Katalog

'Zemberek'ten seçilmîş bir öykü Ultima Thule: YedikuleTürk edebiyatındaki polisiye öğeleri inceleyen Korkmayı- mz Mr. Sherlock Holmefün yazarı Erol Üyepazarcı, Cüven Turan'ın yeni öykü kitabı zemberek'teki 'mükemmel bir polisiyeyi işaret ediyor: Ultima Thule: Yedikule'. Erol ÜYEPAZARCI G üven Turan, kişisel olarak tanımasam da; 50 ydı aş- kın zamandır sürdürdü- ğüm biraz merakh biraz allame bir okur olmanın gereği ola- rak izlediğim bir yazar. îlk önce Derinlik Yayınları'ndan çıkan Dal- yan (1979) adh ilginç romanını okumuştum. Aruk yaşı yetmişi ge- çen bir kişi olarak; romandaki se- vişme sahnelerinin etkileyici anlatı- mının hâlâ aklımda kaldığını hiç utanıp sıkılmadan söyleyebilirim. Yazarımızın yeni çıkan kitabı Zembe- rek'i okuyunca eski bir dosta kavuşmuş gibi oldum. Güven Turan ilk öykü kita- bının arka kapağında "Öykü benim için özgürlüktür. Şiirin tiranlığıyla romanın değirmen taşları arasında keyifli bir kur- tuluştur" diyor. Öyküleri büyük keyif alarak yazdığı belli, şiirli bir dili var. Okuyucu da okurken keyif alıyor. Doğ- ruluğuna hep inandığım bir ilke "yazarın okuyucuya keyif vermesi gerekliliği"dir. Kitabın benim için en çarpıcı tarafına gelince; bilenler büir, bu satırların yazarı iflah olmaz bir polisiye tutkunudur. Poli- siye roman ve öykünün "tapınağın gardi- yanlannca" aşağılanmasına bir başka de- yişle okurun keyif almasınrn küçümsen- mesine dayanamaz. Bu amaçla sahaf de- yimiyle tuğla gibi iki cilt kitap bile yaz- mıştır. Bir büyük hülyası da sevdiği ya- zarların polisiye roman ve öykü kaleme almasıdır. Işte Güven Turan'ın ZembereA'indeki 'Ultima Thule: Yedikule' isimli öyküsü- nü okuyunca -deyim edebi bir eleştiri yazısına uymasa da; zaten böyle bir id- diası da yoktur- zevkten dört köşe olma- sının nedeni budur. Polisiye öykü yazmak, polisiye roman yazmaya göre zordur. "Muamma içeren suçun" kısa bir metin içinde düzgün bir kurguyla anlatılması ve çarpıcı bir finalle noktalanması kolay değûdir. Türk Ede- biyafı'nda, Korkmayımz Mr. Sherlock Holmes isimli kitabımda anlattığım gibi, bügi sahibi olma- dan fikir sahibi olanlann sandığmın aksine ilginç pek çok polisiye roman Î 'azarı vardır da po- isiye öykü yazanlar çok azdır. Polisiye öykü olarak aklıma bugün adı sanı unu- tulmuş Ümran Na- zif Yiğiter'in Aşk Üçgeni isimli öykü- sü ile Çetin Altan'm Rıza Bey'in Polisiye Öyküleri ve Ahmet Ümit'in Agatha 'nın Anahtarı ve Şeytan Ayrıntıda Gizli- cfir'inden başka hiç- bir yapıt gelmiyor. Server Bedi'nin Cingöz Recai öyküleriyle benzerlerini doğal olarak bu kategoriye almıyorum. Oykünün kahramanı bütün zamanların en ünlü seri cinayetler işleyen katili "Jack The Ripper" bizde tarunan adıyla "Ka- nndeşen Jak". 