugün Zonguldak’ın Çatalağzı beldesinde 1360 Megavat kapasiteli ve 1.5 milyar dolarlık yatırım değerine sahip kömüre dayalı termik santral yatırımı var. Tema Holding: LC Waikiki’nin büyük ortağı holding, Çankırı ve Sivas’ta iki hidroelektrik santralı inşa ediyor. Rüzgâr ve güneş enerjisiyle de yakından ilgilenen holding, 100150 milyon dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. Sanko Holding: Çatalca’da 60 MW’lık rüzgâr enerjisi santralını ve 100 MW’lık Cevizlik HES’i devreye aldı. 800 milyon dolarlık yatırım yaptı. Enerjiye 5 yılda 2 milyar dolarlık yatırım öngörüyor. Zorlu Holding: Enerjide ilk faaliyetlerine 1993’te başladı. Bugüne kadar 2 milyar dolarlık yatırım yaptı. 15 santralda toplam 738 megavatlık elektrik üretim kapasitesine sahip. Nett Holding: Jean markalarından Little Big’in (LTB) sahibi şirket enerjiye 3 yıl önce girdi. İlk projesi 10 MW’lık Artvin Kabaca HES. Samsun ve Tokat’ta 15’er MW gücünde 3 HES projesi var. Türkerler Holding: Yenilenibilir enerjide, çeşitli aşamalarda olan toplam 640 MW gücünde HES üretim tesisine sahip. nümüzdeki yıl, Türkiye pazarındaki 30. yılını kutlamaya hazırlanan DHL Express Türkiye’nin Genel Müdürü Michel Akavi, hava lojistiğinde yüzde 55’lik pazar payıyla sektör lideri olduklarını belirtti. Akavi, ihracat gönderilerinde yüzde 12, ithalat gönderilerinde ise Ö yüzde 35’lik büyüme yaşadıklarını açıkladı. Geçen yıla göre gelirlerinde yüzde 18’lik büyüme gösterdiklerini belirten Akavi, “Fiyatlarımızda ise, 10 sene öncesinin yarı fiyatına taşımacılık yapıyoruz. Geçen seneye göre ise yüzde 10 daha ucuza taşımacılık yapıyoruz” dedi. C MY B C MY B