Katalog

O K U R L A R A Sevgi Özel'in yeni roma- m Gümüşana'ya başken- te göçerken çociiklartm okutabilmek için negere- kiyorsa yapmaya kararlı gelmiş bir kadın konu oluyor. Her şeyi göze alan Gümüşana ve ailesi- nin romam simdi ile geç- miş arastnda kurgulamr- kert geri dönüşler, çağrı- sımlarla anlatılanlar, yal- nızca onlar değil; köy, kasaba, kent ve Türkiye yerleşiyor sayfalara. 1950'lerden bu yana yük- selen kapitalizmle birlik- te kırdan kente göç ve kitlelerin yoksullaşmasıy- la sonuçlanan süreci ilik- lerine kadar yaşamış bir ailenin romam bu. Fona Türkiye'nin siyasi, sos- yal, ekonomik satır baş- larınt yerleştirerek kur- guyu gerçeklerle çerçeve- liyor Sevgi Özel. Mavisel Yener, Özel'le romanını konuştu. Ir/att Yalçıriın Yorgun Sevda adlı romam, acı- mn, şiddetin ve ironinin kitabt. Bu kavramlann kuramsal çözümlemeleri, Yorgun Sevda'nw bile- şenlerini inceleme olana- ğt sunarken, eserin kah- ramanlart karşıstnda bo- yun eğer. Yaşamın için- deki ironiyîe bütünleşen bireysel ve toplumsal ya- ralar, kahramanlan bir araya getiren, ayıran, ey- leme sürükleyen çekim gücüdür artık. Yalçın'ın romanın Fadime Uslu Değerlenrdirdi. Imam Mehdi'detı HN- meyni'ye Iran... Araşttr- macı gazeted Miyase llk- nur imzalı bir kitap. Cumhuriyet Kitapla- rı'ndan çıktt... Fıkhî, ke- lamt, itikadî ve psiko-sos- yal refleksleriyle \ran 'a gerçekçi bir bakış niteli- ğinde... Gamze Akde- mir, Miyase llknur ile ye- ni kitabınt konuştu. Bol kitaplı günler... TURHANGUNAY e-posta: turhangunııy@cuınhuriyct.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr Celan ve Bachmann'ın mektupları Edebiyat ve aşk zamanı Ingeborg Bach- mann'ın hasretlik sevdalısı şair Paul Celan'la uzun yıllar süren yazışmaları- nı bir araya geti- ren çalışma dilimi- ze çevrildi. Kalp Za/nam adıylaya- yımlanan kitap yalnızca mektup- lardan oluşmadığı gibi, kitapta bir araya toplanan mektuplar da yal- nızca Celan ile Bachmann arasın- da gidip gelenler- den ibaret değil. Müge KARAHAN "Mutlak aşkın romam" dlye anılan üntü eser uallna'mn ya- zan olan salr ıngeborg Bach- mann ile Paul Celan'ın (en alt- ta> asklan hayll gelgltll... •jr" »"" alp Zamanı, dört kişinin birbirle- MS riyle ilişkilerini yansıtan bir mek- #^k tup arşivi sayılabilir, çünkü -A- J L Bachmann'ın, Paul Celan'ın ka- rısına yazdıklarmı ve Paul Celan ile Max Frisch'in yazışmalarını da okuma fırsatı su- nuyor. Böylece hem yazışan kişilerin konum- lan ve ilişkileri nedeniyle hem de kitabın so- nundaki açıklamalarla birHkte, zaten her da- im okurun ilgisini çeken bir edebi tür olarak mek- tuplar daha da ilgi çekici. Mektuplaşan isimler Bachmann, Celan ve Frisch olunca bu mektuplar yalnızca hal hatır sorup hasret çeken, kıskançlık veya çaresizlik yansıtan duygusal yazılar olmaktan öte dönemin edebiyat ve hatta akademi dünyasın- daki gelişmelerin de nabzını tutuyor. Bu durumun genel bir örneği Ingeborg'un Frankfurt'taki okutmanhğının sıklıkla mektuplara girmesi. Ancak bunun gibi fikir alışverişlerinin, tartışmalann yanı sıra bazı mektuplara bir yerden almtılanmış edebiyat eleştirileri de ekleniyor ve bazı mektuplar tamamen bu çerçeve içinde akıp sonlanıyor. Bunun göze çarpan örneklerinden bi- risi; Paul Celan'ın Bachmann'a yazdığı bir mektu- ba, kendi kitabı hakkında -Günter Blöcker tara- fından- yazılan bir eleştiriyi eklemiş olması. Celan, bu mektubu Bachmann'dan fikir almak için yazar ve bunu da tek bir cümleyle ifade eder: "Sevgili Ingeborg, ekteki eleştiri yazısı bu sabah erkenden geldi, lütfen oku ve ne düşündüğünü söyle bana." Mektuplara bakıldığmda başyapıt sıfatını çok- tan sahiplenmiş olan, "okunması gere- - f j ken" kitaplar listelerinin en ön saflann- mf\ ^ a v e r a ' a n > " m u t ; l a k aşkın romanı" di- ye anılan ünlü eser Malina'nm yazarı olan şair Ingeborg Bachmann ile Paul Celan'm aşklarının hayli gelgitli olduğu söylenebilir. Iki âşık, "ayrıldıkları" za- man da birbirlerinden kopmamıştır ki bunun tek nedeni aynı camiaya mensup olmaları değildir. Onların mektupları- nın her birini şiire dönüştüren etkense yazar olmalanndan çok aralarındaki ya- kınhk ve birbirlerine karşı duydukları hevestir. Bu nedenle de birbirlerine sarf ettikleri cümleler dizeye dönüşürken mektupları damuhakkak ki (onlara