Katalog

Orhan Bursalı île çağın düşünce ve bilgi misyonerleri üzerine 'Dünyayı yeniden kavramamız gerek' Bilgi Toplumu Sınıfı, Dünya ve Iktidar Sorunu... orhan Bursalı imzalı... Tarihsel bir iz sürmeye çalışıyor Bursalı kitabında. 1800'lerde Karl Marx'ın ana eko- nomik deger yaratıcı sınıf olarak gördüğü ve iktidarı ele geçirmesi ge- rektiği sonucunu çıkarsadığı "işçi sınıfı"nı bugün kimler temsil ediyor? ve kimler bugün, Manc'ın söylemine uygun olarak iktidarı ele geçirmeli? ve neden?.. Bilgi Toplumu Sınıfı, Dünya ve Iktidar Sorunu, bu soruları, veriler temelinde tartışıyor. Orhan Bursalı'yla kitabını konuştuk. ~i Camze AKDEMİR -B ilgi Toplumu Sınıh... Bir tanımlamayla başlayakm söyleşimi- ze... Kimler bu sını- hn üyeleridir? Sonrayöntcmlcri... - Ekonomide -ve toplumsal ola- rak da- ana değerleri ve katma de- ğerleri, yani ana zenginlikleri yara- tanları, Bilgi Toplumu Sınıh kavra- nıı altında değerlendiriyorum. Bunlar, bi- lim, bilgi, teknoloji üretimi alanında çalı- şan herkesi kapsıyor. Belki daha da ilcri gitmek, sanat ve edebiyat üreticilerini de bu kapsama alaruna alınak gerekir. Ancak çekirdek olarak, tcmcl ve uygu- lamalı bilgi üretenleri (Ozel ve kamusal sektörlerde bilim insanları, ARGE elc- manları, uygulamalı bilimciler ve mühen- disler, ekonominin çok iarklı sektörlerin- de ycnilikçi etkinliklerde bulunan her- kes, ARGE destek elemanlan, bütün bu alanlarda profesyonel yöneticiler... Aslında üniversiteyi bitirmiş ve uzman- laşmış herkesi, sosyal bilimciler dahil, bu sınılın üyelcri olarak görüyorum. Ancak bu sınıfı salt ARGE elemanları olarak görmemek gerekir. Yaptıkları işin top- lumsal anlamı ve çıktıları çok farklıdır. Çekirdekte onlan görebiliriz, ancak Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Toplumu kavramları hemen bütün toplumsal yapıyı ve etkin- likleri içermekte veya onlan yeniden kendine göre biçinılendirmekıedir.. BUgi Toplumu Sınılını, uygarlığın taşı- yıcısı olarak görme eğilimindcyim. Bilgi Toplumunun hemen bütün alanlarına ve Ekonomisine katkıda bulunanların hepsi nitelikli beyin gücünün birer bileşenidir. Toplumsal bütün ana değerleri beyin gücünün yarattığı bir çağa girdik. "Ana sermaye"dir bu. "Para", beyin gücüyle birleşmediği zaman, artı değer yaratan, büyüyen ve gelişen "sermaye'ye dönüş- mesinin giderek olanaksızlaşacağı bir ça- ğın adıdır, Bilgi Toplumu ve Bilgi Eko- nomisi. Para, sayısı yüzlerce olan uzmanlıklar- la, bilgiyle, profesyonel yöneticilerle evli- liğe mecburdur! Salt sayısal olarak baktığımızda, dün- SAYFA 10 yada doğrudan bilimsel ve uygulamalı bilgi üreten 5 milyonu aşkın beyin gücü vardır. Bu kadro, ARGE faaliyetleri için yılda 1,2 trilyon doları harcamaktadır. Bu etkinliklerin ürünleri, toplumsal bütün kesimleri, sanat, edebi- yat, sosyal hayat vc fikir dünyası dahil her şeyi et- kilemektedir.. - Peki, misyonlan ne- dir? - Bilgi Toplumu Sını- fı'nin ikili özelliği bulu- ,nuyor. Birincisi ana eko- nomik değerleri yaratıyor ve bu anlamda şirketlerde ve aynı za- manda gclişmiş ülkclcrde kamu