Katalog

SİHİRLİ DEĞNEK Nilay YILMAZ 0 çok uzaktaki ve çok yakındaki... S ıcak tatil günlerinin sonuna yak- laşıyoruz. Çocukların tatili uzun, oynamaya hâlâ çok vakitleri var. Ne var ki eğitimcilerin birkaç hafta sonra tatili bitiyor. Yeni dönem hazır- lıkları için toplantılar, hizmetiçi eğitim programları başlayacak. Ders kitapları, kaynak-yardımcı ders kitapları, okuma kitapları seçilecek ya da daha önce- sinde seçilen kitaplara yönelik prog- ramlar hazırlanacak. Ağustos ayının son, eylül ayının ilk haftaları yeni dö- nem hazırhklarıyla geçecek. Sihirli Değnek bu sürece katkıda bulunmak için bu hafta eğitimcilere önerilerde bulunuyor, eğitim yayıncılığına önemli katkılar sunan Paydos Yayıncılık'ın ki- taplarına yer veriyor. Paydos Yayıncılık'ın "Öykülerle Ders Kazanımları" isimli seti, ilköğretim bi- rinci, ikinci ve üçüncü sınıflara yönelik hazırlanmış. MEB'in hedef kazanımla- rını edindirmeyi amaçlayan öyküler, hayat bilgisi ve Türkçe derslerinin ka- zanımlarını ölçen yaprak testlerle des- teklenmiş. Yorumlama, çoktan seçme ve boşluk doldurma soru tiplerinin ya- nı sıra testlerde görsel okuma soruları- na da yer verilmiş. "Ders Kavramlan" isimli diğer set ise her sınıf için belirlenen kavramlan ve o kavramla ilgili davranışı öğretmeyi, ço- cuklara eleştirel düşünme becerileri edindirmeyi hedeflemiş. Üç kitaplık di- zide toplam 196 kavrama yer verilmiş. Paydos Yayıncılık'ın henüz tatil kita- bı almamış okurlar için de kitapları var. "Tatile Çıkıyorum" isimli tatil kitapların- da öykülere, bulmacalara, oyunlara ve eğlenceli problemlere yer verilmiş. Paydos Yayıncılık, eğitim sürecinin ev- deki boyutunu unutmamış, veliler için de bir kitap hazırlamış. "Evde Eğitim Seti", okulun kazandırmakta yetersiz kaldığı kazanımları çocuğa evde edin- dirmek, kazanılmış olanları destekle- mek, pekiştirmek ve altematif öğren- me yöntemleri ile çocukların öğrenme sürecine destek olmak için hazırlanmış bir kılavuz kitap niteliğinde. Setteki bu kılavuz özellikle çocukların araştırma ve inceleme ödevlerine nasıl yardım edebileceğini bilemeyen velilere öneri- lerde de bulunuyor. Bu setlerin dışında yayınevinin matematik ve medya okur yazarlığı kitapları da eğitimcilere öner- dikleri kitaplar içinde. Paydos Yayıncılık'ın en önemli yayı- nının politik eğitim dergisi "Eleştirel Pedagoji" olduğunu söylememiz yanlış olmaz. Pek çok sınav sonuçları gibi ÖSS'nin de bu yıl yine bizi yanıltma- mış olması, eğitimdeki yeni yapılan- maların bizi taşıdığı şartlar ve gittikçe yoksullaşan, yoksunlaşan öğrenciler, vasıfsızlaşan eğitim kad- rosu vb. durumlar ne ya- zık ki hepimize bunların artık değişmeyeceğini düşündürüyor; gördük- lerimiz, duyduklarımız, yaşadıklarımız umutsuz- ca kıyılara çekilmemize gerekçeler oluşturuyor. Oysaki tam da böylesi zamanlarda daha derin düşünmeye gereksinimi- miz var. Dogmatik dü- şünce kalıplarından, ön- yargılardan ve kalıpyar- gılardan arınmaya, bi- limsel düşünmeyi eğiti- min olmazsa olmazı yapmak için neler yapılabileceğini tartışmaya, konuşma- ya, değiştirmeye ve var olanı dönüş- türmeye... Işte eleştirel pedagoji bu açıdan çok önemli bir alan. Ülkemizde pek gelişmemiş, geliştirilememiş, ge- lişmesine izin verilmemiş bir disiplin de diyebiliriz. O nedenle, derginin iç- eriğini bırakın, sadece adı bile bu açı- dan ufuk açıcı, yön gösterici, umut ve- rici. "Eğitim, kişinin değerinin