7 Ağustos-10 Kasım 1888 tarihleri arasında Londra'da East End ve Whitechapel semtleri arasında fahişelik yapan kadmları öldürerek terör estiren katil, özellikle dönemin ünlü detektifi Sherlock Holmes ile birlikte pek çok ya- pıta konu olmuştur. Aslında Arthur Co- nan Doyle kahramantnı bu katille hiç karşılaştırmamıştır ama başka yazarlarca kaleme alınan pekçok Holmes öyküsün- de polisiye tarihinin bu iki ünlü ismi kar- şı karşıya getirilir. Örneğin W.S. Baring- Gould'un 1962'de yayımlanan ünlü eseri Sherlock Holmes ofBaker Street'de Holmes aslında Athelney Jones isimli bir Scotland Yard müfettişi, Karmdeşen Jak'm maskesini indirir. Yetenekli yazar Michael Dibdin ise The Last Sherlock Holmes adlı kitabmda ünlü dedektif ile seri katilin arasındaki ilişkiyi Holmes hayranlarını kızdırıp isyan ettirecek bir şekilde anlatmıştır. Yazarımızın bu konuyu roman forma- tında değil de bir öykü formatı içinde ka- leme alması ve ilk satınndan son satırına kadar sürükleyiciliğini sürdürmesi ve muhteşem finali ise ancak halis edebiyat- çılara özgü bir başan. Bir tek hususa üzüldüm. Keşke Turan bu öyküyü ben Korkmayımz Mr. Sherlock Holmes'ü yazmadan önce kaleme alsaydı da gerine gerine bu mükemmel öyküyü "Türkiye' de polisiye edebiyat yok" diyen çokbilm- işlerin yüzüne çarpıverseydim. Turan'm öyküsünde yalnız polisiye kurgu mükemmel değil, yazann bilgi ve kültür birikimi de apaçık göze çarpıyor. Karmdeşen Jak'm ziyaret ettiği XIX. yüzyılın son çeyreğindeki Istanbul'u be- timlerken gösterdiği özen ve o günlere özgü çevreyi yaratabilmekteki başarısı bu birikimin açık kanıtı oluyor. Bu da adı önemliye çıkan ve aynı dönemle ilgili ro- manlar yazan ünlü(!) romancıların düş- tüğü fahiş anakronik hatalar düşünülürse ayrı bir önem taşıyor. Ya- zarm öyküsüne verdiği isim de bu kültür biriki- mini aksettiriyor. Büindiği gibi 'Ultima Thule' Latin- ce bir deyim olarak en uzaktaki kuzey memleket- lerini ifade eder; başlıkta- ki alegori bile çarpıcı. Sonuç olarak îngüizce ve Fransızca yüzlerce po- lisiye öykü okumuş bir ki- şi olarak söyleyeceğim 'Ultima Thule: Yediku- le'nin okuduğum en çar- pıcı polisiye öyküler ara- smda başta gelenlerden biri olduğudur. • mmskSIIB böyle 'A "Türküm, doğruyum, çalışkanım, İlkem; küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak, yurdumu, milletimi özümden çoksevmektir. Ülküm; yükselmek, i l o r i nitmoirtir Ey Büyük Afc dıgın hedefe durmadan leANTİÇERİM. Varüğım Türk varlığına armağan olsun. Ne Mutlu Türküm Diyene! ÜNUTMAYIN! HEPIMIZANTIÇMIŞTIK YAYIN Zemberek/ Güven Tu- ran/ Yapı Kredi Yayınla- rı/92s. Istanbul: Ceınal Nadir Sk. No:9/2 Cağaloğlu/ ISTANBUL Tel. : (0212) 52711 00 (0212)5271122 Ankara: Cemal Nadir Sk.No:17/2 Çankaya/ ANKARA Tel. : (0312) 442 93 33 Izmlr: Kıbns ŞehitlcN Cad. No:66 Kat3Alsancak-Konak/lZMlR Tel. : (0232) 4641215 Belgegecer: (0232) 464 60 58 www.yaylnb.com - [email protected] www.anahtarteslimiturklye.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1015 SAYFA 15