yönetim- lerinin olmazsa olmaz parçası, isterseniz siz buna "bir ayakları iktidarda" deyin... Diğer özelliği de, iktidarda tam söz sahi- bi değil. Marx'ın terminolojisine göre, bu sınıf bugün tamamen yönetimi ele al- malıdır! Ben en önemli "misyon" olarak, şunu görüyorum: tnsanlık en önemli iki büyük sorunla karşı karşıya: Yerkürenin kırıl- ganlığı, yani küresel ısınma ve bize hayat vcren biyosferin giderek yaşamı tehdit eden bir değişime uğraması... Diğeri dünyadaki büyük yoksulluk. Yoksulluk da insanlık için bir tehdittir! Ayrıca en Utanç verici ve onur kırıcı bir durumdur. Bilgi Toplumu Sınıfı'nın, bu "iki büyük kötü'yü yok edecek önlemleri almasını "misyon" olarak varsayabiliriz. Bu iki "görev", hem yerküre üzerinde varkalabilmek için gereklidir, hem de dünya ekonomisinin sürdürülebilmesi için. Ayrıca bu iki "misyon" bütün insan- lığı can alıcı iki konu çevresinde birleşti- ricidir. - Akla, akıl yürütmeye ve kıışkusuz si- vil inisiyatite hayli atıfta bulunan bir ko- nu... Bilgi Toplumu Sınıfı'nm misyonu- nun kimilerce "sakıncalı"görülcbilmesi- ne neden olur mu bu? Küresel tekeller düşünülürsc... - "Sanayi Çağı" şirketleri, tckclleri ve devletleri ve bütün bunların küresel poli- tikaları açısmdan düşünmemeliyiz. Bu- gün sanayi çağı politikalarının bir gelece- ği yoktur. Kürcselleşme, ekonomik ola- rak, en geniş pazara ulaşmanın adıdır ay- nı zamanda. Şirketler açısından durum değişmek zorunda, değişiyor da. Dünc kadar geçerli olan belki "kân en çoklaştınna" politikasıydı. Bugün ise "pazar yaygınlığı" birinci derecede önemli! Küçük bir şirket, yenilikçi ürün vcya ürünlerle, büyük bir şirketi vcya "tekeli", zor durumda bırakabiliyor. Burada ilginç ve belirleyici olan yeni bir gelişme şudur: Küreselleşme pazarla- rın genişlemcsidir vc yeni pazarların ya- ratılmasıdır. Bugün küresel kapitalist ekonominin büyümesini sürdürebilmesi, pazar yaygınlığını, yeni tüketici kitlelerini gerektirir. Bu açıdan, dünyanın yoksul kesimlerinin satın alım güçlerinin geliş- mesi, şirketlerin yararına bir olgudur. Yoksulluğun ortadan kaldırılması, daha adil bir dünyayı gerektirir. Sanayi toplumu çağı politikaları ile kü- resclleşmenin ekonomik gcrcksinimlcri karşılanamaz. Bunun ötesinde, büyüme ekonomisinin dünyanın kırılganlığını art- tırıcı rolünü biliyoruz. Bu tüketim toplu- mu modeli dc değişmek zorundadır. Her şey, sürdürülebilir yeni bir ekonomik ve toplumsal modelin zorunluluğunu daya- üyor dünyaya! Bu açıdan yaratıcı yeni sı- nıfın misyonu, tchlikeli ve sakıncalı değil, tersine kurtarıcıdır! ORGANİK BİRLİK ŞART' - Bilgi Toplumu Sınıfı nasıl gelişiyor ve değişiyor? - "Bilgi Toplumu Sınıfı'nın gelişmesi", yukarıda iki temel "misyon"u gerçekleş- tirme bilinç ve isteğinin bir iktidar/yaptı- ruıı/düzcnleme gücüne dönüşmesi anla- mında kullanılabilir. Henüz bu bilinç ve örgütlülükte olduğu söylenemez. Bilgi Toplumu'nun bütün güçlcri, yeni bir dünya için bir amaç birliğinde birleş- melidir. Bu birleşmenin maddi koşulları bulunuyor. Bu sınıf, ekonomide sahip ol- duğu gücün daha çok