sıklıkla cins, ırk, yurttaşlık ve dil gibi ayrıcalıklı kategoriler vasıtasıyla ölçüldüğü bir toplumsal düzende öteki olarak adde- dilenlere yönelik kötü muameleler, dış- lamâ ve küçük düşürmeyi reddeden ve şiddetin minimalize edilebileceği bir dünya tahayyül etmemize yardım eder" der Giroux. Ama MEB'in, eğitim sistemimizi, bu tanımı temel alarak ya- pılandırmadığını çoğumuz biliyoruz. Çünkü bu tanım eleştirel pedagogların tanımıdır. Ve yine biliyoruz ki gerek "medya okur yazarlığı" dersinin eğitim programına alınmış olması, gerekse "eleştirel düşünme" becerilerini geliş- tirme vb. amaçların MEB'in yeni prog- ramındaki genel amaçlannda önceliği- nin olması, MEB'in kâğıt üzerinde gö- rünen, altyapısı olmadan uygulamaya soktugu ve "ben yaptım oldu" dediği işlerden yalnızca birkaçı. Eğitim siste- minin neyi yapıp neyi olduramadığını hepimiz açıkça görüyoruz. Işte bu ne- denle eleştirel pedagoji alanında ku- ramsal ve saha çalışmalarının yapılma- sına çok gereksinim var. Bu çalışmala- rı destekleyen pek çok akademisyenin derginin yayın kolektifinde de yer al- mış olması, çalışmaları pek çok açıdan desteklemesi bu yüzden oldukça önemli bir detay. özellikle eleştirel pe- dagojinin eğitim fakültelerinde konu- şulup tartışılmasının zorunluluğunu duyumsadığımız şu günlerde... Farklı illerdeki üniversitelerde ve kurumlarda görev yapanlardan oluşan kalabalık bir yayın kolektifi bulunan derginin genel yayın yönetmeni Kemal Inal. Daha ön- ce "Zil ve Teneffüs" dergisini çıkartan grup içinde bulunan lnal ! ı eğitime dair yazdığı pek çok kitap ve makaleleriyle tanıyoruz. Derginin sahibi ve yazı işleri müdürü Talim Terbiye Kurulu'nda üst düzeylerde görev almış, 1998-2000 döneminde TTK Ders Kitapları İncele- me Komisyonu başkanlığı yapmış olan Ünal Özmen. Mustafa Kemal Coşkun, Mehmet Toran ve Murat Kaymak da derginin editörleri. Iki ayda bir yayımlanan dergi ilk sa- yısında bakın amacını okurlara nasıl açıklamıştı: "Türkiye'de eğitim siste- minde alternatifsiz biçimde ilerleyen ve giderek güçlenen neoliberal ve ge- rici eğitim görüş ve uygulamalarını saptayıp, bunları eleştirerek yerine al- ternatif görüşler getirmeyi [amaçlıyo- ruz]. Bu sayede özellikle öğretmenler, eğitim fakültelerinin genç akademis- yenleri arasında ve öğrenci dünyasın- da eleştirel pedagojiden kalkarak de- mokratik bir pedagojinin öğrenilmesi ve tartışılıp güçlendirilmesi sağlanabi- lecektir. Hedefimiz, eleştirel eğitimcile- rin Batı'da formüle ettiği eleştirel (ra- dikal) pedagojiyi ülkemizin eğitim sis- temini anlama ve dönüştürmede kul- lanmaktır. Bunu yaparken dergimiz öncelikle eğitimde artık egemen bir ideoloji haline gelen neoliberalizmi eleştirip onun yerine "demokratik pe- dagojiyi" koymanın imkânlarını araya- caktır. Ancak yeni bir demokratik pe- dagojinin şekillenmesi, sadece eleşti- rel pedagojinin kapitalist/neoliberal eğitim sistemine yaptığı eleştiriyle ger- çekleşemez, fakat geleceğin eğitimine ilişkin alternatif modeller de ortaya koymak zorundayız. Dergimiz Eleştirel Pedagoji bunu gerçekleştirme kararlı- ğında olacaktır." Bu amaçla çalışmalarını sürdürmek- te olan derginin üçüncü sayısı "Bilim ve Yaratılışçılık" konusuna ayrılmış. ABD Ulusal Bilimler Akademisi'nin Bi- lim ve Yaratılışçılık Yürütme Komitesi tarafından hazırlanan "Bilim ve Yaratı- lışçılık" raporu, türkçeye Türkiye Bilim- ler Akademisi (TÜBÂ) tarafından