özel de olsa) bir şiir içerir. lşte bu yüzden yazıyla iletişim kur- maya meyilh' bu iki insan için yazmak, sanılanın aksine her zaman o kadar da kolay değildir. Kitabın editörlerinden Barbara Wiedeman ile Bertrand Badi- ou "Açıklamalar" bölümünde, bu iki insanın zaman zaman yaşadığı yazınsal suskunluğa ve yazma sılantısına deği- nir: "Yazmak, 1950'li yıllarda çoğu kez hiç düşünmeden savaş sonrası Alman şiirinin baş temsilcileri diye adlandırı- lan her iki mektup arkadaşmın hayatla- nnın merkezindedir. Ancak yazmak, her ikisi için de kolay değildir, mektup yazmak da öyle. İfade etmek için boğuşmak, söz- cüklerle kavga etmek, mektuplaşmanın merkezine oturmuş. Sürekli olarak, gönderilmemiş mektup- lardan söz ediliyor: Bu mektuplardan bazıları is- tendiği gibi olmuyor ve atılıyor, şu ya da bu dene- me yine de saklanıyor ve mektupların arasmda te- reddüdün belgesi olarak duruyor." lşte bu gönderilmemiş mektuplar da yayımlan- mamış ve hatta yalulmak üzere saklanmış ama yi- ne de sonsuza dek saklanmış ve asla yakılamamış öyküler gibidir. Yırtıp atmaya kıyamaz yazanı ço- ğu kez, bazense upuzun bir roman, yıllanmış bir öykü ya da şiir bir çırpıda yakıhp yırtılır. Suskun- luğun çığhğıdır sanki bu yakıp yırtma eylemi. Ki- şinin kendi kendini sustunnası çıldırtıcıdır elbette ancak karşı tarafın susuşu da kahredici bir çare- sizliğe neden olur. Kitabın editörleri, "Açıklama- lar" bölümünde buna da değinir: "Mektup arka- daşlanndan biri ya da öteki tarafindan işkence gi- bi algılanan ya da her ikisi tarafindan sessiz bir mutabakatla korunan suskunluk, mektuplarda görülen ve smırlan her ikisinin hayatmdaki biyo- grafik noktalanyla sıkı sıkıya iç içe geçen altı za- man diliminde önemli bir öğe." Aslında suskunluk, susmak ve susmanın gerekli mecburiyeti ve sıkıntısı Bachmann'ın şiirleriiîde de açığa çıkar. Örneğin "Mezmur" adlı şiirine; "Susun benimle, nasıl susmuşsa bütün çanlar!" dizesiyle başlayan şair, şiiri şu dizelerle sonlandı- rır: "Suskunluğumun kuytuluklarına/ yerleştir bir sözcük/ ve büyük ormanlar yetiştir iki yanda/ öyle ki, dudaklanm/ bütünüyle gölgede kalsın." Bach- mann'ın, Budala adlı bale-mim gösterisinde Prens Mişkin'in monoloğu için döktürdüğü dizeler ara- sında da suskunluğa dair olanlar vardır: "Sessizli- ğin idam sehpalannda çanlar/ dinlenmeye çekil- mekteler, bu, ölümdür belki de/ gel o halde, artık çekilmek gerekiyor dinlenmeye." Gönderilmemiş mektuplarda kalanlarsa başka bir metne, başka bir şiirin dizelerine sızmıştır bel- ki de... Her biri bir duygu -kıskançlık, merak, öf- ke, tedirginlik vb.- ve bir şiir, bir ilişki barmdıran mektuplara bazen uzun aralıklardan sonra yeni- den başlamıştır Bachmann ve sevgilisi ve Paul Ce- lan kim bilir kaçıncı son mektubunu -günlük ha- yatın en sıradan cümleleriyle de olsa- Bach- mann'la bir şeyler paylaşıyor olmanm heyecanmı ve Bachmann'ın hayatı karşısmdaki merakını ona ve tabii ki okuyucuya da sezdirerek noktalamıştır: "Sevgili Ingeborg, Freiburg'dan gelince üç gün önce Dr. Unseld'den Ahmatova olayım öğrendim, sonra da Spiegel'i al- dım. Bu Rus şairinin- şiirlerini uzun zamandtr bili- yorum- çevirmeni olarak beni Piper Yayınevi'ne önerdiğin için sanagönülden teşekkûr ederim. (...) Belki birkaç satır yazarstn bana. Yazarsan lütfen şu adrese gönder: P.C. Ecole Normale Superieure,45, rue d'Ulm, Paris 5e. îyilikler diliyorum! îçtenlikle Paul Frankfurt, 30 Temmuz 1967" Kalp Zamanı- Mektuplar/ Ingeburg Bachmann, Paul Celan/Çeviren: îlknur Özdemir/ Turkuvaz Kitap/ 335 s. KİTAP Imttyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuk 0 Genel Yayın Yönetmeni: Ibrahim Yıldız 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Günay 0 So- rumlu Müdür: Miyase llknurOGörsel Yönetmen: Dilek Akıskalı 0 Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. Oldare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- Istanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0(212) 343 72 64 0 Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt - ISTANBUL. 0 Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: özlem Ayden/ Reklam Mü- dürü: Eylem ÇevikOTel: 0 (212) 25198 74-75-0 (212) 343 72 740Yerel süreli yayın0Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 3 6 SAYFA 3