ayırdına vararak, politik düzlemde yeni bir harekct yetene- ği ve davranışı geliştirmelidir. Politika, sanat ve edebiyat alanındaki aydınlarla birlikte geleceğin dünyası için politikalar geliştirilcbilir. Ama bu eski sınıfsal ve toplumsal kav- Orhan Bursalı, dünyada mutlaka. bilim ve bilgi ve teknoloji bakımından üretici ve yaratıcı" ola- rak yer almak zorunda olduğumuzu vurguluyor. ramlarla, sloganlarla gcrçekleştirilemez. Gclcccğe yönelik hedefler ve örgütleıv meler düşünülmelidir. Dünyada zaten daha iyi bir küresel gelecek için yeşil ha- reket güçleri ve düşünceleri ilc yoksullu- ğa ve sanayi toplumu çağı emperyalist politikalarına karşı dünyada sosyal harc- ket vardır. Bunların yeni söylemler teme- linde, Bilgi Toplumu güçleriyle organik birliğinin-ilişkisinin kurulması gerekir. - Bilgi Toplumu Sınıh, iktidar odakla- rının bir parçası konumunda, fakat dedi- ğiniz gibi siyasal erktc tcmcl bir dönüşü- mii gcrçckleştirmcde söz sahibi değil... En önemli nokta bu değil mi? - Evet, bu ana değer yaratıcı, bilgi gii- cünii oluşturan bu sınıl için de yeni bir durum aslında. Bu gücün, "işçi sınıfı" gi- bi toplu, büyük kalabalıklar halinde bü- yük üretim merkezlerinde bir arada ça- lışması söz konusu değil. Dağınık olması, örgütlülük ve birlikte davranması açısın- dan bir dczavantaj, ama yeni durumlar yeni modeller gerektirir. Bizler için hâlâ sanayi toplumu sınıf ilişkilcri, örgütlcn- me ve mücadele biçimleri egemen ko- numda. Bu smıfın üyeleri, ayrıca toplu- mun orta ve üst sınıflarını oluşturuyor. Yani maddi bakimdan görcccli olarak daha iyi. Ancak yaptığı ekonomik ve top- lumsal katkı, aldığı payla orantısız bir büyüklük oluşturuyor. Eğer sömürüdcn bahsedecek olursak, bilgi toplumu güçleri üzerindeki sömü- rü, onların emcğinden çalınan artı değer, "kol gücü" üzerinden yapılan sermayc birikiminden katbekat fazladır! Bütün bilimsel teknolojik devrimin kaynağı bu bilgi gücüdür. Temel sorun, dünyanın iki tcmcl kötülüğü karşısında, bilgi toplumu güçlerinin organize olmasını sağlayacak vc onlan harckctc geçirecek yeni yollan geliştirmekte ve bulmakta... - Marx izdüşümü... Ana başhklar al- tmda Marx ;n o dönemdeki saptamalan- nm bugünkü scyri üzerine notlar da var kitapta... Bundan hareketle bugün bakıl- dığında Marx, geleceğin toplumuna gi- dişte önümüze nasıl bir doğrusal tablo koymustur'u da özede konusmalı... Ça- ğın dokuz doğuran dinamikleri bağlam- larında, elbette Marx 'a haksızhk etme- den günümüzle kaçınılmazca çelişen noktalara da değinerek... - Dcğindiğiniz nokta açısından kısaca şunu belirrmekte yarar var: Marx zama- ninda bilimde ve ilgili diğer alanlarda egemen görüş, bugün çcşitli bilim tarih- çileri ve bilim düşünürleri-felsefecileri ta- rafından "Newton Mekanikçi" olarak ni- tclcndirilen görüştü. Neden-sonuç doğ- rusal ilişkileri anlayışına-temeline dayanı- yordu. Ancak zaman içinde fizikteki (ve daha sonra toplumlardaki) gelişmelcr so- nucu, özellikle görelilik kuramı, kuantum mckaniği, kaos kuramı C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 1 5