çev- rilmişti. TÜBA, telif hakları kendilerine ait olmasına rağmen raporun önemli bir bölümünün dergide yayımlanması- na izin vermiş. Raporun çevirisini ya- panların (Aykut Kence, Şevket Rua- can, Işık Bökesoy, Ümit Sayın, Reşit Akçakaya, Engin Akkaya, Can Bilgin) alanlarında uzman kişiler olması rapo- ru herkes tarafından okunabilir ve an- laşılabilir kılmış. Derginin üçüncü sayı- sının her satırı diğer sayılarda olduğu gibi yine dopdolu olmuş. Bu raporun bir bölümünü kapsayan, "Evrenin, Dünyanın ve Yaşamın Kökeni" başlıkh yazı bu sayının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Diğer bölümlerde ise Iz- zettin öner'in "Küresel Kriz Sonrasına Eğitimle Hazırlanmak", Rıfat Okça- bol'un "Eğitimden Sapma II: Eğitimin Seçkinleşmesi", Nejla Kurul'un "Kapi- talizmin Son Krizi ve Eğitime Yansıma- ları", Müslüm Kabadayı'nın "Eğitimde Kriz ve Müfredat Davası", O. Can ELEŞTİREL 1 " 1 4t% »ssmsass Ünver'in "OECD'nin PISA Araştırmasına İlişkin Bilgi Notu", Ke- mal Inal'ın "12 Eylül ve Eğitim", H. Serhan Sarıkaya'nın "Sanat, Eğitim ve Drama/Tiyatro" başlıkh yazılar ve T.W. Adorno ile yapılan söyleşi yer alıyor. Okurlarına, dördüncü ve beşinci sa- yıların eylül ayında birlikte yayımlana- cağını bildiren dergi, üçüncü sayıda raporun evrimle ilgili bölümüne yer verdiklerini, dördüncü sayının raporun "yaratılışçılık ve evrimin kanıtları", "in- sanın evrimi" ve "neden okullarımızda yaratılış 'bilimi'ni öğretemeyiz?" baş- lıkh bölümlerini kapsayacağını belirti- yor. Bir sonraki sayının hediye kitabı Kemal inal'ın "Modemizm ve Çocuk: Geleneksel, Modern ve Postmodem Çocuk Imgeleri" (Sobil Yayıncılık). Ki- tabın önsözünü Gündüz Vassaf yaz- mış. Sihirli Değnek'i takip eden okurlar daha önce eleştirel pedagoji alanında yayımlanan kitapların tanıtımlarına yer verdiğimizi anımsayacaklardır. Eleştirel pedagoji ile henüz tanışmamış okurlar için işte birkaç öneri: "Eğitim ve Iktidar", Michael W. App- le, Kalkedon Yayınları "Eleştriel Pedagoji ve Neolibera- lizm", Henry. A. Giroux, Kalkedon Ya- yınları "Eleştirel Pedagojinin Vaadi", Henry. A. Giroux, Kalkedon Yayınları "Ezilenlerin Pedagojisi", Paulo Frei- re, Ayrıntı Yayınları "Okuryazarlık-Sözcükleri ve Dünyayı Okuma", Donaldo Macedo, Paulo Freire, Imge Yayınları "Okulsuz Toplum", Ivan lllich, Oda Yay. Eleştirel pedagoji alanında yazılanla- rı okumak, yaşanılanları bu çerçevede yeniden düşünmek ve yazıları ile der- giye katkı vererek var olanı dönüştür- me çabasına katılmak isteyenler www.elestirelpedagoji.com sayfasına bakabilirler (iletişim: 0312-215 29 64). Paydos Yayıncılık'ın eğitim setleri hak- kında bilgi edinmek için de yayınevinin web sitesine bakabilirsiniz (www.pav- dosyayincilik.com). Birkaç hafta sonra 2009-2010 eği- tim-öğretim yılı planlama çalışmaları başlayacak. Sıklıkla duymaya alıştığı- mız ve ahştırıldığı- mız "-mış gibi söy- lemlerin", eğitime gerçekten gönül vermiş eğitimcileri yeni öğretim döne- minde o her yerden çok uzaktaki ve çok yakındaki kıyılara umutsuzca sürükle- memesi, eleştirel pedagoji çalışmala- rının var olanı dön- üştürebilen düşün- celer olduğunu fark ettirme itkisi verme- si dileğiyle... • Nitay Yılmaz • Istanbul Bilgi Ünlversltesi • Inönü Cad. No: 28 Kuştepe/ Istanbul Tel: 0216- 38117 50 • wvm.nllayyllmaz.com • slhlrlldegnekcumhuriyetegtnail.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1015 SAYFA 25